11960

Orta çağda Herât bölgesindeki kale ve surlar

Makedonyalı Büyük İskenderden itibaren önemli bir yerleşme yeri olan Herât şehri bulunduğu jeopolitik konumu itibarıyla çok sayıda medeniyetin hayat bulduğu bir yer olmuştur. Aynı adla anılan Herât bölgesi de Herât şehrinin dâhil olduğu siyasi teşekküllerle birlikte yaşam alanı bulmuştur. Hindistanın anahtarı konumunda olan ve Ceyhun nehrinin öte yakasının ilk iskelesi konumundaki bölgede çok eskiden beri varlığı bilinen kaleler mevcuttur. Bu kalelerin bir kısmı zaman içinde kendiliğinden yok olurken bir kısmı da savaşlar sırasında tahrip olmuş veya yıkılmışlardır. Bazı kaleler ise bulundukları yerlerin savunmasındaki işlevleri dikkate alınarak sürekli korunmuş ve tamir edilmişlerdir. Herât şehri ve bölgesi denilince ilk akla gelen kale şüphesiz ki Kuhendiz, İhtiyareddin ve Şemiran kaleleri olmuştur. Ancak daha başka kaleler de savunma amaçlı yapılmışlardır. Bu kalelerin büyük bir çoğunluğu Orta Çağın sonuna kadar hatta bir kısmı Yeni Çağın ortalarına kadar ayakta kalabilmişlerdir.

The castle and the ramparts in Herât region in the middle ages

As regards to its political position, Herât city, which has been a very important settlement beginning from the time of Macedonian Alexander the Great, was a place in which many civilizations came in to existence. Having the same name, Herât district has also found a living space with political organizations of Herât city. As the key of India and the first wharf of the other side of the Ceyhun River, the district has many castles of long standing. While some of these castles disappeared naturally in the course of time, the others were destroyed or demolished during wars. However, some of the castles were continuously protected and repaired considering their defensive functions. There is not doubt that while we are talking about Herât city and district Kûhendiz, İhtiyareddin and Şemiran are first to be remembered. On the other hand there are another castles built for the purpose of defense. Most of these castles could manage to survive until the end of the Middle Ages and even some of them survived until the middle of the new era.

