TÜRKİYE’DE 2000-2018 YILLARI ARASINDA TESETTÜR OLGUSU İLE İLGİLİ YAPILMIŞ YÜKSEK LİSANS TEZLERİ BAĞLAMINDA TESETTÜR ALGISININ DEĞİŞİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ

Öz Türkiye’de Batılılaşma ve modernleşme projesi ile hedeflenen “medeniyet değişimi”, toplumsal yapıda bir dizi yenilik ile sağlanmaya çalışılmıştır. Geleneksel değer ve pratiklerin, modern değer ve pratiklerle ikame edilme sürecinde tesettür ve başörtüsü uzun süre tartışılacak merkezi konulardan biri olmuştur. Türkiye’nin siyasi problemlerinden biri haline gelecek olan başörtüsü hukuki düzenlemelerle kâh yasaklanmış kâh serbest bırakılmış lakin nihai bir çözüme kavuşturulamamıştır. 2013 yılında kamusal alanda başörtüsü/türban yasağının kaldırılması ile hukuken çözüme kavuşturulan türban meselesi siyasi ve akademik tartışmaların odağı olmaya devam etmiştir. Bu çalışmanın amacı, 2000-2018 yılları arasında tesettür ve başörtüsü kapsamında yapılmış yüksek lisans tezlerinin bulgularının analizi ile tesettür algısındaki değişimi ve bu değişime etki eden faktörleri tespit etmek, mevcut konumu betimlemektir. Çalışma amacına ulaşabilmek için YÖK Tez veri tabanı “başörtüsü, tesettür, moda, tesettür modası” anahtar kelimeleri ile taranmış ve toplamda 49 çalışmaya ulaşılmıştır. Çalışmanın evrenini oluşturan 49 çalışmadan 14’ü çalışma örneklemi olarak seçilmiştir. Örneklemi oluşturan yüksek lisans tezleri doküman inceleme tekniği ile analiz edilerek bu çalışmanın verileri elde edilmiştir. Çalışma verilerine dayanarak 2013 yılından itibaren yapılan çalışmaların tesettür-siyaset ilişkisini incelemekten tesettürün moda, medya, statü-marka ve tüketimle olan ilişkisini incelemeye doğru değiştiği, tesettürün çerçevesi naslarla çizilmiş dini bir vecibe olmanın ötesinde moda, marka ve statü üçgeninde ticarileştiği, sahip olunan herhangi bir meta işlevi kazanarak “görünürlük”, “fark edilmek” arzusuna hizmet ettiği, tesettür modası dergileri, tesettür ikonları, stil danışmanları ve sosyal medya platformları aracılığıyla kadınların tüketim alışkanlıklarının ve giyim tarzlarının yönlendirildiği, modern-seküler değerlerle harmanlanmış yeni bir imaj ve kimlik sunulduğu sonucuna ulaşılmıştır.

___