ERZİN/İSSOS (EPİPHANEİA) ANTİK KENTİ KAZISI’NDA BULUNAN BİR GRUP ABBASİ SİKKESİ

Kilikya Pedias’ın önemli antik kentlerinden İssos-Epiphanenia, Hellenistik dönemden itibaren şehirleşmiş, Roma İmparatorluğu (M.Ö. 67) sonrasında Bizans hâkimiyetine (395-635) girmiştir. Epiphaneia, Anadolu’nun İslamlaşma sürecine paralel olarak, 7. yüzyılın ilk çeyreğinde İslam dini ve medeniyeti ile tanışmıştır. 965’te tekrar Bizans’ın eline geçse de, 8. yüzyılda Emeviler ve ardından 8. yüzyıl yarısından itibaren Abbasiler döneminde fethedilmiştir. Abbasiler, Epiphaneia ve çevresini Anadolu içlerine yapılan Bizans seferlerinde üs olarak kullanmış, Doğu Akdeniz kıyı şehirlerini fethederek kalıcı yerleşim ve garnizonlar kurmuştur. Bu makalenin konusunu, Erzin-İssos (Epiphaneia) Antik Kenti Kazısı’nda Bulunan Bir Grup Abbasi Sikkesi oluşturmaktadır. Makale içeriğini oluşturan sikkeler, Hatay Arkeoloji Müzesi’nin depo bölümünde muhafaza edilmekte ve envanterlik sikke niteliğindedir. Çalışmanın amacı, antik kentte tespit edilen sikkeler ışığında; Epiphaenia’da Orta Çağ döneminde hâkimiyet kuran Abbasilerin; siyasi, sosyo-kültürel ve iktisadi durumunu irdelemektir. Kilikya Bölgesi’nde Abbasi dönemi sikkelerine ilişkin yeterli araştırmaların olmayışı, bu çalışmanın önemini daha da arttırmaktadır. Sikkeler, alanında özgün olmakla birlikte, ilk defa bu çalışma kapsamında bilim dünyasına tanıtılmıştır. İçerikte, Erzin-İssos (Epiphaneia) Antik Kenti’nde 2006-2016 yılları arasındaki kurtarma kazılarında bulunan 5 adet özgün Abbasi dönemi sikkesi incelenmiştir. Sonuç olarak, mevcut sikkeler ışığında Abbasilerin 8. yüzyıl sonlarından 10. yüzyıl yarılarına kadar Epiphaneia’da hüküm sürdüğü izlenmektedir. Sikkelerle; Abbasilerin bölgedeki; siyasi, askeri, sosyo-kültürel, iktisadi ve sanat üslubu hakkında yoruma ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Epiphaneia, Abbasi, Halife, Medinetüs-salâm (Bağdat), Abbasi Sikkeleri

A GROUP OF ABBASID COINS UNEARTHED FROM THE ANCIENT CITY OF ERZİN/ISSOS (EPIPHANEIA)

Issos-Epiphanenia, one of the significant ancient cities of Cilicia Pedias, was urbanized since the Hellenistic period and came under its rule the Byzantine domination (395-635) after the Roman Empire (BC 67). Epiphaneia met with Islamic religion and civilization in the first half quarter of the 7th centenary, in parallel with the Islamization process of Anatolia. Although it was captured by Byzantium again in 965, it was conquered by the Umayyads in the 8th century and then by the Abbasids from the half of the 8th century. The Abbasids used Epiphaneia and its surroundings as a base in the Byzantine expeditions into Anatolia, conquering the coastal cities of the Eastern Mediterranean and by establishing permanent settlements and garrisons. The subject of this article is consists a Group of Abbasid Coins Unearthed in the Ancient City of Erzin-Issos (Epiphaneia). The coins that are the subject of the article are kept in the warehouse section of Hatay Archeology Museum and are considered inventory coins.The purpose of the study is in the light of the coins found in the ancient city; Abbasids, who ruled in Epiphaneia during the Middle Ages; to examine its political, socio-cultural and economic situation. The further increases the importance of this, the lack of sufficient research on the coins of the Abbasid period in the Cilicia Region. As well as coins are unique in their field, they were introduced to the scientific world for the first time in this study. In the content, were examined 5 unique Abbasid period coins found in the rescue excavations between 2006-2016 in the ancient city of Erzin-Issos (Epiphaneia). Lost of all, in the light of existing coins, it is observed that the Abbasids ruled in Epiphaneia from the end of the eighth century to the middle of the tenth century. With coins; Abbasids in the region; It has been reached comments on political, military, socio-cultural, economic and artistic style

