ANADOLU VE İRAN TÜRK GÖÇEBE TOPLULUKLARI ARASINDA ORTAKLIKLAR

Öz Türkler, yeryüzünde geniş alanlara yayılmış, dillerini gittikleri coğrafyalarda yaşatmış ve kültürlerini o coğrafyalara yaymışladır. Türkler, Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar olan bölgede etnik, sosyal ve kültürel bağla birbirlerine bağlandıkları gibi dil ve din bağları da güçlendirmiştir. Kafkasya, İran, Irak, Suriye, Mısır ve Anadolu yoğun göç dalgası yoluyla, konar-göçer Türklerin yerleştikleri alan olmuştur. Gerek Selçuklular, Osmanlılar gerekse de Safeviler, konar-göçer Türk nüfusunu, siyasi ve sosyal nedenlerden dolayı çeşitli yerlere yerleştirmişlerdir. Afyonkarahisar, Bolvadin’e Yazır, Avşar, Karkın ve Çepni boyları yerleştikleri gibi Osmanlı döneminde Anadolu’ya göç ettirilen Karabağ Türkleri Anadolu’ya yerleşmişlerdir. Türkler iskân edilen yerlere ya kendi aşiret, oymak adlarını ya da yerleştikleri mekanın coğrafi özelliklerinden kaynaklanan adları veya buraya gelmeden önceki yerleşim yerlerinin adlarını vermişlerdir. Günümüz İran coğrafyasında yaşayan konar-göçer Türkler, KaĢkay Türkleri, ġahsevenler ve Türkmenler olmak üzere Anadolu’da yaşayan yörüklerle birçok yönden benzerlik göstermektedir. Çok geniĢ bir alanda yaĢayan Türk halklarının dilleri kültür, politika, iklim vb. sebeplerle doğal olarak birbirinden farklılaĢmaya baĢlamıĢtır. Yüzyıllardır bulundukları coğrafyadan baĢka coğrafyalara göç eden kavimler, kendilerine ait kültür birikimlerini kendileri ile birlikte dillerinde taĢımıĢlardır. ÇalıĢmamızda bu iki coğrafyada yaĢayan Türk halklarının inanç, sosyal yapı, dil, ekonomi ve kültürel ortaklıları tartıĢılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ġran Türkleri, Anadolu Türkleri, Kültürel Ortaklıklar, Göç

PDF

___

ADAY, Erdal, 2017 , “Bolvadin İlçesi Karabağ Köyleri Folklorundan Eski Türk İnançları İzleri”, Kesit Akademi Dergisi, Aralık 12: 217-239.
AKA, İsmail, 2003 , “Anadolu’dan İran’a Göçler”, Tarihten Günümüze Türk- İran İlişkileri Sempozyumu Ankara, Türk Tarih Kurumu: 57-63.
ALİMJANOVA, G.M., 2016 , Karşılaştırmalı Kültürdilbilim Dil-Kültür-İnsan, (Seyhan Uçar-Şekip Aktay), Gazi Kitapevi: Ankara.
BARUTÇU Özönder, F. Sema, 2002 “İran ve Türkler”, Kök Sosyal ve Stratejik Araştırmaları Dergisi, Ankara, C. IV/ S. I: 102-103.
DOĞAN, M. Said – DOĞAN, Cihangir, 2004 “Tarihsel GeliĢim Sürencinde Yörükler”, Sosyoloji Konferansları Dergisi, İstanbul Journal of Sosyological Srudies , 30: 15-29.
DOULATABADİ, Farzaneh, (2017), Kaşkay Türklerinin Edebiyatı, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
ERÖZ, Mehmet, 1991 , Yörükler, Türk Dünyası AraĢtırmaları Vakfı: İstanbul
ERENOĞLU, Dilek, 2011 , “KaĢkay Türklerinde Sosyal TabakalaĢma”, Tursish Studies, 6/4: 123-137.
GÜLDEMİR, Münevver Karanfil, 2018 , “Afyon – Bolvadin ve Çevresi Halk İnanışları ve Uygulamaları” Dokuz Eylül Üniversitesi. YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi
KALAFAT, YaĢar (2011), Türk Kükltürlü Halklarda Orta Asya’dan Orta Doğu’ya İnanç Göçü, Berikan Yayınevi: Ankara.
KALAFAT, YaĢar 2012 , Azerbaycan-İran-Anadolu-Irak Halk İnançları Hattı, Berikan Yayınevi: Ankara.
KOCA, Nusret-Yazıcı, Hakkı, 2011 , “Afyonkarahisar İlindeki İdari YerleĢmelerin Toponimik Sınıflandırılması”, Türk Coğrafyası Dergisi, 56: 1-10.
ÖZEY, Ramazan, 2013 , “Türk Dünyası Coğrafyası”, Yeni Türkiye Türk Dünyası Özel Sayısı, 53:145.
ÖZKAN, Nevzat, 1997 , Türk Dünyası Nüfus Sosyal Yapı Dil Edebiyat, Geçit Yayınları: Kayseri.
ÖZTEK, Zafer, 2006 , Halk Dilinde Sağlık Deyişleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
SAY, Yağmur, 2009 , “Karakeçili AĢireti ve EskiĢehir’e İskan İle Kuyucak Karyesi’ndeki Özbekli Cemaati”, Turkish Studies, Volum 4/3 Spring:1903-1954.
TAPPER, Richard, (2004), İran’ın Sınır Boylarında Göçebeler–Şahsevenlerin Toplumsal ve Politik Tarihi, F.Dilek Özdemir , İmge Yayınları, Ankara: 171-196.
TURHAN, Mümtaz, 1994 , Kültür Değişmeleri Sosyo Psikoloji Bakımından Bir Tetkik, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: İstanbul.
YEŞİL, Yılmaz, 2014 , Türk Dünyasında Geçiş Dönemi Ritüelleri (Doğum-EvlenmeÖlüm Gelenekleri), Grafiker Matbaacılık, Ankara.