YÜKSELEN EKONOMİLERDE İHRACAT-İTHALAT İLİŞKİSİ: BİR PANEL NEDENSELLİK ANALİZİ

Öz Gelecekte dünyanın önde gelen ekonomileri olmaları beklenen ülkeler “yükselen ekonomiler” olarak anılmaktadır. Gösterdikleri hızlı gelişme ile birlikte yükselen ekonomilerin küresel piyasa ile etkileşimleri de artmaktadır. Bu ülkelerin halen gelişmekte olan ülkeler olması, hızlı büyümenin sürdürülebilmesi için çeşitli sermaye mallarını ithal etmelerine ve dolayısıyla cari açık vermelerine neden olabilmektedir. Ayrıca, yükselen ekonomilerde ihracatın ithalata bağımlılığı orta-gelir tuzağı riskini artırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, öncelikle yükselen ekonomilerde ihracatın ithalata bağımlı olup olmadığını araştırmaktır. Bu amaçla 1967-2016 dönemi için onsekiz ülkeden oluşan bir panelde nedensellik analizi uygulanmıştır. Analizlerde Dumitrescu ve Hurlin (2012) ve Emirmahmutoglu ve Kose (2011) tarafından geliştirilen panel nedensellik testleri uygulanmıştır. Küreselleşmenin hızlandığı 1989-2016 dönemi için analiz Rusya ve Vietnam‟ın eklendiği yirmi ülkeden oluşan bir panel için tekrarlanmıştır. Analiz sonuçları ihracat ve ithalat arasındaki nedenselliğin yönünün incelenen ülkelerde 1967-2016 döneminde farklılık gösterdiğine iĢaret etmektedir. Küreselleşmenin hızlandığı dönem olan 1989-2016 dönemi için yapılan analizin sonuçlarına göre incelenen değiĢkenler arasındaki ilişkinin yönünün bazı ülkeler için değişmiştir. Brezilya, Çin, Filipinler, Güney Afrika ve Türkiye için 1967-2016 döneminde ihracatın ithalata bağımlı olduğu, Bangladeş, Şili, Kolombiya, Hindistan, Meksika, Nijerya ve Tayland‟da aynı dönemde ithalatın ihracata bağımlı olduğu, İran‟da ise ihracat ve ithalatın karşılıklı bağımlılığı olduğu söylenilebilir. Diğer ülkelerde 1967- 2016 döneminde herhangi bir nedensellik bulgusu yoktur.

Anahtar Kelimeler:

Yükselen ekonomiler, İhracat, İthalat, Panel nedensellik

PDF

___

ACET, H., ERDOĞAN, S. ve KÖKSAL, M. (2016). İthalat, İhracat ve Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Uygulaması, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(31):145-161.
AHMAD, N. (2013). Estimating trade in value-added: why and how, in Global value chains in a changing world, D.K. ELMS and P.LOW (Eds.), Geneva: WTO Publications, 85-108.
AKBAS, Y.E., SENTURK, M. and SANCAR, C. (2013). Testing for Causality between the Foreign Direct Investment, Current Account Deficit, GDP and Total Credit: Evidence from G7, Panoeconomicus, 6: 791-812.
AKTAŞ, C. (2009). Türkiye‟nin İhracat, İthalat Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (2): 35-47.
AKTAŞ, C. (2010). Türkiye‟de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin VAR Tekniğiyle Analizi, ZKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (11): 123-140.
ALI, A.A., ALI, Y.S.A. and DALMAR, M.S. (2018). The Impact of Imports and Exports Performance on the Economic Growth of Somalia, International Journal of Economics and Finance, 10(1), 110-119.
ALSAMARA, M., MRABET, Z., BARKAT, K. and ELAFIF, M. (2018). The Impacts of Trade and Financial Developments on Economic Growth in Turkey: ARDL Approach with Structural Break, Emerging Markets Finance and Trade, 55(8): 1-10. DOI: 10.1080/1540496X.2018.1521800.
ALTINER, A., BOZKURT, E. ve TOKTAİ, Y. (2018). Küreselleşme ve Ekonomik Büyüme: Yükselen Piyasa Ekonomileri İçin Bir Uygulama, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 639: 117-162.
