BİR KÜLTÜR POLİTİKASI OLARAK HALKEVLERİNDE FOLKLOR ÇALIŞMALARI (BARTIN HALKEVİ ÖRNEĞİ)

Öz Türkiye Cumhuriyeti devletinin şekillenmesinde etkin olarak faaliyet göstermiş olan Halkevleri, 1932 yılındaki kuruluşlarından 1951 yılında kapatılmalarına kadar geçen sürede somut olan ve somut olmayan kültürel mirasın korunması temelinde çalışmalarda bulunmuşlardır. Maddî ve manevî unsurlara yönelik bu çalışmalarda temel yöntem saha araştırması olmuştur. Bu araştırmalarda halk kültürü ürünlerinin tespiti, derlenmesi ve kayıt altına alınması gibi koruma yöntemleri uygulanmış, araştırmaların sonuç raporları bazen Halkevlerinin kendi yayın organları tarafından yayımlanmış bazen de halkevi raporları şeklinde resmî kurumların kütüphanelerinde yer almıştır. Toplumsal ve kültürel yaşamın özellikle bütün alanlarını kapsayacak biçimde teşkilatlandırılan Halkevleri, yeni kurulan rejimin halka benimsetilmesinde önemli roller üstlenmişlerdir. Çalışmaları itibariyle “Atatürk dönemi” ve “Atatürk sonrası dönem” biçiminde iki devre niteliği gösteren Halkevleri, yeni Türkiye’nin inşasında kültür üreten ve ürettiği kültürü yaygınlaştıran kurumlardan olmuşlardır. Bu süreçte folklor çalışmalarından çokça yararlanılmıştır. Halkevleri, yerli ve millî kültürün yeniden inşasında ve yaygınlaştırılmasında “kültür merkezi” işlevi görmüşlerdir. İcraatları ise Türkiye’de folklor çalışmalarının ivme kazanmasında etkili olmuştur. Bütüncül bir bakış açısının temel alındığı bu çalışmada Halkevleri, kültür politikaları bağlamında ve folklor çalışmaları özelinde incelenmiştir. Çalışmada, dönemin Halkçılık temelinde oluşturulan kültür politikalarıyla uyumlu olarak çalışan ve 22 Şubat 1935 tarihinde “Halk Dersleri ve Kurslar” ile “Müze ve Sergi” haricinde yedi şubesiyle Bartın’da açılan Bartın Halkevi örneklem olarak alınmıştır. İncelemeler sonunda Bartın Halkevindeki folklor çalışmalarının niteliği ortaya konulmuş; özelde Bartın Halkevinin, genelde ise Halkevlerinin Türk folklor çalışmaları tarihindeki yeri ve önemi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kültür Politikaları, , Halkçılık, , Halkevleri,

PDF

___

“Halkevimiz Faaliyete Geçiyor”, (1935, 26 Haziran), Bartın, S. 500: s. Manşet.
“Gençler Birliği Halkevine Geçti”, (1935, 3 Temmuz), Bartın, S. 501: s. Manşet.
AKYÜZ, Kenan, (1986), “Türk Ocakları”, Belleten, S. 196: s. 201-228.
ASMA, Çetin ve YAVUZASLAN, Güngör (2014). Kalemin Aydınlığında Bir Ömürİbrahim Cemal Aliş ve Bartın Gazetesi (1906-1977), Bartın: Bartın Belediyesi Kültür Yayınları.
ARIK, R. Oğuz, (1947), Halkevlerinde Müze, Tarih ve Folklor Çalışmaları Kılavuzu, Ankara: C.H.P. Halkevleri Yayımlarından Kılavuz Kitapları XXI.
ARIKAN, Zeki, (1999), “Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 23: s. 261-281.
BARTIN HALKEVİ, (1935), Bartın Halkevinin Çalışma Raporu, C. I, Bartın.
BARTIN HALKEVİ, (1936a), Bartın Halkevinin Çalışma Raporu-Birinci Altı Aylık (1 İkinci Kânun 1936-30 Haziran 1936), C. II, Bartın.
BARTIN HALKEVİ, (1936b), Bartın Halkevinin Çalışma Raporu-İkinci Altı Aylık (1 Temmuz 1936-30 Aralık 1936), C. III, Bartın.
BAYINDIR ULUSKAN, Seda, (2010), Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
BİNYAZAR, Adnan, (2001), “Atatürk’ün Yaratmak İstediği Bilgi Toplumu”, Haz. Nimetullah Hafız, 1. Uluslararası Türkoloji Kongresi Bildirileri, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 39-49.
CHF, (1932), C.H.F. Halkevleri Talimatnamesi, Ankara: Hakimiyeti Milliye Matbaası.
CHP, (1935), 103 Halkevi Geçen Yıllarda Nasıl Çalıştı? Halkevleri (1932-1935), Ankara.
CHP, (1940), Halkevleri 1940, Ankara: Ulusal Matbaa.
CHP, (1942), Halkevleri Halkodaları 1932-1940, Ankara: Alâeddin Kıral Basımevi.
ÇEÇEN, Anıl (1990), Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkevleri, Ankara: Gündoğan Yayınları.
ÇOBANOĞLU, Özkul (2009), “Atatürk Dönemi Türk Halkbilimi Çalışmaları Tarihçesi Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Cumhuriyet Dönemi Türk Kültürü Atatürk Dönemi (1920-1938), C. III, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 1001-1016.
DÂVER, Bülent, (1998), “Atatürk Dönemi Kültür Politikası”, Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu Bildirileri II, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, s.611- 616.
GURALLAR YEŞİLKAYA, Neşe, (2003), Halkevleri: İdeoloji ve Mimarlık, İstanbul: İletişim Yayınları.
İNÖNÜ, İsmet, (1934, 7 Mart), “İsmet Paşa Hz.nin Mühim Nutku”, Bartın, S. 436: s. 3- 4.
İNÖNÜ, İsmet, (1934, 14 Mart), “İsmet Paşa Hz.nin Mühim Nutku”, Bartın, S. 437: s. 3.
KARA, Adem, (2006), Cumhuriyet Döneminde Kalkınmanın Mihenk Taşı Halkevleri (1932-1951), Ankara: 24 Saat Yayıncılık.
KONGAR, Emre, (2011), Devrim Tarihi ve Toplumbilim Açısından Atatürk, İstanbul: Remzi Kitabevi.
ÖRNEK, S. Veyis, (2000), Türk Halkbilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
ÖZTÜRKMEN, Arzu, (2006), Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları.
ŞAKİROĞLU, Mahmut, (1985), “Atatürk Döneminde Kültür Çalışmaları”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi-Atatürk ve Gençlik [Özel Sayısı], S. 407: s. 291-301.
ÜLKEN, H. Ziya, (1992), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları.
ÜLKÜTAŞIR, M. Şakir, (1972), Cumhuriyet’le Birlikte Türkiye’de Folklor ve Etnografya Çalışmaları, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
YILDIRIM, Dursun, (1991), “Türk Folklor Araştırmalarının Problemleri”, Millî Folklor, S. 11: s.13-21.
YILDIZ, Kübra, (2015), “Türk Folklor Araştırmalarında Önemli Bir Kaynak: Bartın Gazetesi”, UKHAD (Uluslararası Karadeniz Havzası Halkbilim Araştırmaları Dergisi), S. 2: 271-286.
YİĞİT, A. Ata, (2009), “Atatürk Dönemi Kültür Politikası”, Cumhuriyet Dönemi Türk Kültürü Atatürk Dönemi (1920-1938), C. I, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 73- 84.