ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ÇEVRE OKURYAZARLIK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ (ARTVİN İL ÖRNEĞİ)

Öz Eğitim sisteminin amaçları arasında, bireyleri bir üst öğrenim kurumuna, hayata ve ülkenin ihtiyaç duyduğu ekonomik etkinliklere hazırlamak vardır. Bir toplumun varlığını sürdürebilmesinde, amaçlarına uygun olarak yetiştirdiği insanlar en önemli kaynağıdır. Eğitim sisteminin temelini oluşturan okullar toplumun üyesi olan bireylerin bütün yeteneklerinin geliştirilmesinde önemli bir yere sahiptirler. Çevreye gösterilen duyarlılık ve olumlu tutum, çevreye karşı bilinçlenme ile olacaktır. Bilinçlenmenin yolu ise çevre eğitiminden geçmektedir. Çevresel eğitimde varılmak istenen nihai amaç bireylerde operasyonel çevresel okuryazarlığın elde edilmesidir. Aslında çevresel eğitim basit bir şekilde çevresel okuryazarlığın geliştirilmesi ve çevresel değerlerin teşvik edilmesi için verilen eğitim olarak tanımlanır. Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerini davranış ve tutum değişkenleri açısından belirlemektir. Çalışma 2017-2018 eğitim öğretim yılında Artvin Merkez ilçedeki ortaokulların 7. sınıfında okuyan 319 öğrenci ile gerçekleşmiştir. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplamak amacıyla “ilköğretim Öğrencileri için Çevre Okuryazarlığı Ölçeği” kullanılmış, verilerin aritmetik ortalamasına bakılmıştır. Alt boyutlar arasında bir ilişkinin olup olmadığını ortaya çıkarmak için ise basit doğrusal korelasyon analizi yapılmıştır. Çalışma sonucunda davranış ve tutum alt boyutları arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur (r = 0,48, p < 0.01). Çalışma grubu çevre okuryazarlığı ölçeğinden aldıkları puanın ortalaması X=82,3 olarak hesaplanmıştır. Bu durumda ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

