KAYITDIŞI EMEK: EV HİZMETİ VE ÇOCUK-YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ

Türkiye 2011 yılından beri yoğun göç alan ve transit göç yolu haline gelmiş, işgücü piyasaları önemli ölçüde değişime uğramış bir ülkedir. Sayıları giderek artan yabancı göçmenlerin genellikle kayıt dışı istihdam alanlarındaki işlere yöneldiği görülmektedir. Bunlar arasında özellikle kadın göçmenlerin yoğun olarak ev hizmetleri ve yaşlı-çocuk bakım hizmetlerinin en ucuz emeğini oluşturdukları görülmektedir. Söz konusu bu işlerin daha çok kadınlar tarafından yapılması ve niteliksiz iş olarak herhangi bir sosyal korumanın olmadığı, kadın emeğinin en çok sömürüldüğü işlerdir. Gerek ev hizmetleri gerekse çocuk-yaşlı bakım hizmetleri çalışma biçimi açısından diğer işlerden faklıdır. Hem iş görenin hem de işverenin kadın olması işin yapıldığı yerin niteliği diğer çalışma ilişkilerine göre daha farklı bir boyut kazandırmaktadır. Diğer taraftan kadın rollü istihdam olarak giderek genişleyen ve kadının işgücü piyasasına girmesini sağlayan ancak, kayıt dışı istihdamı arttıran bu sektörün son günlerde yoğun olarak tartışıldığı görülmektedir. Bu çalışmada, ev hizmetleri ve çocuk-yaşlı bakım hizmetlerinde çalışan kadınların istihdamı başta olmak üzere çalışma koşulları, sosyal korumaları ve yasal boyutları irdelenmek suretiyle bu alandaki sorunların çözümüne ilişkin önerilerde bulunulacaktır.

INFORMAL EMPLOYMENT: HOME SERVICES AND CHILD- AGED CARE SERVICES

Turkey has been a country receiving immigrant intensely and becoming a transit immigration route since 2011 and also whose labor markets have undergone significant changes. It seems that a growing number of immigrants are tending to work in the field of informal employment. Among them, it seems that especially women immigrants intensely from of the cheapest labor of home services and child-aged care services. These before mentioned Works are widely made by women, unqualified Works without social protection and exploiting women labor most. Both home services and child-aged care services differ from the other Works in terms of working style. That both the employer and the employees are women as well as the nature of the place where work is performed bring a different dimension rather than the other working relationships. On the other hand, this sector gradually expands as the role of women in employment and allowing the entry of women into the labor market but increasing informal employment has seen to be intensely discussed in the recent days. In this study especially regarding the employment of women working in home services and child-aged care services, suggestions will be made for the solution of problems in this subject by scrutinizing working conditions, social protections and its legal size.

