İSLAM CEZA HUKUKUNA GÖRE KLEPTOMANİDE CEZA EHLİYETİ VE HIRSIZLIK FİİLİNİN SONUÇLARI

İslam ceza hukukuna göre suç sayılan bir eylemi gerçekleştiren bir bireyincezalandırılabilmesi için onda belli vasıflar aranmaktadır. Fıkıh literatüründe“ehliyet” olarak adlandırılan bu vasıflardan en önemlileri akıl ve idraktir.Suçlunun aklını ve idrakini izale eden bir hastalığın tespiti halinde ceza tamamenkalkmakta veya hafifletilmektedir. Klasik fıkıh literatüründe cezaî ehliyete etkieden bazı temel hastalıklar zikredilse de bu hastalıkların sayıları oldukçasınırlıdır. Oysa bugün modern psikoloji ve psikiyatri bilimleri karşımıza yenihastalıkları çıkartmakta ve bu hastalıkların ceza ehliyetine tesirlerinisavunmaktadır. Kişinin iradesini dumura uğratarak onu çalmaya iten birbozukluğu ifade eden kleptomani de bunlardan biridir. XIX-XX. yy. Avrupa’sındakuşkulu bir şekilde doğmuş, mahiyeti tartışılmış sonunda kendisini kabulettirmiştir. Peki pozitif hukukta bir savunma yolu olarak boy gösterebilen “çalmahastalığının”, bu suça had gibi ağır bir cezayı veya -suçun sübutunda şüphebulunması halinde- taziri ön gören İslam ceza hukukundaki karşılığı nedir? Busoruya ilk olarak kleptomaninin aklî dengesi yerinde bir kişi tarafından işlenen birhırsızlık eylemi olduğundan yola çıkılarak cevap verilebilir. Klasik literatürdebelirlenen serika ve ihtilâs şartları çerçevesinde bir kıyas yapmak ve cezaîkarşılığını saptamak mümkündür. Ancak kleptomaninin “hastalık” yönü göz ardıedilerek tatmin edici bir cevaba ulaşmak zor gözükmektedir. Kleptomaninin yenikeşfedilmiş bir hastalık türü olması nedeniyle konunun takibi, İslam ceza hukukuve pozitif hukuk arasında karşılaştırmalı çalışmalar yapan son dönem eserlerdeyapılmaya çalışılmış; kleptomani ve benzeri idraki zedeleyen hastalıklara dairhükümler araştırılmıştır.

THE CRIMINAL RESPONSIBILITY IN KLEPTOMANIA AND THE CONSEQUENCES OF THEFT IN ISLAMIC PENAL LAW

According to the Islamic penal law the application of a criminal sanction to a perpetrator requires the presence of some certain features in the perpetrator himself/herself. Sanity and comprehension are the most important ones of these features which have been elaborated under the title of “ahliyyah” in classical fiqh literature. There is no dispute between muslim jurists over mitigating or quashing a fixed sanction due to an illness blocking sanity and comprehension. Some well-known illnesses affecting criminal accountability are mentioned in the classical fiqh literature, but their number is very limited so to enlight contemporary questions. Kleptomania is a modern disorder, specified by urging a person to steal by blocking his/her self control, and it is currently recognised as a way of defence in secular law. Here the question is: How would be “pathological stealing” evaluated by the Islamic law which punishes stealing with a major sentence like “hadd” or with “ta‘zir” in case of doubt or ambiguity? First of all, in order to answer this question, it is inevitable to know the nature of kleptomania and define it…

