Divan Şiirinde Mahlas Değiştiren ve Birden Fazla Mahlas Kullanan Şairler

Divan şiirinde şairler çoğunlukla asıl isimlerinin yerine mahlas denilen sanat isimlerini kullanmışlardır. Türk edebiyatında İran tesiri ve Şeyhî ile birlikte başlayan bu gelenekte şairler, çoğunlukla tek mahlas kullanmışlardır. Ancak bazı şairlerin mevcut mahlasını değiştirdiği, bazılarının ise birden fazla mahlas kullandığı da bilinmektedir. Bu makalede biyografik kaynaklar taranarak mahlas değiştiren ve birden fazla mahlas kullanan şairler ile her iki durumun sebepleri tespit edilmeye çalışılmış, bu tespitler tablo ve grafiklerle de gösterilmiştir.

The Poets Who Changed Mahlas and Used More than One Mahlas

Divan poets usually were called with their mahlas instead of their real names. In Turkish literature tradationally poets used only one mahlas by the effect of Iran and Şeyhi. Morever some of the poets had changed their mahlas and some others had used more than one mahlas. İn this article the poets who changed their mahlas and who used more than one mahlas were found out by looking through bibliografic sources and the reasons of this were shown by tables and graphics.

PDF

___

AÇIKGÖZ, Namık (1989), “Divan Şairlerinde Mahlas Meselesi”, Milli Eğitim, 88: 59-63.

Ahdî, Gülşen-i Şu’arâ, Topkapı Hazine Ktb. No. 1303.

AK, Coşkun (2001), Şair Padişahlar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

AKKUŞ, Metin (1993), Nef’î Dîvânı, Ankara: Akçağ Yay.

AKÜN, Ömer Faruk (1994), “Divan Edebiyatı”, İslâm Ansiklopedisi, IX: 395-396, İstanbul: TDV Yay.

Ali Emîrî Efendi (2003), Esâmi-i Tezkire-i Şu’arâ-yı Âmid, (Haz. G. Güner, N. Güner), Ankara: Anıl Matbaası.

Ali-Şîr Nevâyî (2001), Mecâlisü’n-nefâyis I-II, (Haz. Kemal Eraslan), Ankara: TDK Yay.

Arif Hikmet, Tezkire, Millet Ktb. Tarih Nu. 788.

ATLANSOY, Kadir (1998), Bursa Şairleri, Bursa: Asa Yay.

BAŞGÖZ, İlhan (1979), Aşık İzzet Ali Özkan Yaşamı-Sanatı-Şiirleri, Ankara: Türkiye İş Bankası Yay.

Beyâni Mustafa Bin Carullah (1997), Tezkiretü’ş-şu’arâ, (Haz. İbrahim Kutluk), Ankara: TTK Yay.

BEYSANOĞLU, Şevket (1957), Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları I, İstanbul: Diyarbakır’ı Tanıtma Derneği Neşriyatı.

CANIM, Rıdvan (1995), Edirne Şâirleri, Ankara: Akçağ Yay.

ERDEM, Sadık (1994), Râmiz ve Âdâb-ı Zurefâsı, Ankara: AKM Yay.

Esrâr Dede (2000), Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye, (Haz. İlhan Genç), Ankara: AKM Yay..

Faik Reşat (Tarihsiz), Eslâf, (Haz. Şemsettin Kutlu), İstanbul: Tercüman Yay. Fatin (1271), Hâtimetü’l-eş’âr, İstanbul.

İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal (1999), Son Asır Türk Şâirleri I (Haz. M. Cumbur), Ankara: AKM Yay.

İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal (2000a), Son Asır Türk Şâirleri II (Haz. M.K. Özgül), Ankara: AKM Yay.

İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal (2000b), Son Asır Türk Şâirleri III (Haz. H. Özcan), Ankara: AKM Yay.

İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal (2002), Son Asır Türk Şâirleri IV (Haz. İ. Baştuğ), Ankara: AKM Yay.

İSEN, Mustafa (1988), Gelibolulu Mustafa Âlî, Ankara: Kültür ve Turizm Bak. Yay.

İSEN, Mustafa (1994), Künhu’l-ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Ankara: AKM Yay.

İSEN, Mustafa (1997), Ötelerden Bir Ses, Ankara: Akçağ Yay.

İsmail Beliğ (1985), Nuhbetü’l-âsâr li-zeyli zübdeti’l-eş’âr, (Haz. Abdulkerim Abdulkadiroğlu), Ankara: Gazi Üniversitesi Yay.

KALPAKLI, Mehmet (2001), “Divan Şiirinde Mahlas Üzerine”, Kitaplık, 45: 254-259.

KARATEKE, Hakan T. (1995), İşkodra Şairleri ve Ali Emirî’nin Diğer Eserleri, İstanbul: Enderun Kitabevi.

KILIÇ, Filiz (1994), Meşâirü’ş-şu’arâ (İnceleme-Tenkitli Metin), (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi SBE.

Kınalı-zâde Hasan Çelebi (1989), Tezkiretü’ş-şu’arâ I-II, (Haz. İbrahim Kutluk), Ankara: TTK Yay.

KÖKSAL, M. Fatih (2005), “Yanıltıcı Mahlaslar Yahut İbn-i Kemâl’in Ettikleri”, Türk Edebiyatı, 376: 41-43.

KÖKSAL, M. Fatih (2001), Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-nezâ’ir (İnceleme-Tenkitli Metin) (Basılmamış Doktora Tezi) Ankara: Hacettepe Üniversitesi SBE.

KÖKSAL, M. Fatih (1998), Kayserili Divan Şairleri, Kayseri: Geçit Yay.

KÜÇÜK, Sabahattin (1999), Antakyalı Münif Dîvânı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. Latîfî (2000), Tezkiretü'ş-şu'arâ ve Tabsıratü'n-nuzemâ, (Haz. Rıdvan Canım), Ankara: AKM Yay.

MACİT, Muhsin (1997), Nedîm Dîvânı, Ankara: Akçağ Yay.

Muallim Naci (2000), Osmanlı Şairleri (Haz. Cemal Kurnaz), Ankara: Akçağ Yay.

Mucib (1997), Tezkire-i Mucib, (Haz. Kudret Altun), Ankara: AKM Yay.

Nûrî Osman Hanyevî, Risâle-i Tezkiretü’ş-şu’arâ, Çorum Hasan Paşa Ktb, 2113/2.

PEREMECİ, Osman Nuri (1939), Edirne Tarihi, İstanbul: Resimli Ay Matbaası. Safayi, Tezkiretü'ş-şu'arâ, Milli Ktb., MF FB 413.

Sâlim (1315), Tezkire-i Sâlim, Dersaâdet İkdam Matbaası.

Sehî (1325), Tezkire-i Sehî, İstanbul.

Şefkat Seyyid Abdulfettah, Şefkat Tezkiresi, İstanbul Üniversitesi Ktb., Ty. 3916)

TOLASA, Harun (1983), Sehî, Latîfî ve Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. YY’da Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi, İzmir: Ege Üniversitesi Yay.

TUMAN, Nâil, Tuhfe-i Nâilî, MEB Türk Ans. Bürosu B/870 (Yayımlar Dairesi Bşk. Kütüphanesi).