ASONGU, S.A. and ODHIAMBO, N.M. (2018). Drivers of growth in fast emerging economies: A dynamic instrumental quantile approach to real output and its rates of growth in BRICS and MINT countries, 2001-2011, Working Papers 23818, University of South Africa, Department of Economics.
AYTAÇ, A. ve AKDUĞAN, U. (2012). Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme Üzerine Bir Nedensellik Analizi: 2001-2011 Türkiye Örneği, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2): 55-70.
BARIŞIK, S. ve DEMİRCİOĞLU, E. (2006). Türkiye‟de Döviz Kuru Rejimi, Konvertibilite, İhracat-İthalat İlişkisi (1980-2001), ZKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (3): 71-84.
BAŞKOL, M.O. (2016). Türkiye İhracatının İthalata Bağımlılığının Dahilde İşleme Rejimi Açısından Analizi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2): 1-18.
BAYRAÇ, H.N. ve DOĞAN, E. (2018). Teknoloji Yoksulluğu ve Türkiye'de İhracatın İthalata Olan Bağımlılığı, International Journal of Social Inquiry, 11(1), 17-42.
BOZOKLU, İ. ve YILANCI, V. (2013), Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2): 161-187.
BREUSCH, T., and PAGAN, A. (1980). The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1): 239-253.
CETIN, R. and ACKRILL, R. (2018). Exports, imports, growth and causality: a study of Slovakia, Post-Communist Economies, 30(3), 395-404, DOI: 10.1080/14631377.2018.1442038.
CHRISTOPHE, E. and LLORCA, M. (2017). Fiscal Sustainability in Central and Latin America Countries: Evidence from a Panel Cointegration Approach, Economics Bulletin, 37(4): 2292-2300.
COHN, C. (2014). BRIC, MINT, CIVETS: Money Managers Are So Over Investing In Catchy Acronyms, https://www.businessinsider.com/bric-mint-civets-acronym- investing-2014-1. Erişim Tarihi: 06.12.2018.
DIN, M. (2004), Exports, Imports, and Economic Growth in South Asia: Evidence Using a Multivariate Time-series Framework, The Pakistan Development Review, 43 (2): 105-124.
DUMITRESCU, E. I., and HURLIN, C., (2012). Testing for Granger non-Causality in Heterogeneous Panels, Economic Modelling, 29(4): 1450-1460.
EL ALAOUI, A. (2015). Causality and Cointegration between Export, Import and Economic Growth: Evidence from Morocco, MPRA Paper No. 65431, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/65431/.
EMIRMAHMUTOGLU, F. and KOSE, N., (2011). Testing for Granger Causality in Heterogeneous Mixed Panels, Economic Modelling, 28 (3): 870-876.
ERSUNGUR, İ.M., EKİNCİ, D.E. ve TAKIM, A. (2011). Türkiye Ekonomisinde İthalata Bağımlılıktaki Değişme: Girdi-Çıktı Yaklaşımıyla Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 2011: 1-11.
ERSUNGUR, İ.M. ve KIZILTAN, A. (2005). Türkiye Ekonomisinde İthalata Bağımlılığın Girdi-Çıktı Yöntemiyle Analizi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1): 267-278.
EŞİYOK, B.A. (2008). Türkiye Ekonomisinde Üretimin Ve İhracatın İthalata Bağımlılığı, Dış Ticaretin Yapısı: Girdi-Çıktı Modeline Dayalı Bir Analiz, Uluslararası Ekonomi ve Dış Ticaret Politikaları, 3(1-2): 117-160.
FUNG, H.G., SAWHNEY, B. , LO, W.C. and XIANG, P. (1994) Exports, Imports and Industrial Production: Evidence from Advanced and Newly Industrializing Countries, International Economic Journal, 8(4): 87-98, doi.org/10.1080/10168739400000047
FURUOKA, F. and MUNIR, Q. (2010). Does export dependency hurt economic development? Empirical evidence from Singapore, Economics Bulletin, 30 (1): 204- 218.