PDF

___

Anderson, B. (1999) ''Overseas Domestic Workers in the European Union'', J. H. Momsen (der), Gender, Migration and Domestic Service içinde, Florence, KY: Routledge.
Chin, Christine B.N. (1997),"Walls of Silence andLateTwentieth Century Representations of The Foreign Female Domestic Worker: The Case of Filipinaand Endonesian Female Servants in Malaysia", International Migration Review, Vol.31,No.2 Summerss. 353-385
Çakar, Erden, "Ev Hizmetlerinde 10 Gün ve Daha Fazla Çalıştırılanların SGK'ya Bildirimi Nasıl Yapılacak?", Yaklaşım Dergisi, yıl:23, S.269, Mayıs 2015, s.216.
Demirdizen Derya(2013),"Türkiye'de Ev Hizmetlerinde Çalışan Göçmen Kadınlar: Yeni Düzenlemelerle Yarı Köle Emeğine Doğru mu?", Çalışma ve Toplum, 2013/3, 325-346.
Durusoy, Öztepe, N. (2012) Ev Eksenli Çalışan Kadınlar ve Denizli Örneği, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erdem, Z., Şahin, L.(2008), Ülkemizde Ev İşlerinde İstihdam Edilen Yabancı Uyruklu İşgücünün çalışma Koşulları: İstanbul İli Üzerine Bir Alan Araştırması 1423905786.pdf).
Erdoğdu Seyhan, Toksöz Gülay (2013) Kadınların görünmeyen emeğinin görünen yüzü Türkiye'de Ev İşçileri, Uluslararası Çalışma Ofisi - Ankara
Etiler, N. ve Lordoğlu K. (2010) ''Göçmenlerin Sağlık Sorunları: Ev Hizmetlerinde Bir Alan Araştırması'', Sosyal Haklar Sempozyumu Bildiri Kitapçığı, İstanbul: Petrol İş Yayını. 93-118.
Fidan Fatma, Özdemir M. Çağlar (2011), "Ev Hizmetlerinde Çalışan Kadınlar ya da Evlerin Kadınları", Çalışma İlişkileri Dergisi, Temmuz, Cilt 2, Sayı 2, Sayfa: 79-89
Genç Yusuf, Barış İsmail (2015), "Yaşlı Bakım Hizmetlerinde Çağdaş Yaklaşım: Kurumsal Bakım Yerine Evde Bakım Hizmetlerinin Güçlendirilmesi", Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 10, Mart, s. 36-57
Güloğlu Tuncay, Korkmaz Adem, Kip Murat (2003),"Türkiye'de Kayıtdışı İstihdam Gerçeğine Bir Bakış", Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S.45, sf.32
Güloğlu Tuncay (2005), "TheReality of Informal Employment in Turkey", International Programs Visiting Fellow Working Papers, Cornell University.
Gürsel Seyfettin, Durmaz Mine(2014), Ekonomik Konjonktür Ve Kayıt Dışı İstihdamın http://readgur.com/doc/72885/arastirmanotu173---betam--- bah%C3%A7e%C5%9Fehir-%C3%BCniversitesi BETAM
Güzel, Ali ve Okur, Ali Rıza (2004), Sosyal Güvenlik Hukuku, Yenilenmiş 10. Bası, Beta Yayınları, Ekim, İstanbul
Ilgın, Yılmaz. (1995) Kayıtdışı Ekonomi ve Türkiye'deki Boyutları. Ankara: DPT Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi.
ILO (2013), Domestic Workers Across The World: Global and Regional Statistics and The Extent of Legal Protection, Geneva: ILO.
IOM (2008), World Migration Report 2008, http://www.iom.int/jahia/Jahia/cache/offonce/pid/1674?entryId=20275.
İnciroğlu Lütfi(2015) "Ev Hizmetlerinde Çalışanların İş Sağlığı Ve Güvenliği", Http://Www. Lutfiinciroglu.Com/Content/View/118/19.
Kalaycıoğlu, S. ve Rittersberger Tılıç, Helga (2001), Evlerimizdeki Gündelikçi Kadınlar, Cömert Ablaların Sadık Hanımları, Su Yayınları, Ankara.
Kalkınma Bakanlığı (2014), Yaşlanma, 10.On Yıllık Kalkınma Planı (2014- 2018), Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara
Karaarslan, Erkan(2010) Kayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali Kayıpların Bütçe Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği, Kasım -ANKARA Mali Hizmetler Derneği Yayın No:7, sf.22-23.
Karadeniz, O. (2008), 'Ev Hizmetlerinde Çalışanlar ve Sosyal Koruma Sorunu', II. Çalışma Yaşamı Kongresi, İş Müfettişleri Derneği, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, SPAUM, Ankara, 26-27 Nisan, 2008, 177-204. Leven, T.Recep (2013) Kayıt Dışı İstihdam http://www.isvesosyalguvenlik.com/kayit-disi-istihdam/
Manav A. Eda (2015),"Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı", TBB Dergisi (120)
Meçik Oytun, Afşar Muharrem (2014),"Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşümler Ve İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler",Optimum Ekonomi ve http://optimumdergi.usak.edu.tr/ Dergisi, 2014, 1(2), 1-23
Momsen, J. H. (1999) Women on the Move: Victim or Victor. J. H. Momsen (Ed). Gender, Migration and Domestic Service, Florence, KY: Routledge.
Mateman S., Renooy, P.H. (2001), Undeclared Labour In Europe Towards An Integrated Approach of Combatting Undeclared Labour Final Report.
http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/--- lab_admin/documents/genericdocument/wcms_116069.pdf
Parrenas, R.S. (2001). "Mothering from a distance: Emotions, gender and inter- generational relations in Filipino transnational families", Feminist Studies, 27, 361-390.
Ramirez-Machado, J.M. (2003) Domestic Work, Conditions of Work and Employment: A Legal Perspective, Conditions of Work and Employment http://www.ilo.int/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/--- travail/documents/publication/wcms_travail_pub_7.pdf. Geneva
Ulutaş Ç.Ü., Öztepe N. D. (2013), "Ev Hizmetlerinde Mesleki Sağlık ve Güvenlik Sorunu"; Çalışma İlişkileri Dergisi,Temmuz, Cilt 4, Sayı 2, Sayfa: 44-57.
UNFPA (2012), Ageing in the 21st century: A celebrationand a challenge, United http://www.unfpa.org/publications/ageing-twenty-first-century. Populations Fund, New York. USA,
Süral, Nurhan (2015), "Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sosyal Güvenliği", TİSK Akademi, Cilt: 10 Sayı: 20 (II), 215-229.
TİSK, (2000) Avrupa Birliğinde Kayıtdışı Çalışma. Ankara: TİSK Yayını, No: 199 Aralık.
TUİK, (2014) "İstatistiklerle Yaşlılar, 2013" Sayı: 16057, 19 Mart 2014
Yereli, Ahmet Burçin, Karadeniz, Oğuz (2004), Kayıt Dışı istihdam, Odak Yayın ve Dağıtım, Ankara.
Yıldırımalp, Sinem (2014), "Türkiye'de Ev Hizmetinde Çalışanların Sorunları", Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (1), 45-59
(www.kadinlarinimecesi.org/article.php?id=200)
https://imeceeviscilerisendikasi.org/category/ev-iscileri-icin-insana-yakisir-is/ Erişim tarihi: 09.05.2016
World Health Organization/WHO, 2002. Definition of an Olderor Elderly www.who.int/healthinfo/survey/%20ageingdefnolder/en/
www.sosyalarastirmalar.com www.eyh.aile.gov.tr
www.csgb.gov.tr/media/3209/yabanciizin2015.pdf