UYGURLAR VE T’ANG HANEDANLIĞI ARASINDAKİ DİPLOMATİK İLİŞKİLER VE ELÇİLER

Öz Bu çalıĢma Orhun Uygur Kağanlığı ile Çin de bulunan T‟ang Hanedanlığı arasındaki diplomatik iliĢkileri ve elçileri konu edinmektedir. Uygurlar ve T‟ang‟lar arasındaki diplomatik nitelikte iliĢkiler henüz I. Gök Türk Hakanlığı zamanında kurulmuĢtur. Bu iliĢkiler Uygur ve T‟ang‟lar bakımından faydalı görünse de Gök-Türkler için zararlı ve yıkıcı olmuĢtu. Gök-Türk Hakanlığının yine Uygurlar eliyle yıkılmasından sonra, bu iliĢkiler hızlandı ve geliĢti. Bu konuda özellikle Çin‟de baĢlayan An Lu-shan isyanı, Uygur ve T‟ang iliĢkileri bakımından bir dönüm noktası olmuĢtur. Bu tarihten sonra iki ülke iliĢkisi konusunda Uygurların hakim tavrı dikkat çekmektedir. Bu isyan sonrası büyük güç kaybına uğrayan T‟ang bir daha eski gücüne kavuĢamamıĢtır. Bundan sonra Uygur- T‟ang iliĢkileri bakımından iktisadi kazançların baĢı çektiği bu süreçte, elçilik faaliyetleri siyasi ve sosyal konuları da içermiĢtir. Genel olarak hediyeharaç sunulması, ticaret isteği, isim ve unvan verilmesi, ölüm sonrası taziye, taht değiĢiklikleri gibi pek çok konuda iki ülke arasında elçiler faal olmuĢlardır. Gönderilen elçilerin kimliği ve sayısı da iliĢkilerin niteliği bakımından önemlidir. Yine Çin vasıtasıyla Uygur ülkesine giren Maniheizm‟in, Uygur –T‟ang iliĢkilerinde etken olarak yer aldığı anlaĢılmaktadır. Uygur - T‟ang iliĢkilerinde, Uygur Hakanlarına eĢ olmak için T‟ang sarayından gelen hakiki prenseslerin varlığı görülmektedir. Bu sebeple oluĢturulan konvoylarda da T‟ang ailesine mensup hanedan üyelerinin varlığı görülmektedir. Bu iliĢkiler pek çok açıdan hem Uygurlar hem de T‟anglar bakımından olumlu veya olumsuz süreçlere neden olmuĢtur. Siyasal duruma bağlı olarak Çin‟de taĢkınlık yapan Uygur elçileri olduğu gibi, bazı zamanlar da Çin‟in bu elçileri- tüccarları öldürdüğü tarihi vakıalar da bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Uygur, T‟ang, Diplomasi, Elçi

___

  • .