Derleme Sözlüğü'nde Kahramanmaraş Kelimelerinin Dağılımı ve Ses Bilgisi Özellikleri

Bölgeler arasındaki ağız sınırlarını ve geçişlerini tam olarak belirleyebilmek için aynı setten oluşan kelimelerin belirlenen yerleşim birimlerinde sorgulanması gerekir. Her ne kadar bugün Türkçe için böyle bir veriye sahip olmasak da bu konuda Derleme Sözlüğü'ndeki kelimelerle de bazı genellemelere ulaşmak mümkündür. Bu çalışmada Anadolu ağızları için çok kıymetli olan Derleme Sözlüğü'ndeki Kahramanmaraş bölgesine ait kelimelerin Kahramanmaraş ilçeleri arasında ağız farkı oluşturup oluşturmadıkları araştırılmıştır. Derlenen kelimeler arasında yapılan özdeşlik, benzerlik ve farklılık gruplandırmasında bazı bölgelerin birbirine çok benzediği ortaya çıkmıştır. Ağız özellikleri açısından birbirine en yakın ilçeler Elbistan ve Afşin'dir. Afşin kelimeleri Göksun kelimeleriyle de büyük benzerlikler göstermektedir. Diğer taraftan Kahramanmaraş kelimeleri sırasıyla Afşin, Elbistan ve Göksun kelimeleriyle de belli oranda benzeşmektedir. Derlenen kelimelerdeki bazı ses bilgisi özellikleri de Kahramanmaraş bölgesindeki ağız farklılaşmalarına işaret etmektedir

Variations of Kahramanmaraş Dialectical Data in Derleme Sözlüğü (Compilation of Turkish Words) and Their Phonological Properties

To identify the geographical borders and continuum of dialects, a set of words needs to be prepared and this set should be tested in every possible region. Although we don't have this kind of data for Turkish today, some generalities can be reached with the words in Derleme Sözlüğü. The aim of this article is to examine the dialectical data of Kahramanmaraş in Derleme Sözlüğü and to show whether the words represent the dialectical properties in the Kahramanmaraş region or not. The dialectical data are classified as identicalness, similarity and differences. This kind of grouping indicates that some towns resemble each other in terms of identicalness, especially Afşin and Elbistan. The data from the Göksun region also show that the words from Göksun are common with the words from Afşin to a great extent. On the other hand, Kahramanmaraş words resemble Afşin, Elbistan and Göksun words respectively. Some phonological properties of the collected data show dialectical differences in the Kahramanmaraş region.

PDF

___

Ata, Aysu (2000). "Derleme Sözlüğü'nde Geçen En Eski Türkçe Kelimeler". Türkoloji Dergisi C.XIII/1: 67-99.
Banguoğlu, Tahsin (1980). "Anadolu ve Rumeli Ağızları". Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C.I. İstanbul: Dergah Yay. 132-134.
Boz, Erdoğan (2002). Afyon Merkez Ağzı (Dil Özellikleri, Metinler, Sözlük). Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Caferoğlu, Ahmet (1946). "Anadolu Diyalektolojisine Dair Bir Deneme". Türk Dili- Belleten 67: 561-568.
Demir, Necati (2001). Ordu İli ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara: TDK Yay.
Demir, Nurettin (2000). "Derleme Sözlüğü'nde Şimdiki Zamanla İlgili Veriler". İlmî Araştırmalar 10: 19- 27.
Demir, Nurettin ve Emine Yılmaz (2003). Türk Dili El Kitabı. Ankara: Grafiker Yay.
Ercilasun, Ahmet B. (2002). Kars İli Ağızları: Ses Bilgisi. Ankara: TDK Yay.
Eren, M. Emin (1997). Zonguldak-Bartın-Karabük İlleri Ağızları. Ankara: TDK Yay.
Erten, Münir (1994). Diyarbakır Ağzı. Ankara: TDK Yay.
Gülsevin, Gürer (2002). Uşak İli Ağızları (Dil Özellikleri-Metinler-Sözlük). Ankara: TDK Yay.
Günay, Turgut (2003). Rize İli Ağızları (İnceleme-Metin-Sözlük). Ankara: TDK Yay.
Karaca, Gülendam (2002). Divanü Lugati't-Türk'ten Derleme Sözlüğü'ne Fiiller. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
Karahan, Leylâ (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: TDK Yay.
Kılıç, Mehmet Akif ve Mevlüt Erdem (2008). "Türkiye Türkçesindeki "Yumuşak g" ünsüzünün fonetik analizi". VI. Uluslararası Türk Dili Kurultay. 20-25 Ekim 2008. Ankara.
Kılıç, Mine (2008). Kahramanmaraş Merkez Ağzı. Kahramanmaraş: Ukde Yay.
Özçelik, Sadettin (1997). Urfa Merkez Ağzı (İnceleme, Metinler, Sözlük). Ankara: TDK Yay.
Özçelik, Sadettin ve Erdoğan Boz (2001). Diyarbakır İli Çüngüş ve Çermik Yöresi Ağzı (Dil İncelemesi, Metinler, Sözlük). Ankara: TDK Yay.
TDK (1962-1982). Derleme Sözlüğü I- XII. Ankara. TDK Yay.
Turan, Zikri (2006). Artvin İli Yusufeli İlçesi Uşhum Köyü Ağzı. Ankara: TDK Yay.
Underhill, Robert (2006). "Turkish". K. Brown (ed.) Encyclopedia of Language and Linguistics Encyclopedia of Language & Linguistics. Elsevier Pergamon. 164-168.