Sedat HALİTOĞLU

SEDAT SİMAVİ “KADINLAR SALTANATI” KARİKATÜRLERİ BAĞLAMINDA 1920 YILI TÜRK KADININA GENEL BİR BAKIŞ

Meşrutiyet Dönemi’nde büyük bir ivme kazanan kadın hakları, Cumhuriyet’ inbaşlarına kadar ateşli bir şekilde savunulmuştur. Kadınlar, Cumhuriyet ile birliktesiyasi haklar başta olmak üzere birçok alanda kazanımlar elde etmiştir.1920’liyılların başlarında Osmanlı toplumunda siyasi haklar gibi birçok hak tartışma vedüşünce evresinde olmuştur. Kadınlar yüksek perdeden haklarını dillendirmiş veörgütlenme çalışmaları yapmışlardır. Siyasi alandaki hak arayışı en baskın olantalepler arasında yer almıştır. Kadınların bu taleplerini mizahi yönden ele alangazetecilerden biri Sedat Simavi olmuştur. Simavi, gelen taleplere kulak tıkamamışkadınların günlük hayatlarını kolaylaştıracak, onların arayışlarını yansıtacakmecmua ve dergiler çıkarmıştır. “İnci” dergisi ve “Kadınlar Saltanatı” adlı karikatüralbümü bu yayınlar arasında önemli bir yer teşkil etmiştir. Gelecekte kadınların eldeedebileceği haklara dair yer yer geleneklerden beslenerek mizahi bir tablo çizmiştir.Bu çalışmada Simavi’nin 1920 yılında çıkardığı “Kadınlar Saltanatı” karikatüralbümünden, Türk Tarih Kurumundaki Hakkı Tarık Us koleksiyonunda yer alanOsmanlı Türkçesi nüshasına dayalı olarak dönem kadınına bakış incelenmiştir.

SEDAT SIMAVI GENERAL OVERVIEW TO TURKISH WOMEN OF 1920 IN THE CONTEXT OF “KADINLAR SALTANATI" CARTOONS

Women’s rights which gained power during the constitutional era, had fiercely defended until the beginning of the Turkish republic. Woman along with the republic, had gained a number of benefits, especially political rights. At the begining of 1920,in the ottoman society, many rights such as political rights there area a lot of rights were in a state of debate and thought. Consideration woman had expresed darely their rights and they were making effort to organizate in particular, the demmand for rights in the political sphere was among the most dominant demands. In this term, Sedat Simavi was coming head of the journalists who have handled these demands in a humorous way. Simavi had puplished magazines and periodical which would make easey womans daily life and show their politics right claim. The magazine of “ İnci” and caricature of “Kadınlar Saltanatı” had an important place in this broadcast. He draws humorous caricatures by reading on the traditions of woman’s rights which could be obtain in the future. This study, we was examined the view of woman from caricature album “Kadınlar Saltanatı”, which was released by Simavi in 1920, based on the transcript of the Ottoman copy of the Tarık Us Collection in the Turkish History Instution.

PDF

___

Başbakanlık Devlet Arşivi, MF. MKT, 20/10
Türk Tarih Kurumu Arşivi, Hakkı Tarık Us Koleksiyonu
Gökman, Muzaffer, Sedat Simavi Hayatı ve Eserleri, Apa Ofset Yayını, İstanbul,1970
Kurnaz, Şefika, Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1991
T.C. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Arşiv Belgelerine Göre Kadın, Bion matbaacılık
Toprak, Zafer, Türkiye’de Yeni Hayat İnkılap ve Travma 1908-1928, Doğan Yayıncılık, Kasım 2017, İstanbul
Zihnioğlu, Yaprak, Kadınsız İnkılap, Metis yayınları, İstanbul,2003
Akagündüz, Ümüt “II. Meşrutiyet döneminde kadın hareketi ve Şukufe Nihal’in Bugünün genç kadınına adlı yazısı” Fe Dergi 8, Numara 1, 2016, s.112-113.
Avcı, Müşerref, “Osmanlı Devleti’nde Kadın Hakları ve Kadın Haklarının Gelişimi İçin Mücadele Eden Öncü Kadınlar” , A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.55, 2016, s.248
Berktay, Fatmagül , “Kadınların İnsan Hak’larının Gelişimi ve Türkiye”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sivil Toplum Kuruluşları Eğitim ve Araştırma Birimi Konferans Yazıları, Numara 7, 2004, s.10
Bulut, Sedef, “Türkçülerin Penceresinden Osmanlı’da Kadın Meselesi ve Orta Asya Referansı”, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı:10, 2013, s.320
Kutlar, Mithat , “Osmanlı Kadın Dergileri ve Erkekler Dünyası Dergisi”, Fe Dergisi, C.2,Sayı:2, Aralık 2010,s.2.
Özkiraz Ahmet, Arslanel Nazan , “İkinci Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak” , Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C. 3, sayı:1, 2011, s.1-3
Öz Yıldız, Seda ,“Türkiye’de Kadın Polis İstihdamının Analizi”, Marmara University Journal of Political Science , C. 5, S. 1, Mart 2017, s. 115
Pınarcı, Gülden , “Kadın Dergileri”, Atılım üniversitesi e-bülten, Sayı:29, Mart 2013, s.1.
Seven, Akif, “Ülkemizde Kadın Karikatüristler”, Yaratıcı Drama Dergisi, C. 9, Sayı 17,2014, s.21
Taş, H. Yunus - Akyol, Yüsra “Türkiye Çalışma Hayatında, Hukuksal Olarak Kadınlara Sağlanan Avantajlar ve Yansımaları”, Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, C. 4, 2015, s. 138-140
Yılmaz, Hadiye, “1923 Yılı Mizah Basınında Kadınların Seçme-Seçilme Hakkı ve Kadınlar Halk Fırkası”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi Sayı: 59, Güz 2016 s.264
Ulus (1950)
Açıksöz (1920)
Atik, Ayşe, İkinci Meşrutiyet Dönemi Karikatürlerinde Osmanlı Kurumları, Gündelik Yaşam ve halk imgeleri, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2014
Konar, Mehmet, Diken Mizah Gazetesinin İncelenmesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, İstanbul,2005,Yüksek Lisans Tezi, s.24-25
http://www.hurriyet.com.tr/turkiyenin-ilk-kadin-emniyet-muduru-oldu-16334432 (Erişim Tarihi: 26.11.2017)
https://www.biyografi.net.tr/sedat-simavi-kimdir (Erişim Tarihi: 25.11.2017)