Meşrutiyete Giden Süreçte Yeni Kadın İmgesi: Fatma Makbule Leman

Feminal söylem, edebi eserlerde kadının toplumdaki statüsünü, var olduğu konumu sorgulayan bir yaklaşım tarzıdır. Bu yaklaşımla, kadının hak ettiği yerde olamayış serüveni, eşyalaşma süreci ‘neden, niçin’ gibi sorularla sorgulanır ve cevapları aranır. Bu çalışmada, Hanımlara Mahsus Gazete’nin yazarlarından Fatma Makbule Leman’ın toplumsal normlarla sınırlanan, ötelenen kadının ikincil konumunu sorgulayışı değerlendirilecektir. Ma‘kes-i Hayâl adlı tek eserinde, isyan-boyun eğiş / itaat arasında sıkışan kadının özgürlük arayışına Türk-İslam anlayışı çerçevesinde yaklaşan sanatkar, kadın ve yazar kimliklerini içselleştirerek, kadının kimlik kazanması yönünde feminal adımlar atar. Onun bu feminal duruşu, çaresiz ve erkeğe bağımlı kadının, geleneksel normlara başkaldırısının yansıması niteliğindedir.

Woman's New Image on the Road to the Constitutional Era: Fatma Makbule Leman

Feminine discourse is an approach questioning the status of woman and her position in society as represented in literary works. This approach asks questions concerning the place of women in society, their undeserved status and commodification. This study evaluates the work of Fatma Makbule Leman, one of the writers of Hanımlara Mahsus Gazete (The Paper for Ladies) by looking into how she has questioned the secondary position of women constrained within social norms. In her only work titled Ma‘kes-i Hayâl (The Reflection Place of the Dream) she approaches the emancipation of women stuck in between revolt and obedience from a Turkish-Islamic perspective and takes significant steps concerning woman’s identity by internalizing both her identities as woman and writer. This feminine stance is a reflection of the desperate and male-dependant woman’s revolt against traditional norms.

___

BERKTAY, F. (2006), Tarihin Cinsiyeti, İstanbul: Metis Yayınları.

DEMİR, Z. (1997), Modern ve Postmodern Feminizm, İstanbul: İz Yayınları.

DONOVAN, J. (2007), Feminist Teori, (çev. Aksu Bora- Meltem Ağduk Gevrek- Fevziye Sayılan, İstanbul: İletişim Yayınları.

DOWLİNG, C. (1998), Sindrella Kompleksi, (çev. Selçuk Budak), Ankara: Öteki Yayınları.

ELİUZ, Ü. (2008), “Elif Şafak Anlatılarında Kadının Kimlik Sorgulaması”, 1980 Sonrası Türk Romanı Sempozyumu, Kayseri (Yayımlanmamış Bildiri).

ERDEMİR, Z. (2008), Makbule Leman’ın Ma‘kes-i Hayâl Adlı Eserinin Günümüz Türkçesine Aktarılması ve İncelenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Lisans Tezi, Trabzon.

Mâkbûle Lemân (1912), Makes-i Hayâl, İstanbul: Panayotiydis Matbaası.

MİCHEL, A. (1984), Feminizm , (çev. Şirin Tekeli), İstanbul: Kadın Çevresi Yayınları.

Oh, E. (2007), “Türk Romanlarında Kadın Karakterlerin Dilleri ve Üslupları”, Folklor-Edebiyat, c. 13, s. 50, 203-204.

UĞURCAN, S. (1990), “Makbule Leman’ın Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri”, Türklük Araştırmaları Dergis 6, 334-408