Kızıldeniz'de rekabet: 1911-1912 Trablusgarp Harbi sırasında Kızıldeniz'de Osmanlı-İtalyan mücadelesi

İtalya 1870te birliğini tam olarak kurduktan sonra sömürgecilik hareketlerine girişti. Gözünü diktiği yerlerden biri de Osmanlı Devleti hâkimiyetindeki Trablusgarp vilayetiydi. İtalya, 1911 yılı Eylül ayında Osmanlı Devletine karşı savaş ilan ederek Trablusgarp ve Bingaziyi işgal etti. Önemli iç ve dış sorunlarla mücadele etmekte olan Osmanlı Devleti, seferberlik hazırlıklarını tamamlamadan savaşa girmek zorunda kaldı. Buna rağmen İtalyan ordusunun saldırılarına Osmanlı kuvvetleri ciddi direniş gösterdi. Trablusgarpta istediği işgali gerçekleştiremeyeceğini gören İtalya, harbi başka sahalara yayma stratejisi benimsedi. Türk-İtalyan Harbi sürerken İtalyanların savaşı yaydıkları alanlardan biri de Kızıldeniz oldu. Üstün özelliklere sahip İtalyan savaş gemileri ile Osmanlı Devletinin Kızıldenizde görevli deniz filosu arasındaki mücadele, Trablusgarp Harbinin safhalarından birini teşkil etti.

Competition on Red Sea: during 1911-1912 Tripoli War (Turco-İtalian War), Ottoman-İtalian struggle on Red Sea

Italy embarked on a struggle for colonial acquisition after completely setting up their political unity in 1870. One of the places that they coveted was Tripoli that was dominated by the Ottoman Empire. In September 1911, Italy declared war against the Ottoman Empire and occuppied Tripoli and Benghazi. The Ottoman Empire was forced to go to war without completing the necessary preparations for mobilization while struggling with important internal and external problems. Ottoman forces resisted to the Italian army attacks. After Italy understood that they would not succeed in the occupation of Tripoli, they changed their strategy and they decided to expand the war to different areas one of which was Red Sea. This struggle between Italian warships with superior features and the Ottoman Empire navy fleet in charge on Red Sea was one of the phases of the Tripoli war.

PDF

___

I. Arşiv Kaynakları
A. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
1. Sadaret Mektubî Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM): Dosya Nu: 188, Gömlek Nu: 62.
2. Babıali Evrak Odası (BEO): [Dosya Nu/Gömlek Nu] 3975/ 298098, 3982/298632, 3994/299541, 4002/300123, 4009/300639, 4015/301057, 4036/302700, 4047/303458, 4049/303612, 4053/303920, 4069/305101, 4110/308179.
3. Dahiliye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı (DH.SYS): Dosya Nu: 75-07, Gömlek Nu: 1-3.
4. Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV): [Dosya Nu/Gömlek Nu]: 157/10, 162/34, 169/10
5. Şûra-yı Devlet Maliye ve Nafia Müdürlüğü (ŞD.ML.NF): Dosya Nu: 24, Gömlek Nu: 6
B. Deniz Müzesi Arşivi (DMA)
1. Bahriye Nezareti Bölümü (BN): [Dosya Nu/Gömlek Nu] 21/275, 33/479, 36/556, 37/560, 47/930.
2. Daireler Bölümü : Dosya Nu: 37, Gömlek Nu: 72, 132,133,166, Dosya Nu: 170, Gömlek Nu: 174.
3. Mülga Bahriye Nezareti Bölümü (MBN): [Dosya Nu/Gömlek Nu] 720/149, 800/4, 800/84, 1441/12, 1441/14, 1516/52, 70, 115, 137, 618/209- 213, 693/209, 699-22, 1996.
4. Mektubî Kalemi Evrakı (MKT): Dosya Nu: 7597, Gömlek Nu: 6.
5. Şurâ-yı Bahriye Evrakı (ŞUB): Defter Nu: 2638.
6. Künye Defteri Bölümü: Zabitân Künye Defteri. Defter Nu: 36.
II. Makale ve Kitaplar
Ali Haydar Emir (1339), 1327-1328 Türkiye-İtalya Harbi Tarih-i Bahrîsi, Bahriye Matbaası, İstanbul.
Ali Haydar Emir (Kanun-ı evvel 1330), 25 Kânun-ı evvel Kunfude Muharebe-i Bahriyesinin Üçüncü Yılı Risâle-i Mevkute-i Bahriye, C 1, Sayı: 2, s. 49-60.
All The Worlds Fighting Ships (Naval Encyclopedia and Year Book), [ed.: Fred T. Jane], London 1912.
Armaoğlu, Fahir (2007), 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), 4. Baskı, Alkım Yayınevi, İstanbul.
Besbelli, Saim Ülman, Haluk (1980), Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Osmanlı Devri, 1911-1912 Osmanlı-İtalyan Harbi Deniz Harekâtı, III. Cilt, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara.
Beydilli, Kemal (1994), Küçük Kaynarcadan Yıkılışa, Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, C 1, (Editör: E. İhsanoğlu), IRCICA Yayınları, İstanbul.
Büyüktuğrul, Afif (1974), Osmanlı Deniz Harp Tarihi, C 4, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Yayınları, İstanbul.
Hayta, Necdet (1995), Trablusgarp Savaşı Sırasında İtalyanların Kızıldenizdeki Faaliyetleri, Askerî Tarih Bülteni, Sayı: 39, s. 98-103.
Korkmaz, Mehmet (2012), XX. Yüzyıl Başlarında Kızıldenizde Osmanlı Denizcilik Faaliyetleri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Kurtcephe, İsrafil (1990), 1911-1912 Türk-İtalyan Savaşında Kızıldeniz Mücadelesi, Askerî Tarih Bülteni, C 15, Sayı: 29, s. 59-69.
Kurtcephe, İsrafil (1995), Türk-İtalyan İlişkileri (1911-1916), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Labrousse, H. (1995), 1911-1912 Türk-İtalyan Harbi Sırasında Kızıldenizde Deniz Harekâtı, (çev.: Cemalettin Taşkıran), Askerî Tarih Bülteni, Sayı: 38, s. 171-176.
Langensiepen, Bernd - Ahmet Güleryüz (2000), 1828-1923 Osmanlı Donanması, Denizler Kitabevi, İstanbul.
Lloyds Register of British and Foreign Shipping; At the Societys Printing House, London, 1912.
Orhonlu, Cengiz (1974), Osmanlı İmparatorluğunun Güney Siyaseti Habeş Eyaleti, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Pakalın, Mehmet Zeki (1971), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C I, 2. Baskı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Said Paşa (1328), Said Paşanın Hatırâtı, C II, Sabah Matbaası, İstanbul.
Şıvgın, Hale (1989), Trablusgarp Savaşı ve 1911-1912 Türk-İtalyan İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
Tutel, Eser (1997), Seyr-i Sefain Öncesi ve Sonrası, İletişim Yayınları, İstanbul.
Türk- İtalyan Harp Tarihi (1948), C 2, (çev. Afif Tuğrul), Genelkurmay Başkanlığı IX.Şube Yayınları, T.C. Deniz Basımevi, İstanbul.
Uçarol, Rifat (2008), Siyasi Tarih, (1789-2001), Der Yayınları, 7. Baskı, İstanbul.
III. Salnâme
Bahriye Salnâmesi, 18inci Tertip, Matbaa-i Bahriye, 1328.