PDF

___

Abdürrezzak es-semerkandî (2008), Matla-ı sadeyn ve mecma'-i Bahreyn, Özbekistan Neşriyatı, c.II, (Edt. A. Kayumov- M. Ali), Trc. Asaniddin Urunbayev, Taşkent.
Aka, İsmail, (2001), İranda Türkmen Hâkimiyeti (Karakoyunlular Devri),TTK, Ankara,
Aka, İsmail (1994), Mirza Şahruh ve Zamanı, TTK, Ankara.
Aka, İsmail (1343), Coğrafya-yı Hâfız Ebrû Kısmet-i rub Horasan: Herât, bekuşeş, Mail-i Herevî, Enteşarat-ı Bonyand-ı Ferheng-i İran, Menabii tarih u coğrafya-yi İran (Eser Tanıtımı).
Allen, W.H. (1880), Herât, The Granary of Garden of Central Asia, C 13, London.
Barthold, V.V. (1990), Moğol İstilasına Kadar Türkistan, çev. H. D. Yıldız, TTK, Ankara.
Barthold, Wilhelm (2005), Herât ve Herîrüd Boyu çev. İsmail Aka, Makaleler, c.3, ss.221-236, Yay. haz. E. Semih Yalçın, Şarika Gedikli, Berikan yay., Ankara.
Barthold, Wilhelm (1990), Uluğ Bey ve Zamanı, çev. İsmail Aka, Kült. Bak. Yay., Ankara.
Barthold, Wilhelm (1979), Bûşenc, İA, C II, MEB, İstanbul. Câmî, Ebul Berekat Nureddin Abdurrahman b. Ahmed b. Muhammed (1922), Divan-ı Kâmil-i Câmi: Mukaddime, yay. haz. Haşim Rıza, Tahran.
Çetin, Osman (2003), Horasan, TDV İA C XVIII, MEB, İstanbul. Ebû Bekir Necmeddin Muhammed b. Ali b. Süleyman b. Muhammed
b. Ahmed ER-Ravendî, (1989), Râhatu's-sudûr ve Âyet-üs-Sürûr, C I, çev. Ahmet Ateş, TTK, Ankara.
Ebubekr Tihranî (2001), Kitab-ı Diyarbekiriyye, çev. M. Öztürk, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. El-İstahrî, Ebû Ishak İbrahim b. Muhammed el-Farisî 346/957 (1989), Mesalikül memalik, (Düz. İrec Afşar), Tahran.
Gerdizî, Abdulhay b. Dahhak (1347), Zeynül-ahbâr ya Tarihi Gerdizî, (neşr. A. Habibî), Kâbil.
Hâfız Ebrû, Şihabüddin Abdullah b. Lutfullah b. Abdürreşid 833/1430, (1372), Zübdetü't-tevarih, C II, (tashih, S. Kemal Cevadi), Vizaret-i Ferheng u İrşad-i İslami, Tahran.
Hâfız Ebrû (1349), Coğrafya-ı Hafız Ebru Kısmet-i rubi Horasan:Herât, (yay. Mail-i Herevî), Bünyad-ı ferheng, Tahran.
Hasan-ı Rumlu (2006), Ahsenüt Tevârîh, çev. Mürsel Öztürk, TTK, Ankara.
Hudûdül-Âlem Minel-Meşrik İlel-Magrib (2008), İng. çev. V. Minorsky, Trk. çev. Abdullah Duman ve Murat Ağarı, Kitabeyi Yay., İstanbul.
Hudûdül-Âlem Minel-Meşrik İlel-Magrib (1939), İng. çev. V. Minorsky, London.
İsfizârî, Muhammed b. Abdullah Herevî Muinüddin-i (ö.915-1509) (1338), Ravzatül-cennat fî evsaf-ı medineti Herât, C I, II, (Tsh. M. Kâzım İmam), İntişarat-ı Danişgah-ı Tahran, Tahran.
Khwandamir (1994), Habıbu's Sîyar, Central Asian Sources I, The Reign Of The Mongol and Turk, Part Two: Shakrukh Mirza-Shah İsmail, (Trnsl. V. M. Thackston. Edt. Ş. Tekin and G.A. Tekin), Harvard.
Malleson, G.B.-Colen, C.S.I. (1880), The Granary and Garden of Central Asia, London.
Mirhand, Seyyid Hamidüddin Muhammed b. Burhaneddin Havendşah b. Kemaleddin (1358), Ravzatü's-safa fi sireti'l-enbiya ve'l-müluk ve'l-hulefa, c.IV, (Tezhib. ve telhis. A. Zeryab), Tahran.
Nizâmüddin Şâmi (1987), Zafernâme, çev. Necati Lügal, TTK, Ankara.
Piyadeoğlu, Cihan (2008), Büyük Selçuklular Döneminde Horasan (1040-1157), İÜ Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Reşîdüd-Din, Fazlullâh (2010), Camiüt Tevârîh (Zikr-i- Âli Selçûk), Yay. Haz. Erkan Göksu, Hüseyin Güneş, Ankara.
Spuler, Bertold (1987), İran Moğolları, çev. Cemal Köprülü, TTK, Ankara.
Strange, Guy Le (1873), The Lands of the Eastern Caliphate, Persia and Central Asia, New York.
Temir, Ahmet (1989), Cengiz Han, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. The Oriental Geograph Of Ebn Haukal (1992), Islamic Geograph, Vol. 30, (Trnsl. W. Ousley. Edt. F. Sezgin), Frankfurt.
Togan, Z. Velidi (1988), Herât, İA V/1, MEB, İstanbul, 1988.
Uslu, Recep (1997), Herât Tarihi, İstanbul.
Usta, Aydın (2003), Sâmanîler Devletinin Siyasi ve Kültürel Tarihi (943-1005), Basılmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Ü SBE İstanbul.
Usta, Aydın (2007), Şamanizmden Müslümanlığa Türklerin İslamlaşma Serüveni: Sâmânîler Devleti (874-1005), Yeditepe Yay., İstanbul, 2007.
Wiet, Gaston (1986), Herât ve Bûşenc Bushandj also known as Fushandj, The Encyclopaedia of Islam, Vol.1, (Edt. H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, E. Levı-Provençal, J. Schact), Leiden, 1986.
Sayf İbn Yakub El Harawi (1943), Târih-nâme-yi Herât, (Neşr. M. Zübeyr es-Sıddıkî) Calcuta, 1943.
Yörükân, Yusuf Ziya (2004), Müslüman Coğrafyacıların Gözüyle Orta Çağda Türkler, Gelenek Yay., İstanbul.