GERNİ, C., EMSEN, Ö. S. ve DEĞER, M. K. (2008), İthalata Dayalı İhracat ve Ekonomik Büyüme: 1980-2006 Türkiye Deneyimi, İzmir İktisat Kongresi Anısına 2. Ulusal İktisat Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 20-22 Şubat 2008.
HANSON, G.H. (2012). The Rise of Middle Kingdoms: Emerging Economies in Global Trade, Journal of Economic Perspectives, 26(2): 41-64.
HOWARD, M. (2002) Causality Between Exports, Imports and Income In Trinidad and Tobago, International Economic Journal, 16(4): 97-106, DOI:10.1080/10168730200000030
HUSSAIN, M.A. (2014), Economic Growth, Exports and Imports in Pakistan: Granger Causality Analysis, The Journal of Business in Developing Nations, 13(2014): 31- 62.
HUSSAIN, M.A. and SAAED, A.A.J. (2015), Impact of exports and imports on economic growth: evidence from Tunisia, Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences, 6 (1): 13-21(9)
HYE, Q.M.A. (2012). Exports, imports and economic growth in China: an ARDL analysis, Journal of Chinese Economic and Foreign Trade Studies, 5(1): 42-55, doi.org/10.1108/17544401211197959
HYE, Q.M.A. and SIDDIQUI, M.M. (2010), Are Imports and Exports Cointegrated in Pakistan? A Rolling Window Bound Testing Approach. World Applied Sciences Journal, 9(7): 708-711.
IM, K. S., PESARAN, M.H., and SHIN, Y., (2003). Testing for unit roots in heterogeneous panels, Journal of Econometrics, 115: 53-74.
İZGİ, B.B. ve YILMAZ, H. (2018). Türkiye‟de Ekonomik Büyüme, İhracat ve İthalat: Nedensellik İlişkisi (1992-2016), İktisadi Yenilik Dergisi, 5(2): 54-74.
KEONG, C.C., CHOO, S.S. and YUSOP, Z. (2004). Are Malaysian Exports and Imports Cointegrated?, Sunway College Journal, 1: 29-38.
KURT, S. ve BERBER, M. (2008). Türkiye‟de Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 22(2): 57-80.
MADDALA, G. S. and WU, S., (1999). A Comparative Study of Unit Root Tests With Panel Data and a New Simple Test, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61(S1): 631-652.
MAHADEVAN, R. and SUARDI, S. (2008). A dynamic analysis of the impact of uncertainty on import- and/or export-led growth: The experience of Japan and the Asian Tigers, Japan and the World Economy, 20, 155-174.
MEHMOOD, B., ALEEM, M. and RAFAQAT, M. (2017). Steel Augmented Production Function: Robust Analysis for European Union, Statistika, 97(1): 89-103.
MIHCI, S. and BOLATOĞLU, N. (2018). Import Dependency in Turkey: An Input- Output Analysis Based on Firm Level Data, in The Dynamics of Growth in Emerging Economies: The Case of Turkey, A. AKKOYUNLU WIGLEY and S.ÇAĞATAY (Eds.), London: Routledge, 267-280.
MIYAN, M.S. and BIPLOB, M.N.K. (2019) Revisiting Exports, Imports and Economic Growth Nexus: Em-pirical Evidence from Bangladesh (1981- 2017). Modern Economy, 10, 523-536. https://doi.org/10.4236/me.2019.102036
MUKHTAR, T. and RASHEED, S. (2010). Testing Long Run Relationship between Exports and Imports: Evidence from Pakistan, Journal of Economic Cooperation and Development, 31(1): 41-58.
MURAYAMA, H. (2017). South Korea, Taiwan face „high-income trap‟, Nikkei Asian Review, April 27, https://asia.nikkei.com/Economy/South-Korea-Taiwan-face-high- income-trap. Erişim Tarihi:11.04.2019.
ÖZER, M. ve ERDOĞAN, L. (2006). Türkiye'de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Zaman Serisi Analizi, Ekonomik Yaklaşım, 17 (60-61): 93-110.
ÖZTÜRK, E. ve ÖZEL, H.A. (2018). E7 Ülkelerinde Dış Ticaretin Ekonomik Büyümeye Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2018/2(31): 358-369.
