Tunahan HACIİMAMOĞLU, Harun SARAÇ, Melih KUTLU

TÜRKİYE’DE PETROL FİYATLARINDAKİ VOLATİLİTENİN CARİ AÇIĞA ETKİSİ

Öz Finansal olarak dünyaya açıldığı dönem itibariyle kronik cari açık sorunuyla karşı karşıya olan Türkiye Ekonomisi için cari açığı etkileyen unsurlardan biri de petrol fiyatlarıdır. Dolayısıyla genellikle ülke dışındaki etkenlerin belirleyici olduğu petrol fiyatlarının izlediği seyir Türkiye’de cari açığın şekillenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada, Türkiye Ekonomisinde petrol fiyatlarındaki volatilitenin(oynaklığın) cari açığa etkisi ARCH, GARCH ve TVTP-MS modellemeleri ile incelenmektedir. Bu kapsamda elde edilen aylık cari açık ve petrol fiyatları verileri 2003-2008 kriz öncesi, 2010-2018 kriz sonrası ve 2003-2018 tüm dönem olmak üzere üç farklı şekilde incelenerek, her bir döneme uygun olarak modeller kurulmakta ve ilgili dönemlerde petrol fiyatlarında meydana gelen volatilitenin cari açık üzerindeki etkisi analiz edilmektedir. Elde edilen sonuçlara göre kriz öncesi dönemde doğrusal olarak kurulan model (GARCH), kriz sonrası dönemde doğrusal bir yapı sergilemediğinden dolayı TVTP-MS modeline uygun olarak kurulmaktadır. Tüm dönem için ise uygun olan model TVTP-MS modelidir. Sonuçlara göre, kriz öncesi dönemde petrol fiyatlarındaki volatilite cari açığı etkilemektedir. Kriz sonrası dönem için kurulan ve rejim değişiminin test edilebildiği modele göre ise petrol fiyatlarının düşük volatilite durumunda cari açık etkilenirken, yüksek volatiliteye geçişte cari açıkla herhangi bir anlamlı ilişki gözlenmemektedir. Tüm dönem verileri baz alınarak kurulan model, petrol fiyatlarındaki volatilitenin iki dönem gecikmeli olarak cari açıkları olumsuz etkilediğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Cari Açık, Petrol Fiyatları Volatilitesi, Zamala Değişen Geçiş Olasılık Markov Değişim Modeli

