CULT OF ALAN-GHO’A AND THE UNIQUE POSITION OF WOMEN IN THE CHINGGISID DYNASTIES

Öz Moğollarda soylu kadınları her zaman siyasi, ekonomik ve sosyal hayatta önemli roller oynamışlardır. Ayrıca, kadının soyu kocasının ve çocuklarının siyasi ve askeri kariyerleri için hayati bir öneme sahip idi. Daha da önemlisi, bu gelenek, Moğol İmparatorluğu yıkıldıktan sonra Orta Asya ve Hindistan‟da kurulan devlet ve imparatorluklarda yüzyıllarca devam etmiştir. 14. yüzyılda Moğol hanedanlıkları yıkıldıktan sonra, özellikle Cengiz Han‟ın Altın Soyundan gelen kadınlar ile evlilik, hükümdar olmak isteyen emirler için en önemli meşruiyet kaynaklarından biri olmuştur. Türk devlet sistemi içinde de soylu kadınlar çok önemli olmasına rağmen, bu durum en azından Moğollarda olduğu gibi süreklilik arz etmemiştir. Türkler ile karşılaştırma yapıldığında, Moğollarda ana soyu her zaman daha önemli olmuş ve kadınların siyasi olarak daha aktif olmuşlardır. Türkler ve Moğollar aynı coğrafyada, benzer sosyal ortamda benzer politik ve ekonomik yapılara sahip olmalarına rağmen, kadının konumu neden farklılıklar gösteriyor? Bu makalede bu soruya cevap bulabilmek amacı ile başta Cengiz Han‟ın Altın soyunu dayandırdığı Alan-Goa hikâyesi ve Türk hanedanlıklarının soylarını dayandırdıkları Oğuz Kağan destanları karşılaştırmalı incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Alan- Goa, Oğuz Kağan, Orta Asya, Türkler ve Moğollar

PDF

___

BALABANLAR, Lisa,(Febryuary 2010), “The Begims of the Mystic Feast: TurcoMongol Tradition in the Mughal Harem,” The Journal of Asian Studies, Vol.69/1, p.123-147.
BAYAT, Fuzuli, (2006), Oğuz Destan Dünyası: Oğuznamelerin Tarihi, Mitolojik Kökenleri ve Teşekkülü, İstanbul: Ötüken Yayınları.
DALKESEN, Nilgün, (2007), “Gender Roles and Women‟s Status in Central Asia and Anatolia Between the Thirteenth and Sixteenth Centuries” Unpublished PhD. Thesis, Middle East Technical University.
ERÖZ, Mehmet, (1998), “Türk Ailesi,” in Aile yazıları I, Ankara: Ankara Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları p. 118-125.
FISCHLER, Susan, (1998) “Imperial Cult: Engendering the Cosmos” in When Men Were Men: Masculinity andPower&Identity in Classical Antiquity, (Edited: Lin Foxhall&John Salmon), London and New York: Routledge.
GOLDEN, Peter, (1987/91) “Nomads and Their Sedentary Neighbors in Pre-Činggisid Eurasia”, Archivum Eurasiae Med II Aevi, Volume 7, p. 35-75.
JEAN, Paul, (1989), “Ortaçağ Türk Kadını I. “Oymayazı” Metinlerine Göre Kadın.” Erdem, Volume 5, p. 200-210.
JACOBSON, Esther, (1993), The Deer Goddess of Ancient Siberia: A Study in the Ecology of Belief, Leiden, New York, Köln: E.J. Brill.
JOSEPH, Fletcher, (1986) “The Mongols: Ecological and Social Perspectives,” Harvard Journal of Asiatic Studies (HJAS), Volume 46, p.11-50.
KUBAREV, G.V., (1997), “Eski Altay Türklerinin Kültürü,” in Sibirya Araştırmaları, (ed. Emine Gürsoy Naskali, İstanbul: Simurg, p.239-246.
İZGİ, Özkan, (1973-75), “İslamiyet‟den Önceki Türklerde Kadın,” Türk Kültürü Araştırmaları, Ankara, p. 145-160.
LERNER, Gerda, (1986), The Creation of Patriarchy, New York: Oxford Univ. Press.
LINCOLN, Bruce, (1986), Myth, Cosmos and Society; Indo-European Themes of Creation and Destruction, Cambridge, Mass.: Harvard Univ. Press.
MARSHALL, Eireann, (1998), “Sex and Paternity: Gendering the Foundation of Kyrene,” in When Men Were Men: Masculinity and Power&Identity in Classical Antiquity, (ed. Lin Foxhall&John Salmon, London and New York: Routledge.
MULLER, Viana, (1977), “The Formation of the State and the Oppression of Women: Some Theoretical A Case Study in England and Wales,” Review of Radical Political Economics, Volume 9 Number 3, p. 7-21.
ÖGEL, Bahaattin, (2003), Türk Mitolojisi I, Ankara: TTK .
PEIRCE, Leslie, (1993), The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, New York, Oxford: Oxford University Press.
ORTNER, Sherry, (1978), “The Virgin and the State,” in Feminist Studies, Volume: 4, p. 19-35.
PEIRCE, Leslie, (1993), The Imperial Harem: Women and Sovereignity in the Ottoman Empire, New York, Oxford: Oxford University Press.
PUSTOGAÇEV, Y. A., (1997), “Altay ve Altaylılar,” in Sibirya Araştırmaları, (ed. Emine Gürsoy Naskali, İstanbul: Simurg, p. 283-306.
RACHEWİLTZ, Igor De, (2004), The Secret History of the Mongols, Mongolian Epic and Chronicle of the Thirteenth Century, Leiden, Boston: Brill.
REICHL, Karl, (2000), Singing the Past: Turkic and Medieval Heroic Poetry. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press.
SECHIN, Jagchid &Paul Hyer,(1979), Mongolia’s Culture and Society, Boulder, Colorado: Westview Press.
SINOR, Denis, (1982), “The Legendary Origin of the Turks,” in Folklorica: Festschrift for Felix J. Oinas, (ed. Egle Victoria Žygas and Peter Voorheis), Bloomongton Indiana: Research Institute for Inner Asian Studies.
TOGAN, İsenbike, (2006), “ The Qongrat in History,” in History and Histiography of Post-Mongol Central Asian and the Middle East Studies in Honor of John E. Woods, (ed. Judith Pfeiffer&Sholeh A. Qunn), Verlag-Wiesbaden: Harrosowitz,p. 63- 83.
TOGAN, İsenbike, (1998), Flexibility and Limitations in Steppe Formations; The Kerait Khanate and Chinggis Khan, Leiden: Brill.
YAGANGOSKİ, Sylvia & Carol DELANEY, (1995), “Naturalizing Power,” in Naturalizing Power; Essays in Feminist Cultural Analysis, (ed. Sylvia Yanagoski and Carol Delaney), New York London: Routledge.
WALLBY, Slyvia, (1992), Theorizing Patriarchy, Oxford : Blackwell Publisher