Keywords:

Epiphaneia, Abbasid, Caliph, Medinatus-salam (Baghdad), Abbasid Coins,

PDF

___

Ancient Coins. (2023, Temmuz 17). Abbasi Paraları. https://antikparalar.blogspot.com/2021/04/abbasi-paralar-ortalama-fiyatlar.html.

Artuk, İ. ve Artuk, C. (1971). İstanbul Arkeoloji Müzesi teşhirindeki İslami sikkeler kataloğu, Cilt 1, Milli Eğitim Basımevi.

_______ (2003). Bazı İslâm şehirlerinde hangi devletler sikke kesmiş ve bu şehirlere ne gibi isimler verilmiş, Belleten, 67(249), 421-446. Doi:10.37879/belleten.2003.421.

Ayçiçek, A. (2018). Kilikya Ermeni Baronluğunun Ortaçağ Anadolu Tarihindeki Yeri Üzerine, Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi, (1), 62-82.

Aydoğdu, G. (2018). Tarihi olaylar bağlamında Abbasiler Dönemi altın ve gümüş sikkeleri, Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2),55-69. Doi:10.30692/sisad.440502.

Bahadır, G. (2009). Dokuzuncu ve onuncu yüzyılda Bizans-Abbasi sınırı, Tarih Araştırmaları Dergisi, 28 (46), 163-178. Doi:10.1501/Tarar_0000000444.

Balaban, S. (2019). X. Yüzyıl devlet adamlarından Kadı Tarsusî ve “Siyeru’s-Sugur” eserinin tahlîli, Bülent Ecevit Üniversitesi, 4.Geleceğin Sosyal Bilimcileri Ulusal Öğrenci Kongresi IV Bildiri E-Kitabı. İçinde Hamza Çeştepe vd., (Düz.), (ss. 599-615).

Clot. A. (2007). Harun Reşid ve Abbasiler dönemi, (Nedim Demirtaş, Çev.) Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Çelik, Ö. (2018). Erzin-İssos (Epiphaneia) Antik Kent Kazısı, 39. Kazı Sonuçları Toplantısı Sonuçları, Cilt 2, (ss.89-109), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını.

Diyanet İşleri Bakanlığı. (2023, 10 Temmuz). Rum Süresi 2-6. Ayet. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/R%C3%BBm-suresi/3411/2-6-ayet-tefsiri

Diyanet İşleri Bakanlığı. (2023, 11 Temmuz). Tevbe Süresi 33.Ayet. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/tevbe-suresi-9/ayet-33/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1.

Dursun, N. (2014). Mardin Müzesi sikke koleksiyonu örneklerine göre Abbâsî sikkelerinde yazı-kompozisyon ilişkisi, İstem Dergisi, 12(24), 157-177.

El Haseni, A. (1996). Fıkhi ve iktisadi açıdan İslam’da para, (Ahmed Esen, Çev.), İz Yayıncılık.

Emanet, C. (2021). Emeviler döneminde para. Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7 (13), 251-269. Doi:10.17540/hy.v7i13.253.

Erkoçoğlu, F. (2006). Abdülmelik B. Mervân’ın para reformu, İstem Dergisi, 4(8), 171-186.

