MOLLA NASREDDİN DERGİSİNİN İKİ ÖNEMLİ YAZARI: MİRZA CELİL VE SABİR

Öz Azerbaycan Türk edebiyatının ilk mizah dergisi olan Molla Nasreddin, 1906 yılında Celil Memmedkuluzade tarafından çıkarılmıştır. Döneminde gördüğü olumsuzlukları dile getirmek ve halkı uyandırmak için bir mizah dergisi çıkarma kararı alan Celil, buna Molla Nasreddin adını verir. Molla Nasreddin’in neşri Azerbaycan matbuatında önemli bir olaydı. Dergi, toplumdaki olumsuzlukları Nasreddin Hoca’nın yaptığı gibi mizahi bir dil ve ironik üslupla dile getirmiştir. Renkli ve resimli bir dergi olan Molla Nasreddin, haftada bir defa basılmıştır. Her sayı sekiz sayfadan ve bu sekiz sayfanın yarısı da karikatürlerden oluşmuştur. Kısa sürede dergi herkes tarafından tanınmaya ve büyük ses getirmeye başlar. Derginin etrafına dönemin önemli yazarları toplanır ve bu topluluğa “Molla Nasreddinciler” denilmeye başlanır. Buradaki yazıların çoğu “Molla Nasreddin” takma adıyla Celil Memmedkuluzade tarafından yazılmıştır. Dergide mizahi hikâyelere, şiirlere, deyimlere, sohbetlere, hesap meselelerine, mektuplara, lügata, sorulara vb. yazılara yer verilmiştir. Onun nesirde yarattığı yeniliği, şiirde Mirza Elekber Sabir yaratmıştır. Molla Nasreddin dergisi denilince nesirde Celil Memmedkuluzade, nazımda Mirza Elekber Sabir akla gelmektedir. Mirza Celil fikirlerini nesir yoluyla, Sabir ise nazımla halka ulaştırmıştır. İlk sayısından itibaren sosyal, siyasi, edebi meseleleri malzeme olarak seçen ve işleyen, dönemin şair ve yazarlarının dikkatini çeken Molla Nasreddin, bugünün edebiyatına ve toplumuna önemli bir hizmette bulunmuştur. Bu çalışmada, iki güçlü yazarın Molla Nasreddin dergisinde eleştirel bakış açısıyla yazdığı yazıların önemi üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Mirza Celil, , Sabir, , Molla Nasreddin,

PDF

___

ADIGÜZEL, Sedat (2007) Tiflis Edebî Muhitinde Molla Nasreddin Dergisi ve Dergide Tartışılan Konular”, Bilig, Sayı:41, ss.1-21.
AHMED ORUCOVA, Aygün (2014), “Rus Edebiyatının Seçkin Temsilcileri ve Celil Memmmedguluzade”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, C.2, Sayı:4, ss. 51-55
AKPINAR, Yavuz (1994), Azerî Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Dergâh Yayınları.
ALİYEV, Yahya (1979), Büyük Yazar, Bakı: Gençlik Yayınları. Barthes, Roland (2017), “Sözden Yazıya”, Sesin Rengi: Söyleşiler, Çev. Ahmet Nüvit Bingöl, Metis Yayınları: İstanbul.
CAFEROĞLU, Ahmed (1963), “Yaşasın Şehriyar’ı Hürriyet”, Türk Kültürü, Sayı: 4. Şubat, ss. 5-7.
Celil Memmedkuluzade Ensiklopediyası (2008), Bakı.
EROL, Ali (2008), “Tasvir ve Tahlil Şiirleri İle İki Şair: Mehmet Âkif Ersoy ve Mirza Elekber Sabir”, 1. Uluslararası Mehmet Akif Sempozyumu, 19-21 Kasım, ss.101- 113.
HABİBBEYLİ, İsa (2004), “Usta Mirze Celil Memmedkuluzade”, Celil Memmedkuluzade Eserleri, C.I, Bakı: Önder Neşriyyat, ss. 4-38.
HANDAN, Cefer (1946), Seçilmiş Şeirler, Baki: Uşaggencneşr.
KASIMZADE, F. Ve M. C. Ceferov (1982), Edebiyat 9, Bakı: Maarif Neşriyyatı.
MEMMEDKULUZADE, Celil (1984), Eserleri, C. II- III, Bakı: Azerbaycan Devlet Yayınları.
MEMMEDKULUZADE, Celil (1985), Eserleri, C. VI, Bakı: Azerbaycan Devlet Yayınları.
MEMMEDKULUZADE, Celil (2002), “Cumhuriyet”, Mukaddime, Tertip eden İ. Hebibbeyli, Nahçıvan: Geyret Neşriyyati.
MEMMEDKULUZADE, Celil (2004), Eserleri, C. I, Tertip eden İsa Habibbeyli, Bakı: Önder Neşriyyat.
MEMMEDOV, Memmed (1976), Mirze Elekber Sabir Seçilmiş Eserleri, Tertip eden Memmed Memmedov, Bakı: Maarif Neşriyyatı.
MİR CELAL ve F. C. Hüseynov (1969), XX. Asır Azerbaycan Edebiyatı, Azerbaycan Maarif Neşriyatı, Bakı.
Molla Nasreddin (1906), 7 Nisan No: 3, 6.
Molla Nasreddin (1906), 7 Nisan No: 3.
Molla Nasreddin (1906), 7 Nisan No: 6.
Molla Nasreddin (1908), 20 Ekim No: 42
Molla Nasreddin (1908), 4 Ağustos No: 31.
Molla Nasreddin (1908), 8 Eylül No: 36.
Molla Nasreddin (1909), 26 Nisan No: 17.
Molla Nasreddin (1909), 1 Mart No: 9.
Molla Nasreddin (1909), 19 Temmuz No: 29.
Molla Nasreddin (1910), Ocak 1910 No: 2.
Molla Nasreddin (1910), 18 Nisan No: 15.
RIZAYEV, Anar (2008), “Ebedi Mirze Celil”, Celil Memmedkuluzade Ensiklopediyası, Bakı: Şerg-Gerb, ss. 8- 38.
SABİR, Mirza Elekber (1962), Hophopname, Haz. Abbas Zamanov, Bakı: Azerbaycan Devlet Neşriyatı.
SABİR, Mirza Elekber, (1976), Seçilmiş Eserleri, Tertip eden: Memmed Memmedov, Bakı: Maarif Neşriyyatı.
SARIAHMETOĞLU, Nesrin (2002), “Molla Nasreddin Dergisinde Kadın Meselesinin Aksi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Yıl 4, Sayı: 7, Aralık, ss. 267- 284.
ŞERİF, Aziz (1986), Molla Nasreddin Nece Yarandı, Bakı.
UYGUR, Erdoğan (2006), “Molla Nasreddin Dergisi’nde Felyetonlar”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı: 3, Eylül, ss.1-21
VELİYEV, Kamil (1986), Sözün Sehri, Bakı: Yazıçı,
ZAMANOV, Abbas (1962), “Bir Mübahase Hakkında”, ACİAH, İctimai İlimler Serisi, Sayı: 5, ss. 119-126.