AVRUPA YEREL YÖNETİMLER ÖZERKLİK ŞARTI ÜZERİNE BİR İNCELEME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Öz Türkiye‟nin tecrübe ettiği demokratikleĢme süreci, yeni anayasa tartıĢmaları, Türk kamu yönetimini yeniden yapılandırma çabası, AB‟ye tam üyeliğin stratejik bir hedef olarak benimsenmesi ve barıĢ süreci gibi faktörlerin etkisi ile yerel yönetimlerin özerkliği ve yerel demokrasinin güçlendirilmesi Türkiye siyasetinde yoğun bir Ģekilde tartıĢılmaktadır. Türkiye‟de yerel özerkliğin güçlendirilmesi tartıĢılırken, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı siyasetçilerin, akademisyenlerin ve kamuoyunun sürekli olarak zikrettiği, söylemlerini ve iddialarını dayandırdıkları temel metin olarak karĢımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte, bu tartıĢmalarda ilgili taraflar Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı‟na her daim farklı anlamlar yüklemekte ve bu belge farklı Ģekilde ve çoğu zaman bağlamından koparılarak yorumlanmaktadır. Bu doğrultuda, çalıĢmanın amacı, Türkiye‟de yeniden yapılandırılan yerel yönetimleri Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı‟na uyum açısından analiz etmek ve Özerklik ġartı çerçevesinde yerel yönetimlerin özerkliğini güçlendirmek için atılabilecek adımlara iliĢkin önerilerde bulunmaktır. Türkiye‟de gerçekleĢtirilen son yerel yönetimler reformları ile Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı‟na büyük ölçüde uyum sağlandığı görülmektedir. Yapılan son yasal düzenlemelerle Türkiye‟nin Özerklik ġartı‟nın belirli maddelerine koyduğu çekincelerin çoğunun fiili olarak anlamını yitirdiği anlaĢılmaktadır. Bununla birlikte, Türkiye‟de Özerklik ġartı‟na yönelik yasal düzlemde var olan uyumun güçlendirilmesi ve pratiğe aktarılabilmesi için yerel yönetimlerin görev ve yetkileri, uygulanan idari vesayet denetiminin derecesi ve yerel yönetimlerin mali özerkliği açısından bazı adımların atılması mümkündür. Türkiye‟de bu gerekliliklerin karĢılanması aynı zamanda Avrupa Yerel Yönetim Özerklik ġartı‟nı bağlamından kopararak muğlak bir Ģekilde ve aĢırı siyasallaĢtırarak tartıĢan çevrelerin söylemlerini de açığa çıkarmıĢ olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Decentralization, European Charter of Local Self Government, Local Governments