_______ (2011). Emevi Devleti’nin dönüm noktası Abdülmelik bin Mervân, Diyanet Vakfı Yayını.

Gök, H. İ. (2015). XIII ve XIV. Yüzyıla ait bir coğrafya sözlüğü: Merâsidü’l-Ittılâ ve Anadolu’ya dair kayıtları. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 123-160.

Günay, E. ve Allak, F. (2022). Abbasi Dönemi altın sikke örnekleri üzerine epiğrafik bir değerlendirme, Recayi Karahan Armağanı Farklı Yaklaşımlarla Sanat Tarihi Çalışmaları. İçinde Mehmet Kulaz ve Ercan Çalış, (Ed.), (ss.162-191), Hiper Yayınevi.

Günay, E. (2021). Emevî Dönemine ait dînâr ve dirhemlerden örnekler, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 19-29. Doi:10.47130/bitlissos.975740

Gündüz, A, Gökhan, İ, Hatipoğlu, S. ve Bahadır, G. (2013). Hatay Tarihi, Hatay Valiliği Yayını.

Hizmetli, M. (2010). Abbâsîler Dönemi’nde para basımı. İstem Dergisi, (15), 79-110.

Jean, É. (2001). La Cilicie pluralité et unité, É. Jean Et Al. (Ed.), La Cilicie: Espaces Et Pouvoirs Locaux, Varia Anatolica, (XIII), 5-12.

Koşay, H. Z. (1968). Kilikya Tarihi, Belleten, (32), 297-299.

Kurt, M. (2011). Ovalık Kilikya’da MÖ. I. yüzyıl Roma yönetim olgusu ve Tarkondimotos Krallığı, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 429-445.

Numiscorner. (2023, Temmuz 28). Abbasid Caliphate, Harun al-Rashid, Dirham. https://www.vcoins.com/en/stores/numiscorner/239/product/coin_abbasid_caliphate_harun_alrashid_dirham_ah_180_796_ad_madinat/1033508/Default.aspx.

Numisbids. (2023, Temmuz 5). al-Ma'mun Dinar. https://www.numisbids.com/n.php?p=lot&sid=3628&lot=298.

Numisbids. (2023, Temmuz 15). Abbasids, al-Mansur Dinar. https://www.numisbids.com/n.php?p=lot&sid=7163&lot=6945.

Sivrioğlu, U. T. (2014). Ortaçağ İslam sikkelerinde Hellen, Roma-Bizans etkisi, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 1(2), 50-71.

Sözlü, H. (2016). Osmaniye-Toprakkale Kalesi, Türk ve İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 227-246.

Şahin, H. (2007). Doğu Dağlık Kilikia: Polis-Khora ilişkileri üzerine ilk düşünceler. Colloquium Anatolicum (VI), 115-179.

Tekin, O. (2009). “Sikke”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (37), 179-184.

Tülek, F. (2012). Burnaz, Doğu Akdeniz’de kayıp bir antik liman, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, (140), 177-194

Öniz, H. (2019). Kilikya’da denizcilik tarihi ve tersane arkeolojisi: Dana Adası, Akdeniz Sanat Dergisi, (13), 435-446.

Uslu, R. (2014). İslam hukukunda para birimleri, İslami Araştırmalar Dergisi, (1), 30-31.

Ünal, A. ve Girginer, S. (2007). Kilikya-Çukurova, ilk çağlardan Osmanlılar Dönemi’ne kadar Kilikya’da tarihi coğrafya, Tarih ve Arkeoloji, Homer Yayınevi.

VCoins. (2023, Temmuz 20). Harun al-Rashid, Silver Dirham. https://www.vcoins.com/en/stores/n_b_j_the_art_of_numismatics/267/product/abbasid_temp_harun_alrashid_silver_dirham_almuhammadiya_180h_295g_25mm_ef/1329967/Default.aspx.