PDF

___

ABELSON, Elaine S. “The Invention of Kleptomania.” Chicago Jurnals 15/I (1989): 123-143.
AKPINAR, Abdullah, Korucu, Cafer Çağrı, Tanrıtanır, Bilal. “Kleptomanide Olağan Sosyal İşlevsellikte Bozulma: Bir Olgu Sunumu.” Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 5/2 (2014): 66-67.
BEHNESÎ, Ahmed Fethi. el-Mes’ûliyyeti’l-Cinâiyye fî Fıkhı’l-İslâmî. Kahire: Darü’ş-Şürûk, 1988.
BEYHAKÎ, Ahmed b. Hüseyin Sünenü’s-Sağîr. Tahkik Abdulmu‘tî Emîn Kal‘acî . 4 cilt. Karaçi: Câmiâtu’d-Dirâsâti’l-İslamî , 1989.
BLUM, Austin W., Grant, Jon E. “Behavioral Addictions and Criminal Responsibility.” The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law 45/IV (2017), 464-471.
BUHÂRÎ, Ebû Muhammed b. İsmail. el-Câmiu‘s-Sahîh. Neşreden Mustafa Dîb el-Beğa. 7 cilt. Beyrut: Dâr ibni Kesîr, 1987.
DOMINGUEZ, Daisy V. Manufacturing Kleptomania: The Social and Scientific Underpinnings of a Pathology.CUNY Academic Works (2009). http://academicworks.cuny.edu./cc_pubs/198 (17.11.2018).
EBÛ ZEHRA, Muhammed. el-Cerîme. Kahire: Darü’l-Fikri’l-‘Arabî, 1998.
GODMAN, Marcus J., “Kleptomania: Making Sense of the Nonsencial.” American Journal of Psychiatry 148/VIII (1991), 986-996.
GRANT, Jon E., “Undersatnding and Traeting Kleptomania: New Models and New Treatments.” The Israel Journal of Psyciatry and Related Sciences, 43/II (2006), 81-87.
HUBBARD, Madeliene. “What does the emergence and development of kleptomania tell us about the history of psyciatry and mental health in the 19th and 20th century.” Erişim 14 Aralık, 2018 http://undergraduatelibrary.org/2015/history.
İBN ÂBİDÎN, Muhammed Emîn. Reddü’l-Muhtâr. Tahkik Adil Ahmed Abdu’lMevcur ve Ali Muhammed Muavvız. 14 cilt. Riyad: Dârü Alemi’l-Kütüb, 2003.
İBNÜ’L-HÜMÂM, Kamâlüddîn. Fethu’l-Kadîr. 10 cilt. Tahkik Abdurrazzâk Gâlib Mehdî. 10 cilt. Beyrut: Darü’l-Fikr, 2012.
İBN NÜCEYM, Zeynüddin. el-Bahrü’r-Râik Şerhu Kenzi’d-Dekâik. Tahkik Zekeriyya ‘Umeyrât. 9 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kitâbü’l-İlmî, 1997.
KAHVECİ, Nuri. “İslam Hukukunda Mislen Tazmin Olgusu.” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6, sy. 1 (2006): 39-52.
KANDEMİR, Ferhan, Büken, Bora, Büken, Erhan ve Erkol, Zerrin. “Kleptomani (Çalma Deliliği)’ye Yol Açan Faktörler ve Ceza Sorumluluğunun Değerlendirilmesi.” Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 4/II (2014), 21-24.
KÂRÂFÎ, Şihâbüddîn Ebi’l Abbas. el-Furûk. Neşreden Vizâretu’l-Evkâfi’sSuûdiyye. 2 cilt. Kuveyt: Dâru’n-Nevâdir, 2010.
KÂSÂNÎ, Alâüddîn Ebu Bekr. Bedâi’u-Sanâ‘i fî Tertîbi’ş-Şerâi‘. Tahkik Ali Muhammed Muavvıd ve Adil Ahmed Abu’l-Mevcur. 10 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
MEMURLAR.Net Erişim 09 Mart, 2019. http://www.memurlar.net
MERGÎNÂNÎ, Burhânüddîn. el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-Mübdedî. Tahkik Abdulhayy el-Leknevî. 8 cilt. Karaçi: İdaretü’l-Kur’an ve’l-Ulûme’lİslamî, h.1417.
MEVSILÎ, Abdullah b. Mahmud. el-İhtiyâr. Tahkik Abdurrezzâk Gâlib elMehdî. 5 Cilt. Beyrut: Darü’l-Fikr, 2012.
MEYDÂNÎ , Abdülganî b. Tâlib. el-Lübâb fî Şerhi’l-Kitâb. Tahkik Beşşâr Bekrî Arabî. 4 cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İlmiyye, t.y.
MÜHEYYEZE‘, Hulûd binti Abdurrahman. “Ahkâmü’l-Merîdi’n-Nefsî fi’lFıkhi’l-İslâmî” (Yayınlanmamış doktora tezi, Riyâd: İmam Muhammed bin Su‘ûd el-İslami Üniversitesi, h. 1432).
SIPOWICZ, Justyana and Kujawski, Ryszard. “Kleptomania or common theftdiagnostic and judical difficulties.” Psychiatria Polska 52/I (2018), 81-92.
ŞEMSUDDÎN, Serahsî. el-Mebsût .Tahkik yok. 31 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1989.
SOYSAL, Hüseyin. “Dürtü Kontrol Bozukluklarının Adli Psikiyatrik Yönleri.” Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7/I (2015), 16-29. doi: 10.5455/cap.20141108010848
TAMAM, Lut., Özpoyraz, N. Ünal, Mehmet (1997). “Kleptomani: Bir Gözden Geçirme.” Türk Psikiyatri Dergisi 8/I, 36-44.
TAMAM, Lut. (2015). “Impulse Control Disorders: DSM-5 and Beyond.” Anadolu Psikiyatri Dergisi 16/5: i-ii.
TCK Madde. Erişim 09 Mart, 2019. http:/ / www.tckmadde.com
‘ÛDEH, Abdulkadir. et-Teşrî‘ul-Cinâî’l-İslamî Mukarinen bi’l-Kânûni’l-Vad‘î. 2 cilt . Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l- ‘Arabî, t.y.
ÜNALAN, Abdulkerim. “İslam Hukuk Metodolojisinde Mâni‘,” Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/II (2002): 52-66.
YAKUT, Esra. “Tanzimat Dönemine Kadar Osmanlı Hukuku’nda Tazir Gerektiren Suçlar ve Cezaları.” Türk Hukuku Araştımaları 2, (2006): 25-40
YÜKSEL GÜRLEK, Ebru, Taşkın, E. Oryal, Yılmaz Ovalı, Gülgün, Karaçam, Melek ve Danacı Esen, Ayşen. “Olgu Sunumu: Karbonmonoksit Zehirlenmesi Sonrasında Ortaya Çıkan Kleptomani ve Diğer Psikiyatrik Belirtiler.” Türk Psikiyatri Dergisi 18/I (2007), 80-86.