Ahmet Sait ÖZKUL

TÜRK YÜKSEKÖĞRETİMİNDEKİ İLK İŞLETMECİLİK OKULUNDA VERİLEN EĞİTİMİN TEORİK VE PRATİK BOYUTLARI: 1916 TARİHLİ MÜFREDAT PROGRAMI BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Öz Bu çalışmada, “Türkiye’nin yükseköğretim düzeyindeki ilk işletmecilik okulunun öğretim tarzı, teoriğe mi yoksa pratiğe mi odaklanılarak planlandı?” sorusuna cevap aranmaktadır. Çalışmada, Türkiye’deki işletmecilik eğitiminin nasıl bir öğretim tarzıyla başladığını tespit etmek için birinci ve ikinci el kaynaklar üzerinde inceleme yapılmıştır. Söz konusu incelemenin öncelikli amacı, Türkiye’de yükseköğretimde işletmecilik eğitiminin, kurumsal yapısı ve eğitsel içeriği açısından tarihsel kökenlerini ortaya koymaktır. Çalışmanın diğer bir amacı, işletmecilik eğitiminin Türkiye’de yükseköğretim düzeyinde izlediği gelişim sürecini ele alan karşılaştırmalı araştırmalara ışık tutmaktır. Literatürde, Türkiye’de yükseköğretim düzeyinde işletmecilik eğitimi veren ilk kurum, 1883 yılında kurulan Hamidiye Ticaret Mekteb-i Âlîsi olarak belirtilmektedir. Ticaret Mektebi’nin 1883’ten itibaren yayımlanan ve içerik açısından 1916 tarihli programa kıyasla çok da detaylı olmayan 1883, 1894 ve 1913 tarihli müfredat programları bulunmaktadır. Fakat okulun ders planları ve içeriklerinin detaylı hazırlanışı açısından ilk olduğu söylenebilecek müfredat programı 1916 tarihinde yayımlanmıştır. Dolayısıyla bu çalışmanın odağını, Ticaret Mekteb-i Âlîsi Talimatname ve Müfredatlı Ders Programı adıyla 1916 tarihinde Osmanlıca olarak yayımlanan 233 sayfalık birinci el kaynak teşkil etmektedir. Bu kaynağın yanı sıra o döneme dair önemli aktarımların bulunduğu ikinci el kaynaklardan da yararlanılarak yapılan inceleme neticesinde, Türkiye’nin yükseköğretim düzeyindeki ilk işletmecilik okulunun 1916 tarihi itibariyle nazarîyâta da (teori) yer veren fakat daha çok tatbîkât/ameliyât (uygulama) odaklı bir öğretim anlayışına sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İşletmecilik Bilgisi, Ticaret Mektebi, Ticaret Eğitimi, Yükseköğretim, Türkiye

PDF

___

CEVİZCİ, Ahmet, (2002), Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
ÇELEBİ, Esat, (1983), Yüzyıllık Mezunları ile İstanbul Yüksek Ticaretliler 1883- 1983, İstanbul: Fatih Yayınevi Matbaası.
ÇUKACI, Yusuf Cahit ve ELAGÖZ, İsmail, (2006), “Muhasebe Derslerinde Kullanılan Öğretim Yöntemleri ile Öğrenme Stillerinin İlişkisinin Ortaya Konulması ve Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde Bir Uygulama”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, C. XXI, S. 1: s. 147-164.
ERDEM, Yasemin Tümer, (2011), “II. Abdülhamid Döneminde Ticaret Eğitimi”, Prof. Dr. Yahya Akyüz’e Armağan: Türk Eğitim Tarihi Araştırmaları, Eğitim ve Kültür Yazıları, (Ed. Cemil Öztürk-İlhami Fındıkçı), Ankara: Pegem Akademi, Cantekin Matbaası, 641-657.
GÜVEMLİ, Oktay, (2003), İktisadi ve Ticari İlimler Akademileri Tarihi, Birinci Baskı, İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu 75. Yıl Broşürü, 1958. İstanbul Matbaacılık.
KOÇEL, Tamer, (2018), “İşletmecilik ve Yöneticilik Eğitiminde Metotlar”, https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/2057/makaleler/1/1/arastirmax- isletmecilik-yoneticilik-egitiminde-kullanilan-metotlar.pdf, (Erişim Tarihi: 28.11.2018). Kubbealtı Lügati, (2019), http://www.lugatim.com, (Erişim Tarihi: 08.01.2019).
OLUÇ, Mehmet, (1973), “Türkiye’de İşletmecilik Öğretiminin Tarihçesi”, Sevk ve İdare Dergisi, Yıl: 8, S. 63.
ÖZ-ALP, Şan, (1972), Yeni Gelişmeler Karşısında İşletme Yöneticileri Ve İşletmecilik Eğitimi, Ankara: Sevinç Matbaası.
ÖZKUL, Ahmet Sait, (2017), “Ticaret Mektebinde Verilen Eğitim Üzerine Bir İnceleme: “Usûl-İ Ticaret Dönemi” (1883-1916)”, Yönetim ve Organizasyon Araştırmaları Dergisi, C. II, S. 2: s. 5-41.
Ticaret Mekteb-İ Âlîsi Talimatname ve Müfredatlı Ders Programı, (1916), İstanbul: Matbaa-i Amire.
ÜSDİKEN, Behlül, (2003), “Türkiye’de İş Yapmanın ve İşletmenin Akademikleştirilmesi 1930-1950”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58-1, s. 119-147.
ÜSDİKEN, Behlül ve ERÇEK, Mehmet, (2009), “Türkiye’de İş Dünyası İçin İlk İşletme Dergisi: İşletme-İşletme Ekonomisi ve Organizasyon Mecmuası”, Yönetim Araştırmaları Dergisi, C. IX, S. 1: s. 53-90.