Yenikapı 19 shipwreck was uncovered during the archaeological salvage excavations between 20004 and 2013 at the Yenikapı construction site. The excavations were carried out in scope of Marmaray and Metro Railway Transportation Projects in Istanbul. In total, 37 shipwrecks were discovered at the site, which was identified as one of the largest harbours of the city, Portum Theodosiacum, in the Byzantine period. The vessels were divided into two groups; cargo ships and naval galleys. Yenikapı 19 has been considered as one of the cargo ships based on its hull shape, although it was found without its final shipment, rigging, or any other equipment. Surviving wooden hull members represent the bottom of the ship up to the turn of the bilge while the upper structure is missing. The study on the hull remains has revealed rare construction features, such as the absence of planking edge fasteners that distinguishes YK 19 from contemporaneous examples. Archaeological data suggests that YK 19 was a single masted small scale boat that was destined to sail between nearby coasts and was in service for a long time.

MARMARAY VE METRO KURTARMA KAZILARINDA BULUNAN YENİKAPI 19 BATIĞI

Yenikapı 19 Batığı 2004-2013 yılları arasında İstanbul’da Marmaray ve Metro Raylı Ulaşım Projeleri kapsamında Yenikapı şantiyesinde gerçekleştirilen arkeolojik kurtarma kazılarında bulunmuştur. Bizans döneminde kentin en büyük limanlarından “Portum Theodosiacum” olduğu tespit edilen kazı alanında MS 5-11. yüzyıllar arasına tarihlenen 37 batık keşfedilmiştir. Batıklar kargo gemileri ve donanmada kullanılan çektiri ya da kadırga tipi kürekli gemiler olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Gövde formu itibariyle kargo gemisi olduğu değerlendirilen Yenikapı 19 Batığı yükü ve herhangi bir donanımı olmaksızın açığa çıkarılmıştır. Batığa ait ahşap elemanlar geminin karina tabanına ait olup, sintine dönüşüne kadar olan kısmı korunabilmiş, üst yapısı ise günümüze ulaşmamıştır. Ahşap elemanlar üzerinde yapılan incelemeler bu döneme ait gemilerde nadir rastlanan yapım özelliklerini ortaya çıkarmıştır. Gemi kabuğunu oluşturan kaplamaların arasında bağlantı elemanlarının kullanılmaması geminin yapım tekniğini çağdaşlarından ayırmaktadır. Arkeolojik veriler ışığında batığın yakın mesafeler arası seyir yapan, tek direkli küçük bir yelkenli tekneyi temsil ettiği ve uzun süre kullanımda kaldığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Yenikapı Batıkları, Gemi Arkeolojisi, Bizans, Akdeniz, Gemi Yapım Teknikleri

YENIKAPI 19 SHIPWRECK UNCOVERED AT MARMARAY AND METRO SALVAGE EXCAVATIONS

Keywords:

Yenikapı Shipwrecks, Nautical Archaeology, Byzantine, Mediterranean, Shipbuilding Techniques,

PDF

___

Akkemik, Ü. (2015). Yenikapı Batıkları Cilt II: Yenikapı Batıklarının Ahşapları. Ege Yayınları.

Asal. R. (2007). İstanbul’un Ticareti ve Theodosius Limanı. Gün Işığında: İstanbul’un 8000 Yılı. Marmaray, Metro ve Sultanahmet Kazıları. (ss. 180-189). Vehbi Koç Vakfı Yayını.

Barkai, O., Kahanov, Y. (2007). The Tantura F Shipwreck, Israel. International Journal of Nautical Archaeology. (36/1). 21-31.

Gökçay, M. (2007). Yenikapı Kazılarında Ortaya Çıkarılan Mimari Buluntular. Gün Işığında: İstanbul’un 800 Yılı. Marmaray, Metro ve Sultanahmet Kazıları. (ss. 166-179). Vehbi Koç Vakfı Yayını.

Gyllius, P. (1997). İstanbul'un Tarihi Eserleri. (Erendiz Özbayoğlu Çev.). Eren Yayıncılık.

Kahanov, Y. (2001). The Byzantine Shipwreck (Tantura A) in the Tantura Lagoon, Israel Hull Construction Report”, (H. Tzalas, Ed.). 6th International Symposium on Ship Construction in Antiquity Proceedings, Lamia 1996. (ss. 265-271). Athens.

Kahanov, Y., Royal J., Hall, J. (2004). The Tantura Wrecks and Ancient Mediterranean Shipbuilding, (Frederick M. Hocker, Cheryl A. Ward, Ed.). The Philosophy of Shipbuilding: Conceptual Approaches to the Study of Wooden Ships. (ss.113-127). Texas A&M University Press.

Kahanov, Y., Cvikel, D., Wielinski, A., Israeli, E. (2008). Dor Underwater Excavation, Report of the 2008 Season. Recanati Institute for Maritime Studies News. (34). 16-18.

Kızıltan, Z. (2010). Marmaray-Metro Projeleri Kapsamında Yapılan Yenikapı, Sirkeci ve Üsküdar Kazıları, (Ufuk Kocabaş, Ed.). İstanbul Arkeoloji Müzeleri, I. Marmaray-Metro Kurtarma Kazıları Sempozyumu Bildiriler Kitabı. (ss.1-16). Epsilon Yayıncılık.

Kocabaş, U. (2008). Theodoisus Limanı’nda Hayat, Batıklar ve Hızlı bir Gömülme, (Ufuk Kocabaş, Ed.). Yenikapı Batıkları Cilt 1: Yenikapı’nın Eski Gemileri. (ss. 23-36). Ege Yayınları.

_______. (2015). The Yenikapı Byzantine-Era Shipwrecks, Istanbul, Turkey: A Preliminary Report and Inventory of the 27 Wrecks Studied by Istanbul University. International Journal of Nautical Archaeology, (44/1). 5-38.

Mango, C. (2001). The Shoreline of Constantinople in the Fourth Century, (Nevra Necipoğlu, Ed.), Byzantine Constantinople: Monuments, Topography and Everyday Life. (ss. 17-28). Leiden, Boston, Köln, Brill.

Mor, H., Kahanov, Y. (2006). The Dor 2001/1 Shipwreck, Israel- A Summary of the Excavation. International Journal of Nautical Archaeology, (35/2). 274-289.

Müller-Wiener, W. (1998). Bizans’tan Osmanlı’ya İstanbul Limanı. (Erol Özbek, Çev.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Özsait-Kocabaş, I. (2018). The Yenikapı 12 Shipwreck, a 9th-Century Merchantman from the Theodosian Harbour in Istanbul, Turkey: Construction and Reconstruction. International Journal of Nautical Archaeology, (47/2). 357-390.

Pomey, P., Kahanov, Y., Rieth E. (2012). Transition from Shell to Skeleton in Ancient Mediterranean Ship-Construction: Analysis, Problems and Future Research. International Journal of Nautical Archaeology, (41/2). 235-314.

Pulak, C., Ingram, R., Jones, M. (2015). Eight Byzantine Shipwrecks from the Theodosian Harbour Excavations at Yenikapı in Istanbul, Turkey: an introduction. International Journal of Nautical Archaeology, (44/1). 39-73.

Steffy, J.R. (1982). The Reconstruction of the 11th century Serçe Liman Vessel: A Preliminary Report. International Journal of Nautical Archaeology, (11/1). 13-34.

Van Millingen, A. (1899). Byzantine Constantinople: The Walls of the City and Adjoining Historical Sites, London.