Neighborhood consciousness as a social control mechanism according to the ottoman judicial records in the $17^ {th} and 18^ {th}$ centuries (The Case of Konya)

XVII-XVIII. Yüzyıl Konya’da mahalle, şehir yaşamının temel unsurları arasında yer almıştır. Ortak bir yaşam alanı ve ortak bir sorumluluğu ifade eden mahalle, mahalle şuurunu da beraberinde içermektedir. Mahalle şuuru, mahalle yaşamının şekillenmesinde ve kontrol edilmesinde önemli bir öğe olarak karşımıza çıkmaktadır. Mahalle yaşamında bireylerin toplumsal kodlara uyup uymadıklarının kontrol edilmesinde ve buna göre mahalle üyelerinin kimliklerinin iyi veya kötü olarak algılanmasında mahalle şuuru etkin olmuştur. Bu konuda mahallenin en gizli konularına vakıf olan ve mahalle üyelerini iyi tanıyan mahalle imamı, mahalle şuurunun işlerliğinde baş aktör olarak yer almıştır. Mahalle şuuru, hem iktidarın, hem de toplumun onayladığı yaşam tarzının sürdürülmesine ve mahalle güvenliğinin korunmasına önemli katkılar sağlamıştır. Haksız yere bireysel özgürlüklere müdahale edildiği durumlarda ise, mahkemeler aracı kılınarak engel olunmuştur. Bu araştırma, toplumsal ve idari açıdan sosyal sistemin önemli unsurları arasında yer alan mahalle yaşamı içerisinde sosyal kontrol mekanizması olarak mahalle şuurunu birincil kaynakların sunduğu verilerden hareketle incelemeye ve tahlil etmeye çalışmaktadır.

PDF

___

Arslantürk, Zeki ve Tayfun Amman (1999). Sosyoloji Kavramlar Kurumlar Süreçler Teoriler. Istanbul: IFAV.

Arabacı, Fazlı (2006). Türk Din Sosyolojisi İmkan ve Sorunlar. Ankara: Platin Press.

Bayartan, Mehmet (2005). “Osmanlı Şehrinde Bir İdari Birim: Mahalle”. Istanbul, Ü.E.F. Coğrafya Böl. Coğrafya Dergisi (13): 93-107.

Beydilli, Kemal (2001). Osmanlı Döneminde İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü. Istanbul: TATAV Press.

Court Record of Konya (henceforth referred to as CRK ). No. 6,10, 15, 40, 41, 46, 47, 48, 49, 50, 53, 54, 62, 67.

Dönmezer, Sulhi (1990). Sosyoloji. 10th Edition Istanbul: Beta Press.

Durkheim, Emile (2005). Dini Hayatın İlkel Biçimleri. Turkish Translation by Fuad Aydın. Istanbul: Ataç Press.

Ergenç, Özer (1984). “Osmanlı Şehrindeki Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”. Osmanlı Araştırmaları IV: 69-78.

Faroqhi, Suraiya (2002). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Orta Çağdan Yirminci Yüzyıla. Turkish Translation by Elif Kılıç. 4th Edition. Istanbul: Tarih Vakfı Press.

Fichter, Joseph (no date). Sosyoloji Nedir?. Turkish translation by Nilgün Çelebi. Konya: Toplum Press.

Günay, Ünver (2003). Din Sosyolojisi. 6th Edition. Istanbul: İnsan Press.

Kemper, Theodore D. (2000). “Emotions”. Gale Encyclopedia of Sociology, Ed. Edgar F. Borgatta. Vol. 2. New York: Macmillan Reference USA: 772- 788.

Liska, Alan E. (2000). “Social Control”. Gale Encyclopedia of Sociology. Ed. Edgar F. Borgatta. Vol. 4. New York: Macmillan Reference USA. 2657-2662.

Marshall, Gordon (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Turkish Translation by O. Akınhay and D. Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Press.

Maryanski, Alexandra - Jonathan H. Turner (2000). “Functionalism and Structuralism”. Gale Encyclopedia of Sociology. Ed. by Edgar F. Borgatta. New York: Macmillan Reference USA. Vol. 2. 1030-1037.

Mills, C. Wright (1979). Toplum Bilimsel Düşün. Turkish Translation by Ü. Oskay. Ankara: K.B. Press.

Ortaylı, İlber (1996). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Yerel Yönetimler”. İslam Geleneğinden Günümüze Şehir ve Yerel Yönetimler. Ed. by V. Akyüz-S.Ünlü. Istanbul: İlke Press. 445-466.

Özcan, Tahsin (2001). “Osmanlı Mahallesi Sosyal Kontrol ve Kefalet Sistemi”. Marife (1): 129-151.

Pierce, Leslie (2005). Ahlak Oyunları 1540-1541 Osmanlı’da Ayntab Mahkemesi ve Toplumsal Cinsiyet. Turkish Translation by Ülkün Tansel. Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Press.

Sak, İzzet (2003). 10 Numaralı Konya Şer’ye Sicili (Transkripsiyon) Konya: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.

_____, (2007). 11 Numaralı Konya Şer’iye Sicili Transkripsiyon. Konya: Kömen.

Shotola, Robert W. (2000). “Small Groups”. Gale Encyclopedia of Sociology. Ed. Edgar F. Borgatta. Vol. 4. New York: Macmillan Reference USA: 2610-2622.

Swingewood, Alan (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. Turkish Translation by Osman Akınhay. Ankara: Bilim ve Sanat Press.

Tamdoğan, Işık-Abel (2002). “Osmanlı Döneminden Günümüz Türkiye’sine “Bizim Mahalle”. Istanbul Dergisi (40): 66-70.

Taşkömür, Himmet (1996). “Osmanlı Mahallesinde Beşeri Münasebetler”. İslam Geleneğinden Günümüze Şehir ve Yerel Yönetimler. Eds. V. Akyüz- S. Ünlü. Istanbul: İlke Press. 439-444.

Tok, Özen (2005). “Kadı Sicilleri Işığında Osmanlı Şehrindeki Mahalleden İhraç Kararlarında Mahalle Ahalisinin Rolü”. Erciyes Ünv. Sosyal Bilimler Enst. Dergisi (18): 155-173.

Türkdoğan, Orhan (1977). Türkiye’de Köy Sosyolojisinin Temel Sorunları. Istanbul: Dede Korkut Press.

Ülken, Hilmi Ziya (1969). Sosyoloji Sözlüğü. Istanbul: Milli Eğitim Basımevi.

Yılmaz, Fikret (2000). “XVI. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Mahremiyetin Sınırlarına Dair”. Toplum ve Bilim (83): 91-109.