SAHABENİN ANLAMA SORUNU İLE KARŞILAŞTIĞI BAZI AYETLER

Sahabenin Kur’an’ı anlama sorunları hakkında kaynaklarda parça parça bilgilerbulunmaktadır. Yine onların hangi ayetleri anlamadığına dair bilgilere de bazıaraştırmalarda rastlanmaktadır. Fakat bu bilgiler bir bütün olarakdeğerlendirilmediği için bu araştırma yapılmıştır. Bu çalışma tefsir ve diğer bazıkaynaklarda geçen rivayetlerden hareketle ortaya konacaktır. Rivayetlere göresahabenin anlamadığı ayetler ve onların anlayamama nedenleri tespit edilecekve bunlar üzerinde değerlendirme yapılacaktır. Ayetler değerlendirilirkenMushaf’taki sırası esas alınacaktır. Çeşitli etkenlerle sahabe tefsirde önemli birkonuma yükselmiştir. Bununla birlikte onlar, anlamı kapalı geldiği için bazıayetleri anlamakta zorluk çekmişlerdir. Böyle bir durumla karşılaştıklarında Hz.Muhammed’e (a.s.) ve yanındakilere sormaktan çekinmemişlerdir. Bazırivayetlerde -bu rivayetler sahih ise- Peygamberimizin de birkaç ayetianlamadığı ve Cebrail’e bu ayetleri sorduğu anlatılmaktadır. Ayetlerdekikapalılık durumu genel olarak lafzın anlamsal yapısından, gramerden verivayetlerden kaynaklanmaktadır. Sahabe de benzeri nedenlerden dolayı çeşitliayetleri bazen anlamamış bazen de yanlış anlamışlardır. Yanlış anlamaları bazenonların arasında sorun çıkarmıştır. Ancak bu şekilde olan ayetlerin oranı sonrakinesillere göre çok azdır. Çünkü onlar, vahyin ilk muhatapları olmalarından dolayıtefsirde önemli avantajlar elde etmişlerdir. Bu avantajlarına bağlı olarak tefsirmahiyetindeki açıklamalarını sonraki nesillere nakletmişlerdir. Onları takipeden nesiller bundan istifade etmişlerdir. Bu, bir gelenek olmuş ve sahabetefsirinden yararlanma, tefsirin önemli bir ilkesi haline gelmiştir.

SOME VERSES THAT MUHAMMAD'S COMPANIONS FACED WITH THE PROBLEM OF UNDERSTANDING

There are pieces of information in sources about the Qur’ânic understandingproblems of the Companions of the Prophet Muhammad. Again in some studies, there is information about which verses they do not understand. However, these issues have not been evaluated in a study within the framework of integrity. Therefore, this article is being researched. This work will be done from the narrations in the tafsir and some other sources. The verses that the Companions of the Prophet Muhammad do not understand and the reasons they do not understand will be determined and these will be evaluated. When evaluating the verses, the order in Mushaf is based. Companions of Prophet Muhammed (a.s.) with various factors increased to an important position in tafsir. However, they had difficulty understanding some verses because it meant that it was incomprehensible. They did not hesitate to ask to Prophet Muhammed (a.s.) and his followers when they faced such a situation. In some narrations - if these narrations are true - it is described that our Prophet did not understand a few verses and asked to Gabriel. Meaning closeness in general is due to semantic structure of grammar and narrations. Their misunderstanding has sometimes caused problems between them.