___

  • AKILLI, M. ve GENÇ, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlığı alt boyutlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, V,2:91-97.
  • ALTINÖZ, N. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
  • ARTUN, H., UZUNÖZ, A. ve AKBAİ, Y. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okur-yazarlık düzeylerine etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Pamukkale üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXXIV:1-14.
  • AŞILIOĞLU, G. (2004). Özel okullarda ve devlet okullarında öğrenim gören öğrencilerin çevre eğitimi düzeylerinin karşılaştırılması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • BALKAN KIYICI, F., ATABEK YİĞİT, E. ve DARÇIN, E. S. (2014). Doğa eğitimi ile öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerindeki değişimin ve görüşlerinin incelenmesi, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, IV,1:17-27.
  • BENZER, E. (2010). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımıyla hazırlanan çevre eğitimi dersinin fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığına etkisi, Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
  • BENZER, E. ve ŞAHİN, F. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığının proje tabanlı öğrenme süresince örnek olaylarla değerlendirilmesi, M. Ü. Atatürk Eğitim Bilimleri Dergisi, XXXV:55-83.
  • BİLİM, İ. (2012). Sürdürülebilir çevre açısından eğitim fakültesi öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
  • BUHAN, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
  • BÜYÜKÖZTÜRK, İ. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
  • CAN, D. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin çevre okuryazarlığı, başarı ve kimyaya karşı tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • CAN, D., ÜNER, S. ve AKKUİ, H. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin çevre okuryazarlıklarının belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXXV,2:23-35.
  • DİNDAR, Y. (2014). Çevre kimliği yüksek ve düşük olan fen bilimleri öğretmenlerinin çevre eğitimi inançlarının kıyaslanması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
  • DKABDÖP, (2018). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • ERDOĞAN, K. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çevre eğitimi konusundaki görüşleri ve yeterlilikleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • ERGİN, S. (2013). İlköğretim öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin Belirlenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • FBDÖP, (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • GSDÖP, (2018). Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • GÜLER, E. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin çevre okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi ve öğrencilerin okuryazarlığı düzeylerinin çeşitli değişkenleraçısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • GÜR, K. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin çevre bilinci kazanım düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
  • GÜRBÜZ, H. ve KIİOĞLU, M. (2017). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevre okuryazarlığını artırmaya yönelik öğrenci merkezli etkinlikler hakkındaki düşünceleri. Erzincan Üniversiresi Eğitim Fakültesi Dergisi, XIX,2:74-90.
  • GÜRBÜZ, H., ALAİ, A., MUSTAFA, K. Ve SÜLÜN, A. (2011). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevre okuryazarlıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. EInternational Journal of Educational Research, II,1:1-14.
  • GÜVEN, E. (2012). Disiplinlerarası yaklaşıma dayalı çevre eğitiminin ilköğretim 4. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarına ve davranışlarına etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
  • HBDÖP, (2018), Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 1, 2 ve 3. Sınıflar), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • İHYDDÖP, (2018). İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4. Sınıf), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • KABAŞ, D. (2004). Kadınların çevre sorunlarına ilişkin bilgi düzeyleri ve çevre eğitimi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • KARATEKİN, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, İstanbul. Karatekin, K. ve Aksoy, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish StudiesInternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, XII,1:1423-1438.
  • KEREM, Ö. (2014). Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumlarının incelenmesi (Çanakkale ili örneği), Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
  • KIŞOĞLU, M. (2009). Öğrenci merkezli öğretimin öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığı düzeyine etkisinin araştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
  • KOCALAR, A. O. ve BALCI, A. (2013).Coğrafya öğretmen adaylarının okuryazarlık düzeyleri. International Journal Social Science Research, II,2:2146-8257.
  • KOÇ, H. ve KARATEKİN, K. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, XXIIX:139-174.
  • KURT GÖKÇELİ, F. (2015). Çevre eğitim programının 48-66 aylık çocukların çevresel farkındalıklarına etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • OFEDÖP, (2018), Oyun ve Fiziki Etkinlikler Dersi Öğretim Programı (İlkokul 1, 2, 3 ve 4. sınıflar), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • ÖNDER, R. (2015). Üniversite öğrencilerinde çevre eğitimi gereksiniminin incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
  • ÖNER ARMAĞAN, F. (2006). İlköğretim 7-8. sınıf öğrencilerinin çevre eğitimi ile ilgili bilgi düzeyleri (Kırıkkale il merkezi örneklemi). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • PHDÖP, (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Peygamberimizin Hayatı Dersi, T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • ROTH, E. C. (1992). Environmental Literacy: Its roots, evolution and directions in the 1990s. (ERIC Document Reproduction Service No. ED348235).
  • SBDÖP, (2005). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (4-5. Sınıflar), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • SBDÖP, (2008). Sosyal Bilgiler 6.-7. Sınıf Programı, T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • SBDÖP, (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • SELANİK AY, T. ve YAVUZ, Ü. (2016). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde okuryazarlık becerilerini kazandırmaya yönelik gerçekleştirdikleri uygulamalar. Anadolu Journal of Educational Sciences International, VI,2:31-63.
  • ŞAHİN, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
  • ŞAHİN, S. H., Ünlü, E. ve Ünlü, S. (2016). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık farkındalık düzeylerinin incelenmesi, Educational Sciences (NWSAES), XI,2:82-95.
  • ŞDÖP, (2018). Şehrimiz… Dersi Öğretim Programı (Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • TEKSÖZ, G., Şahin, E. ve Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXXIX:307-320.
  • TİMUR, S. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • TGDÖP, (2018), Trafik Güvenliği Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4. Sınıf), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • TTDÖP, (2018), Teknoloji ve Tasarım Dersi Öğretim Programı (Ortaokul 7. ve 8. Sınıf), T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
  • UZUN, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumları üzerine bir çalışma, Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • YAŞAROĞLU, C. (2012). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • YAVUZ, M., BALKAN KIYICI, F. ve ATABEK YİĞİT, E. (2014). İlköğretim II. kademe öğrencileri için çevre okuryazarlığı ölçeği: ölçek geliştirme ve Güvenirlik. Sakarya University Journal of Education, IV,3:40-53.
  • YILMAZ, B. (1989). Okuryazarlık ve okuma alışkanlığı üzerine. Türk Kütüphaneciliği III,1:48-53.