TÜRK EVİ MEKAN KURGUSUNDAKİ PROGRAMATİK YAPILARIN TASARIMSAL BÜTÜNLÜĞÜ

Öz Farklı yapı kültürlerinin kavranması açısından geleneksel yerleĢmeler önemli bir kaynaktır. Yerel mimari olarak da adlandırabileceğimiz ve Fransızca ve Ġngilizce tanımı ile “vernaculaire-vernacular mimari”, toplumun sahibi bulunduğu kültürün, doğrudan doğruya ve bilinçsizce belirli ihtiyaçlar çerçevesinde maddeye dönüĢmesidir. BaĢka bir deyiĢle, o toplumun mimar, mühendis vb. gibi uzmana ihtiyacı olmadan kendisi için ideal mekanı ve çevreyi meydana getirmesidir (Sezgin 1984:4). Geleneksel yerleĢmelerde konut dokuları, üretimin yapıldığı ve hayatın temel gereksinimlerine yanıt veren düzenler içerirler. Tek defaya özgü, teknolojiden bağımsız, kendi olanakları ile üretilen, deneyime yaslı örnekler, yaĢam koĢullarının, teknolojik geliĢmelerle birlikte değiĢimi ile anlam ve içeriklerini kaybederler. Yüzlerce yıllık deneyimlerin sonucunda, kültür, çevresel koĢullar ve gündelik yaĢamın gerektirdiği gereksinimler çerçevesinde çeĢitlenen ve tüm Anadolu geneline yayılan bu özgün yapıların, modernleĢme süreci ile birlikte aynılaĢan bir örnek konut alanlarına dönüĢmesi düĢündürücüdür. YaĢamın gerektirdiği her türlü eyleme, zamansal değiĢimlere imkan tanıyan aynı zamanda az ve öz materyalle sonsuz çeĢitlilikte çözümlenebilme esnekliği taĢıyan niceliğin değil niteliğin önemli olduğu konutlar çağdaĢ konuta kaynaklık edebilir mi? Bu makalenin amacı uzun yılları kapsayan bir deneyimin ve üretimin sonucu olan ve kökeni Orta Asya çadırına uzanan Türk evi mekan kurgusunun programatik yapısının güncel program içerikleri ile tartıĢılmasıdır. Bu tartıĢmada çadırdan odaya, odadan Türk evi mekan kurgusuna, deneyim ile üretilen konutun programatik yapısında değerli bulunan yapıların kavranması amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler:

