Azerbaycan'da Bir Ulusal Kimlik Meselesi Olarak Alfabe Değişiklikleri1

Bu makalenin konusunu 20. yüzyılda Azerbaycan'da yapılan alfabe değişiklikleri ve bu değişikliklerin ulusal kimlik, ilerleme ve modernleşme söylemlerine eklemlenmesi oluşturmaktadır. Makalenin amacı, Azerbaycan'daki alfabe değişikliklerinin farklı siyasal ve kültürel süreçlerde nasıl ve hangi savlar esasında gerçekleştirildiği ve bu değişikliklerin ulusal kimlik tartışmalarına ne şekilde yansıdığını incelemektir. Bu inceleme, 1921-1992 dönemini kapsayan tarihsel sürece atıfla, farklı çağdaşlaşma ve ilerleme söylemleri ile ulusal dil ve ulusal kimlik tanımlarının birbirlerine eklemlenmeleri çerçevesinde yapılacaktır. Bu açıdan alfabe değişikliklerini farklı vurgularla bir önceki dönemin siyasal ve kültürel mirasını bir anlamda reddetmek, onların yeni dönüşüm süreçlerinde belirleyiciliklerini azaltmaya yönelik simgesel faaliyetler olarak değerlendirmek mümkündür

Script Changes as an Issue of National Identity in Azerbaijan

This article discusses the script changes in Azerbaijan and how these changes have been articulated to the discourses of national identity, development and modernization. The aim of this article is to analyze the script changes in Azerbaijan in different political and cultural processes and the impact of these changes on the discussions of national identity. This analysis mainly refers to the period between 1921-1992 and discusses the articulation of discourses of modernization and development to the definitions of national identity and national language. Script changes can be defined as symbolic acts to reject past political and cultural heritage and as attempts to diminish their impact on the process of new transformations.