PDF

___

Adalet ve Kalkınma Partisi Programı, https://www.akparti.org. tr/site/ak parti/partiprogramı (EriĢim Tarihi: 4 ġubat 2015).
ARIKBOĞA, Erbay, (2015) „‟Özerklik, Yerel Yönetimler ve Türkiye‟ ‟Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları Ġstanbul.,s.12.
Avrupa Komisyonu, Türkiye 2006 ilerleme Raporu, (COM (2006) 649 nihai), Brüksel; Commission of the European Commu¬nities, Turkey 2007Progress Report, SEC(2007)
1436, Brussels; Com¬mission of the European Communities, Turkey 2008 Progress Report, SEC(2008) 2699, Brussels; Commission of the European Commu¬nities, Turkey 2009 Progress Report, SEC(2009)1334, Brussels.
Avrupa Komisyonu, Türkiye 2011 Yılı ilerleme Raporu, SEC BENEDĠKTER Thomas, (2014)Modern Özerklik Sistemleri: Dünya Özerklik Örnekleri, (Nika Yayıncılık, Ankara) s. 30-39.
CLARCK Gordon L, (1987) “A Theory of Local Autonomy”, Annals of the Associ¬ation of American Geographers, 74 (2), (1984), s. 195-208). Edward Page ve Michael Goldsmith (Ed.), Central and Local Government Relations: A Comparative Analysis of West European Unitary States (London: Sage Publication).
GOLDSMĠTH, Michael, (2002) “Central Control over Local Government-A Western European Comparison”, Local Government Studies, 28 (3), s. 91.
KARAKILÇIK, Yusuf, (2015) „‟Yerel Yönetimler‟‟ Seçkin yayınları Ankara. s.322
Maliye Bakanlığı, 2013 Yılı Genel Faaliyet Raporu, Ankara, 2014, s. 10-11.
MURATOĞLU, Tahir, (2011) “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı ve Türk Hukuku”, Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: 69, Sayı: 1-2, s. 737-738.
PARLAK Bekir ve ÖZGÜR Hüseyin (2002) (Ed.) Avrupa Birliği ile BütünleĢme Sürecinde Türkiye‟de Yerel Yönetimler, (Bursa, Alfa Yayınevi), s. 82-87.
PRATCHETT Lawrence, (2004) “Local Autonomy, Local Democracy and New Localism”, Political Studies, 52, s. 362.
SOBACI Mehmet Zahid, (2012) “YönetiĢim Çağında Merkezi Yönetim- Yerel Yönetim ĠliĢkisi: Yeniden Yapılandırılan Yerel Yönetimler Bağlamında Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme”, Yerel ve Kentsel Politikalar Ed. Akif Çukurçayır ve AyĢe Tekel, 2. Baskı, (Çizgi Kitabevi, Konya), s. 306.
SOBACI, Mehmet Zahid, (2015) ‟‟Türkiye‟nin Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartına Uyumu‟‟ Nisan, sayı.120.s.24.
The Congress of Local and Regional Authorities, Local and Regional Democracy in Turkey, 20th SESSION CG(20)6, (2011).
WEGRĠCH, Kai (2007) “Center-Local Relations”, Mark Bevir (Ed.) Encyclo-pedia of Governance, (Sage Publication, Thousand Oaks), s. 74.
YETER, Enis, (1996) “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı KarĢısında Türkiye: Anayasa ve Ġlgili Yasalarda Durum”, ÇağdaĢ Yerel Yönetimler, Cilt: 5, Sayı: 1, s. 3.
YÜKSEL Fatih, (2005) “Yerel Özerklik Kavramı Üzerine Bir inceleme”, Hüseyin Özgür ve Muhammet Kösecik (Ed.) Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar I, (Ankara, Nobel Yayınevi), s. 281.
Demokratik Özerk Kürdistan Modeli, http://www.bianet.org/ files/doc_files/000/000/179/original/demokratik%C3%B6zerklik. htm, (EriĢim Tarihi: 3 Ocak 2015).
http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/ChercheSig.asp? NT=122&CM=1&DF=&CL=ENG, (EriĢim Tarihi: 12 Ocak 2015).Yerel Yönetimlerin idari Denetimi:
http://www.siverekbdp.org/bdp-genel-merkez/bdp-parti-progra- mi.html (EriĢim Tarihi: 4 ġubat 2015).
“„Yerel yönetimlere özerklik‟ vaadi AK Parti‟de de var”, http:// www.milliyet.com.tr/-yerelyonetimlere-ozerklik-vaadi-ak-parti-de-de-var/siyaset/siyaset detay/27.05.2011/1395375/default.htm (EriĢim Tarihi: 4 ġubat 2015
“Genel BaĢkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı ile ilgili soru önergesi verdi”, http://www.chp. org.tr/?p=112734; “CHP‟li Güler: AYYÖġ ile idari ve mali federalizm getirilmek isteniyor”, http://www.bugun.com.tr/son-dakika/ CHP‟li-güler-ayyöĢ-ile-idari-ve--haberi/1317893; “CHP‟nin Van ziyareti partiyi böldü”, http://www.radikal.com.tr/politika/chpnin_ van_ziyareti_partiyi_boldu-1040038; “Van konferansının tutanakları ortaya çıktı”, http://beyazgazete.com/haber/2011/12/11/chpde- van-depremi-742752.html (EriĢim Tarihleri: 12 ġubat 2015).