Balkan Savaşı'nda Osmanlı Donanmasının Marmara Denizi harekâtı

Balkan Savaşlarında Osmanlı donanması etkin olarak Karadeniz, Marmara Denizi ve Ege Denizinde mücadele etmek zorunda kalmıştır. Osmanlı Devletinin merkezi olan İstanbulun burada yer alması ve Karadeniz ile Ege Denizini birbirine bağlayan boğazlara sahip olmasından dolayı Marmara Denizi stratejik öneme sahiptir. Osmanlı ordusunun Balkanlardaki kara ordularına lojistik destek sağlayan ana güzergâhın buradan geçmesi de ayrıca önemlidir. Balkan Savaşında Bulgar ordularının Çatalca önlerine kadar ilerlemeleri üzerine Marmara Denizinde Şarköy üzerinden yapılacak çıkarma harekâtı önem kazanmış ve donanmaya bu konuda görev verilmiştir. Ancak o tarihte Osmanlı donanmasının durumu bölgedeki harekâtı güçlü bir şekilde destekleyecek yapıda değildir. Balkan Savaşı öncesinde Osmanlı donanmasının bir harekât planı yoktur. Marmara Denizinde Osmanlı donanması, savunma amaçlı harekâtlarda Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığının emrine verilmiş, taarruz harekâtında ise serbest bırakılmıştır. Buna rağmen başta Barbaros zırhlısı olmak üzere Osmanlı donanmasına ait gemiler çıkarma harekâtına etkin olarak katılmıştır. Ayrıca, Balkan Savaşlarında Osmanlı donanmasının önemli bir kısmı Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazında bulundurulmuş ve buradan Ege Denizine sevk edilerek Yunan donanması ile boğaz dışında muharebeler yapılmıştır. Bu makale Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivi, Balkan Harbi Kataloğunda yer alan belgeler ışığında ele alınmış ve değerlendirilmiştir.

Sea of Marmara Maritime operation by the Ottoman Navy in the Balkan Wars

The Ottoman Navy had to combat in the Black Sea, Sea of Marmara and Aegean Sea, by being effective in seas during the Balkan Wars. Sea of Marmara had a strategic importance due to the fact that İstanbul, the central of the Ottoman Empire, was located in it and it had straits connecting the Black Sea and Aegean Sea to each other. It was also important because of the fact that the main route on which the Ottoman Empire provided logistic support to her army in the Balkans was passing through the region. As Bulgarian Army advanced until Çatalca, the landing through Şarköy in sea of Marmara gained importance and the Navy had been assigned for the duty. However, at the very beginning, the condition of the Ottoman Navy was not good enough to support the operation in the region as powerfully as it was required. Prior to the Balkan Wars, the Ottoman Navy had not had an operation plan. In Sea of Marmara, the Ottoman Navy was put under the Çanakkale Fortified Area Command s order in defensive operations, as for the offensive operations, it was set free. Nevertheless, the ships belonging to the Ottoman Navy, notably the Barbaros Battleship effectively took part in the landing operation. An essential part of the Ottoman Navy in the Balkan Wars was kept readily available in Sea of Marmara and Çanakkale Strait and it has been sent from there to Aegean Sea where it battled against the Greek Navy outside the strait. This study was addressed and evaluated in the light of the documents in Turkish General Staff Military History and Strategic Studies Division Archives and The Balkan Wars Catalogue.

___

  • Arşiv Belgeleri
  • Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı
  • Arşivi, Balkan Harbi Koleksiyonu (BHK)
  • ATASE, BHK, K:247,D:238,F:003-03.
  • ATASE, BHK, K:128, D:28, F:005.
  • ATASE, BHK, K:128, D:28, F:011.
  • ATASE, BHK, K:247, D:238, F:003-07.
  • ATASE, BHK, K:247, D:238, F:003-09.
  • ATASE, BHK, K:128, D:28, F:012.
  • ATASE, BHK, K:247, D:238, F:003-01.
  • ATASE, BHK, K:247, D:238, F:003.
  • ATASE, BHK, K:128, D:28, F:005.
  • Kitap ve Makaleler
  • Akerman, Nizamettin (1981), Balkanlar Harbinde Osmanlı Donanmasının Deniz Muharebeleri, Deniz Basımevi, İstanbul.
  • Balkan Harbi 1912-1913 (1993), C 1, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayını, Ankara.
  • Büyüktuğrul, Afif (1980), “Balkan Savaşı Deniz Harekâtı Üzerine Gerçekler”, Belleten, C XLIV, Sayı 176, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
  • Büyüktuğrul, Afif (1974), Osmanlı Deniz Harp Tarihi, C IV, Deniz Basımevi, İstanbul.
  • Donanma Mecmuası, Nu. 59-107, 3 Eylül 1331.
  • Emir, Ali Haydar (1932), Balkan Harbinde Türk Filosu, İstanbul.
  • Ersü, Hüsnü (2006), Balkan Savaşı’nda Şarköy Çıkarması ve Bolayır Muharebeleri, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayını, Ankara.
  • Işın, Mithat (1946), Balkan Harbi Deniz Cephesi, Deniz Basımevi, Ankara.
  • Özlü, Hüsnü (2012), “Arşiv Belgelerine Göre Balkan Savaşı’nda Osmanlı Donanmasının Karadeniz Harekâtı”, ATAD, Sayı 20, Genelkurmay ATASE Daire Başkanlığı Yayını, Ankara.
  • Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Balkan Harbi, Osmanlı Deniz Harekâtı 1912-1913, (1993) C 7, Genelkurmay Basımevi, Ankara.