PDF

___

ATMACA, Gökhan. Hz. Ömer’in Kur’an Anlayışı ve Tefsir İlmine Katkıları. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
BEĞAVÎ, Ebû Muhammed el-Hüseyin b. Mesûd b. Muhammed b. el-Ferrâ. Meâlimü’t-tenzîl. Thk. Süleyman Müslim el-Harş. Daru Tayyibe, 1417/1997.
CANDAN, Abdulcelil. Kur’an’ı Kerim’de Anlaşılması Güç Ayetler. Diyarbakır: Seyda Yayınları, 2014.
CESSAS, Ali Ebû Bekir er-Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Sâdık elKamhâvî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1405/1985.
CÜRCÂNÎ, Ebu Bekr Abdü’l-Kâhir. Delâilu’l-i’câz fî ilmi’l-meânî. Thk. Yasin Eyyubî el-Mektebetü’l-Asriyye, Baskı yeri ve tarihi yok.
ÇANTAY, Hasan Basri, Kur’ân-ı Hakim ve Meâl-i Kerim. İstanbul: Milsan Basın Yayın A.Ş, 1984.
DURMUŞ, İsmail. "Itnâb". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim: 18 Mayıs 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/itnab#1.
DURMUŞ, İsmail. "Müşterek". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim: 26 Ocak 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/musterek#1.
EFENDİOĞLU, Mehmet. "Sahâbe". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim: 20 Mayıs 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/sahabe.
ENDELÛSÎ, İbn Atıyye. el-Muharreru’l-vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. Thk. Abdüsselam Abdüşşafî Muhammed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
FERRÂ, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyad b. Abdillah ed-Deylemî. Meâni’l-Kur’ân. Thk. Ahmet Yusus en-Necâtî vd. Mısır: Dâru’l-Mısriyye, byy.
GEZER, Süleyman. Kur’an’ın Anlaşılmasında Sözlü Hitabın Rolü, Ankara Üniversitesi/ Doktora Tezi, 2007.
GÖKKIR, Necmettin. Kur’an Dilinin Sosyo-Kültürel Bağlamı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2014.
GÜL, Ali Rıza. “Kıyâmet Sûresi’nin 16-19’uncu Âyetlerine Yüklenen Geleneksel Yorumlar Üzerine, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 44/2 (2003): 69-108.
HÂZİN, Ali b. Muhammed. Lübâbü’t-te’vîl fî meâni’t-tenzîl. Tsh. Muhammed Ali Hâşin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
İBN ÂŞÛR, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tûnusî. etTahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru’t-Tûnusiyye, 1984.
İBN ATIYYE. el-Muharrerü’l-vecîz. Thk. Abdüssellam Abdüşşafî Muhammed. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmî, 1422.
İBN EBÎ HÂTİM. Tefsîru İbn Ebî Hâtim. Thk. Es’ad Muhammed et-Tayyib Mektebetü Nezzâr: 1419.
İBN HALDUN, Abdurrahman. Mukaddime. Yayına haz. ve terc. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2008.
İBN KESÎR, Ebu’l-Fidâ. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Thk. Sami b. Muhammed Sellâme Dâru Tayyibe, 1420/1999.
İBNÜ’L-CEVZÎ, Ebu’l-Ferec. Zâdü’l-müyesser fî ilmi’t-Tefsîr. Thk. Abdurrezzek el- Mehdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1422.
İBNÜ’L-CEVZÎ. Kur’ân’ı Kerim Tefsiri Zâdü’l-mesir fî ilmi’t-Tefsîr. Terc. Abdülvehhab Öztürk. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2009.
İSFEHÂNÎ, Rağıb. el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvan Adnan ed-Dâvudî. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1412.
KARAMAN, Hayrettin vd. Kur'an Yolu Tefsiri. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
KOCA, Ferhat. "Mücmel". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim: 27 Ocak 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/mucmel.
KOCA, Ferhat. "Müşterek". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim: 17 Mayıs 2019. https://İslamansiklopedisi.Org.Tr/Musterek#2-Fikih-Usulu.
KURTUBÎ, Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. Thk. Ahmed elBerdûnî - İbrâhim Aṭfîş. 20 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964