PDF

___

Ağamalıoğlu, Semedağa (1924). Bizim Yolumuz Hayanadır. Bakü: Türk Elifbası Neşriyyatı. Ağamalıoğlu, Semedağa (1927). "Oktyabr Revolusyasının Neticelerin- den: Yeni Elifba Meselesinin Azerbaycanda Fikir Tarixinden". Yeni Yol (7 Ka- sım): 4-6.
Akpınar, Yavuz (1994). "Ana Hatlarıyla Başlangıçtan Günümüze Kadar Azeri Edebi- yatı". Azeri Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergah Yay. 17-99.
--- (1994). "Azerbaycan Matbuatında ve Edebiyatında "Açıklık ve Yenidenkurma" Politikasından Sonra Görülen Değişme ve Gelişmeler". Azeri Edebiyatı Araş- tırmaları. İstanbul: Dergah Yay. 148-174.
Aliyev, Rahim (1990). "Elifba Meselesi veya Milletin Uyanması". Azerbaycan Gençle- ri. 11 Eylül. 7
Allworth, Edward (1971). Nationalities of the Soviet East Publications and Writing Systems. New York and London: Columbia University Press.
Anar (2000). "Reading Between the Lines Personal Reflections on the History of Alphabet Reform in Azerbaijan". Azerbaijan International 8(1): 54.
--- (2006). "Fereh, Ümit, Facie, Birinci Türkoloji Kurultay Hakkında Düşünceler". Edebiyyat Gazeti. 10 Mart. 1-2.
Axundov, Mirze Feteli (1988). Mirze Feteli Axundov Eserleri. Cilt 3. Bakü: Elmler Akademiyası.
Axundov, Ağamusa (1990). "Ne Qazanırıq, Ne Itiririk". Kommunist. 24 Ekim. 3
Aytürk, İlker (2008). "The First Episode of Language Reform in Republican Turkey: The Language Council From 1926-1931". Journal of the Royal Asiatic Society 18: 275- 293.
Bağırov, Töfiq (1990). "Itirmirik Qazanırık". Edebiyyat ve İnceSenet. 7 Aralık. No: 48 (2445): 2.
Baldauf, Ingebor (1993). Schriftreform und Schrifwechsel bei den muslimischen Russland- und Sowjetturken (1850-1837): Ein Sypmtom ideengeschichtlicher und kulturpolitischer Entwicklungen. Budapest: Akademiai Kiado.
Cefer, M. (1990). "Latin Elifbası Lazımdır mı?". Kommunist. 16 Ekim. 4
Demir, Nurettin (2010). "1923-1938 Arasında Türk Dili". Cumhuriyet Dönemi Türk Kültürü, Atatürk Dönemi. Ed. Osman Horata vd. Cilt 2. Ankara: AKM Yay. 871-896.
D'Encausse, Helene Carrere (1992). The Great Challenge, Nationalities and the Bolshevik State 1917-1930. London: Holmes and Maier.
Gasımzade, Fuad (1991). "Latin Grafikalı Elifbamızın Berpası". Odlar Yurdu. 3 Şu- bat. 1-3.
Gehremanlı, Nazif (2002). Köhne-Yeni Elifba. Bakü: Yurd.
Hacaloğlu, Abbas Abdulla (1991). "Bir Daha Yeni Elifba Haqqında". Yeni Fikir. 30 Mayıs. 5
Hacılı, Vekil (1999). "Elifba Felaketi". Alternativ. 10-16 Mart. 4
Hesenli, Cemil (1999). "Birinci Türkoloji Qurultaya Qısa Tarixi Baxış". 1926 Bakü Türkoloji Kongresinin 70. Yıl Dönümü Toplantısı (29-30 Kasım 1996). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay. 7-12.
Hocayev, Halid Said (2006). Yeni Elifba Yollarında Eski Duygu ve Hatıralarım. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.
İmanov, Hesen (1927). "I. Türkoloji Qurultayı: Türkoloji Qurultayı Terefinden Çıxarılan Qerarların Neticeleri Haqqında". Yeni Yol (7 Kasım): 13-14.
Landau, Jacob M. & Kellner-Heinkele, Barbara (2001). Politics of Language in the Ex-Soviet Muslim States. London: Hurst and Company.
Memmedov, Musevib (1971). Neriman Nerimanov ve Anadili. Bakü: Elm.
Nerimanoğlu, Kamil Veli (2006). Azerbaycan Dövlet Dili Siyaseti. Bakü: Çinar-Çap.
Nerimanoğlu, Kamil Veli & Ağakişiyev Eliheydar (2006). 1926'cı İl I. Bakü Türkoloji Qurultayı (Stenogram Materiallerı, Bibliografya ve Foto-Senedler). Bakü: Çinar-Çap. Rahimov, Kamran (1991). "Tale Yüklü Mesele". Kommunist. 2 Mart. 4
Seedyllaief, M. Q. (1927). "Yeni Elifba Komitesi ve Onun Faaliyeti". Yeni Yol. 7 Kasım. 23-25.
Smith, Michael G. (1998). Language and Power in the Creation of the USSR, 1917- 1953. New York: Walter de Gruyter.
Süleyman, Rıza (1924). "Ne Üçün Yeni Türk Elifbasını Kabul ettik?". Dan Ulduzu 1: 21-24.
Süleymanlı, Ebulfez (2006). Milletleşme Sürecinde Azerbaycan Türkleri. Ankara: Ötüken Neşriyat.
Swietochowski, Tadeusz (1995). Russia and Azerbaijan A Borderland in Transition. New York: Columbia University Press.
Şimşir, Bilal N. (1991). Azerbaycan'da Türk Alfabesi Tarihçe. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.
User, Hatice Şirin (2006). Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri. Ankara: Akçağ Yay.
"Latin Grafikalı Azerbaycan Elifbasının Berpası Hakkında Azerbaycan Respublikası Kanunu". Edebiyyat Gazeti. 3.1.1992.1.