: Türk Evi, Orta Asya Çadırı, Oda

PDF

___

ARAN, Kemal, (2000), Barınaktan Öte, Anadolu Kır Yapıları, Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi Yayınları, Ankara
ARU, Kemal Ahmet, (1996), “Osmanlı Türk Kentlerinin Genel Karakteristikleri Üzerine Görüşler”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, Tarih Vakfı Yayınları, s.329-334
ARU, Kemal Ahmet, (1998), Türk Kenti: Türk Kent Dokularının İncelenmesine Ve Bugünkü Koşulları İçinde Değerlendirilmesine İlişkin Yöntem Araştırması, YapıEndüstri Merkezi Yayınları, İstanbul
BAMER, Anton, (1996), “Çadır ile Anadolu Evi İlişkileri”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, Tarih Vakfı Yayınları, s. 234-247
BEKTAİ, Cengiz, (2013), Türk Evi, Yem yayınları, İstanbul
BOZKURT, Nebi, (1993), “Çadır”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 8, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul
CANSEVER Turgut, (1996), “Şehir”, Kent ve Kültürü, Cogito, Sayı 8, Yaz 96, YKY Yayınları
CANSEVER, Turgut, (2013), İslam’da Şehir ve Mimari, Timaş Yayınları, İstanbul
DİYARBEKİRLİ, Nejat, (1972), Hun Sanatı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul
ELDEM, Sedad Hakkı, (1955), Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları, İstanbul
ELDEM, Sedad Hakkı, (1984), Türk Evi Osmanlı Dönemi I, T.A.Ç. Vakfı. Yayınları, İstanbul
GÜLLE, Alper, (2017), Bekleyiş Halindeki Yer; Mimari Programın Tanımlayamadığı Gündelik Yaşantı Aralıkları, Anadolu Ünv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir
GÜNAY, Reha, (1998) Türk Evi Geleneği ve Safranbolu Evleri, Yem Yayınları, İstanbul
GÜVENÇ, Bozkurt, (1985), Kültür Konusu ve Sorunlarımız, Remzi Kitabevi
HERTZBERGER, Herman, (2005), Lessons for Student in Architecture, 010 Publishes
HERTZBERGER, Herman (2008), Space and learning lessons in architecture 3, Rotterdam: 010 Publishers
KAYACIK, Cemile, (2016), Okul Öncesi Eğitim Yapılarının İsimsiz Mekanlar Üzerinden Yeniden Ele Alınması, Anadolu Ünv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir
KAZMAOĞLU Mine, TANYELİ, Uğur, (1979), “Anadolu Konut Mimarisinde Bölgesel Farklılıklar”, Yapı Dergisi, Yem yayınları, Sayı 33, ss. 29-41
KOLSAL Fatma, ÜSTÜN Berna, (2014), “Natural Structuralism in The Vernacular”, ISVS-7 th International Seminar on Vernacular Settlements, 15-17 October, İstanbul Technical University, İstanbul, pp.149-159
KÖSE, Abdullah, (2005), “Türkiye’de Geleneksel Kırsal Konut Planlarında Göçebe Türk Kültürü İzleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt VII, sayı 2, Afyon ss. 158‐191
KUBAN, Doğan, (1982), Türk ve İslam Sanatı Üzerine Denemeler, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul
KÜÇÜKERMAN, Önder, (1996), Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları, İstanbul
KÜÇÜKERMAN, Önder, (2007), Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları, İstanbul
ONUK, Taciser, (2005), Osmanlı Çadır Sanatı (XVII-XIX.yüzyıl), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara
ÖZKAN, Melike, (2014), Yaşanan Mekan Mimari Program İle Gündelik Yaşam Pratiklerinin Çakışmaları, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
RADLOFF, Wilhelm, (1994), Sibirya’dan II. (Çev.Ahmet Temir), MEB Yayınları, No: 2751, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi:749, Düşünce Eserleri Dizisi:1, İstanbul
SEZGİN, Haluk, (1984), “Vernaküler Mimari ve Günümüz Koşullarındaki Durumu”, Mimarlık Dergisi, Yıl 22, Sayı 3-4, Mimarlar Odası Yayını, Ankara, ss.44-47
SOYGENİİ, Sema, (2015), Mimarlık Düşünmek Düşlemek, Yem Yayınları, İstanbul
SÖZEN, Metin ve C. ERUZUN, (2011), Türklerde Ev Kültürü, Doğan Kitapçılık
ÜSTÜN, Berna, (2010), “Eskişehir’de Modernizm ve Kentsel Gelişme Sürecinde Gerçekleştirilen Toplu Konut Alanlarında Konut Tipolojileri ve Yerleşim Örüntülerindeki Değişimlerin Değerlendirilmesine Yönelik Bir Çalışma”, Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri, Proje No: 80211, Dan: Aksoylu S., Eskişehir
YÜREKLİ, Ferhan ve H. YÜREKLİ, (2005), Türk Evi Gözlemler Yorumlar, Yem Yayınları, İstanbul
URL1- www.googlearth.com (Erişim tarihi-Temmuz 2018)
URL2-https://architectureandeducation.files.wordpress.com/2016/02/06_dem-1966.jpg, (Erişim tarihi-Eylül 2018)
URL3-http://www.bmiaa.com/wp-content/uploads/2015/05/para imagenes_P%C3%A1gina_09.jpg (Erişim tarihi-Eylül 2018)
URL4-https://www.thewbba.com/esherick-house-plan/esherick-house-plan-newesherick-house-philadelphia-1959-1961-louis-kahn/ (Erişim tarihi-Eylül 2018)