Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili

Günümüz dilbilimcileri her dilin kendi sözcük türetme yollarından farklı, bütün diller için ortak bir türetme yolu olarak, fonksiyon değiştirme yöntemini göstermektedirler. Bu türetme yolunda, sözcüğün başına veya sonuna herhangi bir ek eklemeksizin sözcüğün tür değiştirmesi sağlanmış olur. Türkçe için çok sık başvurulmayan bu sözcük türetme yolunun ilk örneklerine, tut- fiilinin fonksiyon değiştirip bağlaç olarak kullanıldığı Kutadgu Biligde rastlamaktayız. Bu çalışma, Kutadgu Biligdeki tut- fiilinin fonksiyon değiştirdiği örneklere ve bu örneklerde tut- fiilinin başka bağlaçlarla kurduğu yapıların ortaya çıkarılmasına ve bunun sonucu olarak Kutadgu Biligdeki beyitlerin günümüz Türkçesine çevrilirken kısmen de olsa yeniden anlamlandırılmasına dayanmaktadır.

An Example of Function Change in the Field of Historicial Turkish Language: The verb-tut

Functional shift is a new method for word formation and used for every language. In this method, word have not a affix or suffix and changes part of speech. The usage of this method is used in Turkish. This study is focus on functional shift in Turkish. Examples of functional shift have been choosen from Kutadgu Bilig (in Middle Turkish). As a result of functional shift, as a verb tut- have changed part of speech and meaning.

PDF

___

Aksan, Doğan (1978), Anlam Bilim ve Türk Anlambilimi(Ana Çizgileriyle), DTCF Yay., Ankara.

KB= Arat, Reşit Rahmeti (1991), Kutadgu Bilig I Metin, TDK Yay., 3. baskı, Ankara.

________________(1988), Kutadgu Bilig II Çeviri, TTK Yay., 4. baskı, Ankara.

Bartolomé, Ana I. Hernández ,Cabrera, Gustavo Mendiluce (2005), “Grammatical Conversion in English: Some new trends in lexical evolution”, Translation Journal, http://accurapid.com/journal/31conversion.htm., 11.11.2005.

Brockelmann, C. (1954), Osttürkische Grammatik Der İslamischen Litteratur-Sprachen Mittelasiens, Leiden.

Caferoğlu, Ahmet (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, TDK Yay., İstanbul.

Mungan, Güler (2002), Türkçede Fiillerden Türetilmiş İsimlerin Morfolojik ve Semantik Yönden İncelenmesi, Simurg Yay., İstanbul.

Nalbant, Bilge (2003), “Ne Kelimesinin Farklı Bir Kullanılışı Üzerine” Dil ve Edebiyat Araştırmaları Yayınları:4, Türkoloji Dergisi, XVI. Cilt, 1. sayıdan Ayrı basım, Ankara.

Quirk, R., Greenbaum, S. (1987), A University Grammar of English, London: Longman.

Râsânen, Martti (1969), Versuch Eines Etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen, Helsinki.

Sarı, Mustafa (2000), Türkiye Türkçesinde Sözcük Türlerinin Değişikliğe Uğraması”, Türkoloji Dergisi, XIII. Cilt, 1. sayı, Ankara.

Tekin, Şinasi (1989), “Uygurcada Yardımcı Cümleler Üzerine Bir Deneme”, TDAY Belleten, 1965, TDK Yay., Ankara, ss. 35-63.

Temir, Ahmet (1948), “Uygurca Yme Sözü Hakkında”, Türk Dili-Belleten, Seri:III, Ocak-Aralık, Sayı:12-13, İstanbul, ss. 33-44

Türkçe Sözlük (2005), TDK Yay., Ankara.

Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yay., İstanbul.