PDF

___

ADIGÜZEL, U. (2014). Türkiye’de Cari Açığın Asimetrik Davranışının Analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 61.
AKKOÇ, U., & Yücel, E. (2017). Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliğinin Asimetrik Davranışı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(5), 903-911.
ALBAYRAK, İ. G. (2012). Reel döviz kuru oynaklığının doğrudan yabancı sermaye girişleri üzerine etkisi: Türkiye örneği (1992-2008). Doktora tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
ALOUİ, R., Aïssa, M. S. B., & Nguyen, D. K. (2013). Conditional dependence structure between oil prices and exchange rates: a copula-GARCH approach. Journal of International Money and Finance, 32, 719-738.
BARIŞIK, S., Çevik, E. İ., & Çevik, N. K. (2010). Türkiye’de Okun Yasası, Asimetri İlişkisi Ve İstihdam Yaratmayan Büyüme: Markov-Switching Yaklaşımı. Maliye Dergisi, 159(2).
BAYAT, T., Kayhan, S., & Koçyigit, A. (2013). Asymmetric Behavior of Unemployment Analysis with Regime Switching Models in Turkey. Business and Economics Research Journal, 4(2), 79.
BAYRAC, N., & Dogan, E. (2015). Türkiye’de Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Markov Switching Yaklaşımı. In EY International Congress on Economics II (EYC2015), November 5-6, 2015, Ankara, Turkey (No. 10). Ekonomik Yaklasim Association.
BOLATOĞLU, N. (2007). Politik İstikrarsızlığın Hüküm Sürdüğü Bir Ekonomide Reel Döviz Kurunun Stokastik Davranışı: Türkiye Üzerine Ampirik Bulgular, 1971- 2002. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 1- 13.
BOLLERSLEV, T.,(1986) “Generalized Autoregressive Conditional Heteroskedasticity” Journal of Econometrics, 31: 307–327.
BROCK, William. A., Scheinkman Jose A., Dechert W. D. and Lebaron B. (1987). "A Test for Independence Based On the Correlation Dimension", Econometric Reviews, 15: 197-235.
BURBİDGE, J., & Harrison, A. (1984). Testing for the effects of oil-price rises using vector autoregressions. International Economic Review, 459-484.
BÜYÜKYILMAZ, A., & Mert, M. (2015). CO2 Emisyonu, Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin MS-VAR Yaklaşımı ile Modellenmesi: Türkiye Örneği. Journal of World of Turks, 7(3), 103-117.
CERGİBOZAN, R., & Demir, C. (2017). Türkiye'den Yurt Disina Yapilan Dogrudan Yatirimlar: Rejim Degisim Modeli Yaklasimi/Outward Foreign Direct Investment Flows from Turkey: Regime Switching Model Approach. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(625), 53.
CHEN, S.S., (2006), “Revisiting the interest rate–exchange rate nexus:a Markov- switching approach”, Journal of Development Economics, 79:208-224
DU, H., & Zhu, Z. (2001). The effect of exchange-rate risk on exports: some additional empirical evidence. Journal of Economic Studies, 28(2), 106-121.
DU, L., Yanan, H., & Wei, C. (2010). The relationship between oil price shocks and China’s macro-economy: An empirical analysis. Energy policy, 38(8), 4142-4151.
ENGEL, R. F.,(1982) “Autoregressive Conditional Heteroscedasticity with Estimates of Variance of United Kingdom Inflation.”, Econometrica, 50: 987–1007.
ENGLE, R. F., & Bollerslev, T. (1986). Modelling the persistence of conditional variances. Econometric reviews, 5(1), 1-50.
ENGLE, R. F., & Ng, V. K. (1993). Measuring and testing the impact of news on volatility. The journal of finance, 48(5), 1749-1778.
FERDERER, J. P. (1996). Oil price volatility and the macroeconomy. Journal of macroeconomics, 18(1), 1-26.
GHOSH, S. (2011). Examining crude oil price–Exchange rate nexus for India during the period of extreme oil price volatility. Applied Energy, 88(5), 1886-1889.
GİSSER, M., & Goodwin, T. H. (1986). Crude oil and the macroeconomy: Tests of some popular notions: Note. Journal of Money, Credit and Banking, 18(1), 95-103.
GÜLOĞLU, B. (2008). Exports and volatility of exchange rate under alternative exchange rate regimes: The case of Turkey. In Proc. The International Conference on Policy Modeling,EcoMod, Berlin.
GÜNGÖR, S., Sönmez, L., Korkmaz, Ö., & Karaca, S. S. (2016). Petrol Fiyatlarındaki Değişimlerin Türkiye’nin Cari İşlemler Açığına Etkileri. Maliye ve Finans Yazıları, (106), 29-48.
GÜR, T. H., & Ertuğrul, H. M. (2012). Döviz kuru volatilitesi modelleri: Türkiye uygulaması. İktisat İşletme ve Finans, 27(310), 53-77.
HAMİLTON, J. D. (1983). Oil and the macroeconomy since World War II. Journal of political economy, 91(2), 228-248.
HAMİLTON, J. D. (1989). A new approach to the economic analysis of nonstationary time series and the business cycle. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 357-384.
HAMİLTON, J. D., & Herrera, A. M. (2004). Comment: oil shocks and aggregate macroeconomic behavior: the role of monetary policy. Journal of Money, credit and Banking, 265-286.
HAMİLTON, J. D. (2005). Oil and the Macroeconomy, The New Palgrave Dictionary of Economics, ed. by S. Durlauf and L. Blume.
HERRERA, A., & Hamilton, J. D. (2001). Oil Shocks and Aggregate Macroeconomic Behavior: The Role of Monetary Policy. UC San Diego: Department of Economics, UCSD. Retrieved from https://escholarship.org/uc/item/4qp0p0v5 (Erişim tarihi: 29.04.2019 )
HOOKER, M. A. (1996). What happened to the oil price-macroeconomy relationship?. Journal of monetary Economics, 38(2), 195-213.
JONES, D. W., Leiby, P. N., & Paik, I. K. (2004). Oil price shocks and the macroeconomy: what has been learned since 1996. The Energy Journal, 1-32.
KOY, A. (2018). Regime Related Volatility in Oil Futures Prices. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3216428 (Erişim tarihi: 29.04.2019 )
MÜLLER-PLANTENBERG, N. (2003). Current account reversals triggered by large exchange rate movements. Unpublished working paper, London School of Economics.
NARAYAN, P. K., Narayan, S., & Prasad, A. (2008). Understanding the oil price- exchange rate nexus for the Fiji islands. Energy Economics, 30(5), 2686-2696.
ÖZDEMİR, S., & Akgul, I. (2015). Inflationary effects of oil prices and domestic gasoline prices: Markov-switching-VAR analysis. Petroleum Science, 12(2), 355-365.
RAYMOND, J. E., & Rich, R. W. (1997). Oil and the macroeconomy: A Markov state- switching approach. Journal of Money, Credit, and banking, 193-213.
SİNGH, T. (2004). Testing J-curve hypothesis and analysing the effect of exchange rate volatility on the balance of trade in India. Empirical economics, 29(2), 227-245.
VOLKAN, H. A. N., & Sever, E. (2016). Döviz Kuru Dalgalanmaları Ve Petrol Fiyatı İoklarının Türkiye’nin Ekonomik Büyümesi Üzerine Etkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 91-102.
VOLKOV, N. I., & Yuhn, K. H. (2016). Oil price shocks and exchange rate movements. Global Finance Journal, 31, 18-30.
ZHANG, Y. J., Fan, Y., Tsai, H. T., & Wei, Y. M. (2008). Spillover effect of US dollar exchange rate on oil prices. Journal of Policy Modeling, 30(6), 973-991.