MÂTÜRÎDÎ, Ebu Mansur Muhammed. Te’vîlatü’l-Kur’ân. Thk. Bekir Topaloğlu v.dğr. İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005.
MUKÂTİL B. SÜLEYMAN. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. Thk. Ahmet Ferid Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
NAS, Taha. “İmam Şafii’nin Sahabe Kavline Bakışı”. Artuklu Akademi: Mardin Artuklu Üniversitesi İlahiyat Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1/1 (2014): 183-208
ÖZSOY, İsmail. “Faiz” TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim: 21 Mayıs 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/faiz.
PAÇACI, Mehmet. Çağdaş Dönemde Kur’ân ve Tefsire Ne Oldu. İstanbul: Klasik Yayınları, 2008.
RÂZÎ, Ebu Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer Fahreddin. Mefâtihu’lğayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420.
RÛMÎ, Abdurrahman b. Süleyman. Buhûsun fî usûli’t-Tefsîr ve menâhicuhû. Riyâd: Mektebebü’t-Tevbe, by.
SA’LEBÎ, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim. el-Keşf ve’l-beyân an Tefsîri’l-Kur’ân. Thk. Ebu Muhammed b. Âşûr. Beyrut: Dâru İhyâi’tTürâsi’l-Arabî, 1422/2002.
SEM’ÂNÎ, Ebu’l-Muzaffer. Tefsîru’l-Kur’an. Thk. Yasir b. İbrahim, Ğanîm b. Abbas b. Ğanîm. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1418/1997.
SEMERKANDÎ, Ebu’l-Leys. Bahru’l-ulûm. Y.y. ve b.y.
SEMİN EL-HALEBÎ, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn.Umdetü’l-huffâz fî Tefsîri eşrafi’lelfâz. Thk. Muhammed Bâsil Uyuni's-Sevd Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, 1417/1996.
SİNANOĞLU, Mustafa. "Kelime". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim: 26 Ocak 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/kelime.
SÜYÛTÎ, Celâleddin. ed-Dürru’l-mensûr fi’t-tefsîri bi’l-me’sûr. Beyrut: Dâru’lFikr.
SÜYÛTÎ, Celâleddin. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Ebû’l-Fadl ibrâhîm. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyye li’l-Âmme, 1974.
SÜYÛTÎ, Celâleddin. Müfhemâtü’l-akrân fî mübhemâti’l-Kur’ân. Thk. Mustafa el-Buğâ. Beyrut: Müessesetü Ulûmi’l-Kur’an, 1403/1982.
ŞÂTIBÎ, Ebû İshak. el-Muvâfakât. Thk. Ebu Ubeyde Meşhur b. Hasan Âli Selmân B.y: Dâru İbn Affân, 1997.
ŞENSOY, Sedat. "Lafız". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim: 26 Ocak 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/lafiz#1.
TABERÎ, Ebû Cafer Muhammed İbn Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’lKur’ân. Thk. Ahmed Muhammed Şakir. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
TİRMİZÎ, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Es-Sünen. Mısır: y.y, 1975.
TİYEK, Fatih. “Kur’an’da Zamirin Merciini Tespitteki Bağlamsal Sorun”. Bilimname: Düşünce Platformu, 2/27 (2014): 141-157.
ÜNAL, İsmail Hakkı. "Kudâme b. Maz‘ûn". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim: 25 Ocak 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/kudame-b-mazun.
VÂHIDÎ, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. el-Vasît fî Tefsîri'l-Kur'âni'l-Mecîd. Thk. Heyet. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1415/1994.
VAHÎDÎ, Ebû’l-Hasan Ali b. Ahmed b.Muhammed b. Ali en-Neysabûrî eş-Şâfiî. el-vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. thk. Safvan Adnan Dâvûdî. Beyrut/Dımeşk: Dâru’l-Kalem/Dâru’ş-Şamiye, 1993.
YAŞAR, Hüseyin. Kur’an’da Müphem Ayetler. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1992.
YAZICI, Abdurrahman. “İslam Hukukunda Kelâle: Öz ve Üvey Kardeşlerin Fürû ve Usûl Hısımlarla Mirasçılığı”, Dinî Araştırmalar, 16/42 (2013): 216-237.
ZEMAHŞERÎ, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. elKeşşâf. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1422.