Behice VARIŞOĞLU, Levent ŞAHİN

SES-ANLAM-DUYGU İLİŞKİSİNİ KAVRAMADA FONOLOJİK FARKINDALIĞIN ROLÜ: BİR DURUM ÇALIŞMASI

Öz Dil farkındalığı bireyin dili doğru ve etkili kullanımına yönelik geliştirdiği bilinçli davranışlar ve durumlar bütünüdür. Dil farkındalığı terimi; morfolojik, sentaktik, fonolojik, semantik, pragmatik farkındalık gibi birçok alt farkındalığı kapsayan bir üst çatı görünümündedir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, ses-duygu/anlam/mesaj ilişkisini, öğrencilerin görüşleri doğrultusunda ortaya koymak, farklı okul türlerindeki ortaöğretim on birinci sınıf öğrencilerinin Necip Fazıl KISAKÜREK’in Çan Sesi şiirinde hangi sesleri fark ettiğini belirlemek ve bu seslerin şiirin teması bağlamında, şiirin mesajı ve anlamıyla olan ilişkisini ortaya koymaktır. Bu çalışmada durum çalışması (case studies) deseni kullanılmıştır. Çalışmanın örneklem grubu Giresun ilinde bulunan üç farklı lisede öğrenim gören toplam 142 on birinci sınıf öğrencisidir. Örneklem grubu seçilirken kolay ulaşılabilir örnekleme tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın verileri araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış bir ölçme aracı ile toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel çözümleme tekniklerinden yararlanılmış ve veriler frekans ve yüzde değerleriyle sunulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre çalışmaya katılan öğrencilerin en fazla fark ettikleri sesler ç ve ş sesleridir. Fark edilen seslerle bağlantılı olarak öğrencilerin en çok hissettikleri duygunun korku ve ürperti olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin %71,6’sı şiirdeki seslerle şiirin ana duygusu arasında ilişki olduğunu belirtmişlerdir. Cinsiyet açısından sonuçlara göre, kızların %81,7’si ve erkeklerin %70,8’i korku duygusu ile ç sesinin ilişkili olduğunu belirtmişlerdir. Farklı okul türlerinde ise en çok fark edilen sesin ç sesi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ses, , anlam, , duygu,

PDF

___

ADIYAMAN, Ceyda, (2010), “Türkçede Ses Ve Anlam İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”, III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, (Ed. İlyas Yazar), İzmir.
AKSAN, Doğan, (2013), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim (II. Cilt), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ALLOR, Jill Howard, (2002), “The Relationships Of Phonemic Awareness And Rapid Naming To Reading Development”, Learning Disability Quarterly, S. 25, s. 47-57.
ANTHONY, Jason L., ve FRANCİS, David J. (2005), “Development Of Phonological Awareness”, Current Directions in Psychological Science, C. 14, S. 5, s. 255-259.
BAYRAV, Süheyla, (1999), Dilbilimsel Edebiyat Eleştirisi, İstanbul: Multilingual Yayınları.
BEAUCHET, Katherine, BLAMEY, Katrin ve WALPOLE, Sharon (2010). The Building Blocks Of Preschool Success. New York: The Guilford Press.
BLACHMAN, Benita, (2000), “Phonological Awareness”, In Kamil M., Mosenthal P., Pearson D., Barr R. (Eds), Handbook Of Reading Research Vol. III, s.483-503. London: Lawrence Erbaum Associates Publishers.
BÜYÜKKANTARCIOĞLU, Nalan, (2003), “Dil Farkındalığı Ve İşlevsel Dil Kullanımı Bağlamında Anadilimiz: Gözlemler, Öneriler”, Cumhuriyetimizin 80. Yılında Türkçemiz s.19-26, Ankara: Ankara Ticaret Odası ve Anadolu Çağdaş Eğitim Vakfı.
BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, KILIÇ ÇAKMAK, Ebru, AKGÜN, Özcan E., KARADENİZ, Şirin ve DEMİREL, Funda, (2019), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
COŞKUN, Mustafa Volkan, (2015), Türkçenin Ses Bilgisi (1. Baskı). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
DİLÇİN, Cem, (1991), “Fuzuli’nin Bir Gazelinin Şerhi Ve Yapısal Yönden İncelenmesi”, Türkoloji Dergisi, S. IX.
ERDOĞAN, Özge, (2009), “İlköğretim Birinci Sınıf Öğrencilerinin Fonolojik Farkındalık Becerileri İle Okuma Ve Yazma Becerileri Arasındaki İlişki”, Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
ERCİLASUN, Ahmet B. (2000), “Türk Dilinde Ek-Ses İlişkisi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, TDK Yayınları, Ankara, s.41-47.
GRAY, Audra ve MCCUTCHEN, Deborah, (2006), “Phonological İnformation: Phonological Awareness, Memory And Comprehension”, Journal Of Learning Disabilities, S. 39, s. 325.
GNUTZMANN, Claus, (1997), “Language Awareness: Progress İn Language Learning And Language Education, Or Reformulation Of Old İdeas?”, Language Awareness, Vol.6: 2&3, 65-74.
GÜLDENOĞLU, Birkan, KARGIN, Tevhide, ERGÜL, Cevriye, (2016), “Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Okuma Ve Okuduğunu Anlama Üzerindeki Etkisi: Boylamsal Bir Çalışma”, İlköğretim Online, C.15, S.1, s. 251-272.
HANCIOĞLU, Hümeyra, (2013), “Necip Fazıl Kısakürek’in Şiirlerinde Temalar”, Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
KARAKELLE, Sema, (1998), “İlkokuma Becerisinin Kazanılmasını Etkileyen Bilişsel Faktörler”, Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
LİTTLE, David, (1997), “Language Awareness And The Autonomous Language Learner”, Language Awareness, C. 6, S. 2&3, s.93-105.
LONİGAN, Christopher J., BURGESS, Stephen R. ve ANTHONY, Jason L. (2000), “Development Of Emergent Literacy And Early Reading Skills İn Preschool Children: Evidence From A Latentvariable Longitudinal Study”, Development Psychology, C.36 S. 5, s.596-613.
RİEF, Sandra F ve STERN, Judith (2010), The Dyslexia Checklist: A Practical Referance For Parents And Teachers, San Francisco: Jossey- Bass a Wiley İmprint.
SÜEL, Eker, (2011), “İlköğretim 1. Sınıf Üstün Ve Normal Zeka Düzeyindeki Öğrencilerin Fonolojik Farkındalık Düzeylerinin Okuma Başarıları Üzerine Etkisinin Karşılaştırılması”, Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
VARIŞOĞLU, Behice, (2018). “Turkish Metalinguistic Awareness Scale: A Validity And Reliability Study”, Universal Journal of Educational Research, C.6, S.4, s.691-700.