Atatürk devrinde Türk-Fin siyasî ve diplomatik ilişkilerinin kurulmasını Cumhuriyet’in ilânı sonrasına yerleştirmek mümkünse de Türk hariciyesinin Osmanlı devrinden itibaren, Rusya İmparatorluğu’nun bir parçası olarak bu ülkeye yönelik bilgi takibinin olduğu da Osmanlı arşiv belgelerinden anlaşılmaktadır. Cumhuriyet aydını Finlandiya ile sınırlı da olsa ilgilenmiştir. Atatürk devrinin dış siyaset ilkeleri ve bu çerçevede Misak-ı Millî sınırları haricinde kalan Türk dünyasına yönelik siyasetleri Finlandiya Türkleri konusunda da tanıklanabilir. 19. yüzyılın özellikle ikinci yarısından itibaren İdil boyunda Nijninovgorod vilâyetinden ekonomik sebeplerle Finlandiya’ya göç eden Türk-Tatarlar, 1919’da Finlandiya’nın Rusya’dan kopması ve bağımsızlığını kazanmasının ardından Finlandiya vatandaşı konumuna geçmişler ve bir İslâm cemaati olarak hukuken Fin hükûmeti tarafından tanınmışlardır. Fin hükûmeti nezdinde sivil, dinî, kültürel meselelerini temsil ve millî varlığını sürdürebilmek üzere gerekli siyaseti ve faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere 1925’te Finlandiya Cemaat-i İslâmiyesi olarak örgütlenen Finlandiya Türkleri, 1935 yılında ise Finlandiya Türkleri Birliği’ni kurmuşlardır. Söz konusu dönemde nüfusları hakkında kesin bir rakam verilemeyen Finlandiya Türkleri Helsinki, Abo ve Tampere’de hâlâ varlıklarını sürdürmektedir. Finlandiya Türkleri millî kimliklerini korumak üzere kurdukları bu örgütlerle okullaşma işini ilk sorun olarak görmüşlerdir. Bu yönde Tampere’de 1930’da kurulan Fin-Türk Halk Mektebini Himâye Cemiyeti, kurulacak ilk mektebe Cumhuriyet hükümetinden öğretmen istemek suretiyle ilk teması da sağlamıştır. 1923 ve sonrası yeni Türkiye’nin geçirdiği kökten değişimi izleyen Finlandiya Türkleri, bu noktada mektepleşme meselesinde Türkiye Cumhuriyeti’nden destek ve yardım almak üzere harekete geçmişlerdir. Bu makale, Finlandiya Türklerinin “yeni Kabe” olarak Ankara’yı kabul ettiğine dair bir görüşle, Finlandiya Türkleri evrakı olarak nitelenen ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nin çeşitli fonlarındaki belgeleri, Türk hükümetlerinin Finlandiya Türklerine yönelik izlediği siyaseti de bazı yönleriyle ortaya koyan yazışmaları değerlendirmektedir.

It is possible to argue that the political and diplomatic relations between Turkey and Finland were established after the foundation of the Turkish Republic. However, Ottoman archives reveal that even during the Ottoman period Turkish diplomats were interested in collecting information on Finland, which was then a part of the Russian Empire. The intellectuals of the Republic were also interested in Finland, though to a limited extent. During Atatürk’s presidency, the Finland Turks were a concern of Turkish foreign policy regarding the Turkish world remaining outside the boundaries set by the Turkish National Pact (Misak-ı Milli). During the second half of the 19th century the Turkish Tatars, who emigrated – due to economic reasons – from the city of Nizhny Novgorod along the Volga River to Finland, became Finnish citizens following the independence of Finland from Russia. They also gained the Finnish government’s recognition as a Muslim community. In 1925 the Finland Turks founded a society called Finlandiya Cemaat-i İslâmiyesi in order to maintain their national existence and to communicate their civil, religious and cultural problems to the Finnish government. In 1935 they founded yet another society, Finlandiya Türkleri Birliği. Today the Finland Turks still live in the cities of Helsinki, Turku, and Tampere. Schooling has been one of the major concerns of the societies founded by the Finland Turks for the purpose of preserving their national identity. In this regard, Fin-Türk Halk Mektebini Himâye Cemiyeti, which was founded in 1930, contacted the Turkish government to appoint Turkish teachers to the first school to be opened for the Finland Turkish community. The Finland Turks have maintained this kind of contact with the Turkish government since the days of the early Republic. This article adopts the view that the Finland Turks regard Ankara as “the new Kaaba” and evaluates a variety of documents and correspondence found in the Turkish Prime Ministry National Archives in order to shed light on various Turkish governments’ foreign policy concerning Finland Turks.