PESARAN, M.H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence, Journal of Applied Econometrics, 22: 265-312.
PESARAN, M.H. and YAMAGATA, T., (2008). Testing Slope Homogeneity in Large Panels, Journal of Econometrics, 142: 50-93.
PETEK, A. ve ÇELİK, A. (2017). Türkiye‟de Enflasyon, Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi (1990-2015), Finans Politik& Ekonomik Yorumlar, 54 (626): 69-87.
PIOCH, M. (2016). BRICS in World Trade: Can the Rise of (Re-)Emerging Powers Challenge the International Trading System?, PRIMO Working Paper Number 3, 09/2016.
RAMOS, F.F.R. (2001). Exports, imports, and economic growth in Portugal: evidence from causality and cointegration analysis, Economic Modelling, 18: 613-623.
SANTOS-PAULINO, A. and THIRLWALL, A.P. (2004). The Impact of Trade Liberalisation on Exports, Imports and the Balance of Payments of Developing Countries, The Economic Journal, 114: F50-F72.
SARAÇ, T.B. (2013). İhracat ve İthalatın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Ege Akademik Bakış, 13(2): 181-191.
SCHWERT, G.W. (1989). Tests for Unit Roots: A Monte Carlo Investigation, Journal of Business & Economic Statistics, 7(2): 147-159.
SEKMEN, F. and SARIBAS, H. (2007). Cointegration and Causality among Exchange Rate, Export, and Import: Empirical Evidence from Turkey, Applied Econometrics and International Development, 7-2(2007): 71-83.
SONOBE, T. (2019). Middle-Income Trap in Emerging States , in Emerging States and Economies: Their Origins, Drivers and Challenges Ahead, T. SHIRAISHI and T. SONOBE (Eds.), Springeropen e-book https://doi.org/10.1007/978-981-13-2634-9 , 153-177.
SWAMY, P.A.V.B., (1970). Efficient inference in a random coefficient regression model. Econometrica, 38: 311-323.
ŞAHİN, D. ve DURMUİ, S. (2018). Türkiye‟de Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Analizi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60)
TANG, T.C., (2006) New evidence on export expansion, economic growth and causality in China, Applied Economics Letters, 13(12): 801-803, DOI: 10.1080/13504850500425303.
TAŞTAN, H. (2010). Türkiye'de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkilerinin Spektral Analizi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1): 87-98.
TERZIOGLU, N. and SUBASAT, T. (2018). Import Dependency of Exports as a Cause of Current Account Deficit, Central European Review of Economics& Finance, 25(3): 37-49.
TODA, H. Y., and YAMAMOTO, T. (1995). Statistical inference in vector autoregression with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66: 225- 250.
TSUNEKAWA, K. (2019). Globalization and the Emerging State: Past Advance and Future, in Emerging States and Economies: Their Origins, Drivers and Challenges Ahead, T. SHIRAISHI and T. SONOBE (Eds.), Springeropen e-book https://doi.org/10.1007/978-981-13-2634-9 , 31-71.
TUNÇSİPER, B. ve RENÇBER, E. Z. (2017). Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2): 619-630.
UÇAN, O. ve KOÇAK, E. (2014). Türkiye‟de Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2): 51-60.
UDDIN, M.G.S., KHAN, S.A., and ALAM, M.M. (2010). An Empirical Study on Export, Import and Economic Growth in Bhutan, Indian Development Review, 8(1), 95-104.
UNCTAD (2018). World Investment Report 2018: Investment and New Industrial Policies, Geneva: United Nations, https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/wir2018_en.pdf, Erişim Tarihi: 29.03.2019.
YELDAN E., TAŞÇI, K., VOYVODA, E. ve ÖZSAN, M.E. (2012). Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye? Cilt 1: Makro/Bölgesel/Sektörel Analiz, İstanbul: TÜRKONFED.
YILDIRIM, E. ve KESİKOĞLU, F. (2012), İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması, Ege Akademik Bakış, 12(2): 137-148.
YILDIRIM, Y. ve BALAN, F. (2018). Key Role Of R&D Intensity On Political And Financial Stability: Evidence From The G-8 Countries, International Journal of Economics and Finance Studies, 10(2): 12-32.