ARKEOLOJİK VERİLER, ÇİVİ YAZILI METİNLER VE ANTİK KAYNAKLAR IŞIĞINDA I. DARİUS

M.Ö. 559 yılında kurucu kral II. Kyros ‘un (M.Ö. 559-530/29) tahta geçmesiyle geniş sınırlara ulaşan Persler, bu sınırları satraplık idari sistemiyle yönetmiştir. II. Kyros ‘un kurmuş olduğu satraplık yönetim sistemi kendisinden sonra gelen diğer krallar tarafından da benimsenmiş ve uygulanmıştır. II. Kambyses döneminde yönetimde kısa süreli bir kriz yaşanmış, Perslerin yönetimi bir din adamı olan Mag tarafından ele geçirilmiş ve bu süreçte II. Kambyses ölmüştür. Yedi Pers soylusundan olan I. Darius, bu soylu kişilerle yaptığı planla yönetimi ele geçirmiştir. I. Darius’un yönetimi ele geçirmesiyle isyanlarla uğraşmış, satraplık yönetim sistemini yirmi ve üzeri sayıya çıkartmış, bölgelerden alınan vergiler sistematik bir duruma sokulmuş ve basılan sikkeler üzerinde okçu-kral tasvirleri kullanılmıştır. Ayrıca satrap atama şekline kral ailesi üyesi olma ve dynastesliğin yanı sıra yedi Pers soylusundan olma da eklenmiştir. Bu çalışmada Pers egemenliğini bir darbeyle ele geçiren I. Darius'un dönemi incelenmiştir. I. Darius'un satraplık idari sisteminde yaptığı yenilikler ve onun bölgelere göre uyguladığı vergilendirme sistemi imparatorluğun ulaştığı geniş sınırlar bağlamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Pers İmparatorluğu, II. Kyros, I. Darius, Satraplık, Yedi Pers Soylusu

DARIUS I IN THE LIGHT OF ARCHAEOLOGICAL DATA, CUNEIFORM TEXTS AND ANCIENT SOURCES

The Persians, who reached wide borders in 559 BC. with the accession of the founding king Cyrus II (559-530/29 BC.) to the throne, managed these borders with the satrapal administrative system. The satrapal administrative system established by Cyrus II was adopted and implemented by the other kings who came after him. During the reign of Cambyses II, there was a short-term crisis in the administration, the administration of Persia was taken over by Mag, a reverend, and Cambyses II died in this process. Darius I, one of the seven Persian nobles, took over the government with the plan he made with these nobles. After Darius I took over the administration, he dealt with rebellions, increased the satrapal administration system to twenty or more, systematised the taxes collected from the regions and used archer-king depictions on the coins minted. In addition to being a member of the king's family and dynasty, being from the seven Persian nobles was also added to the way of appointing a satrap. In this study, the period of Darius I, who took over the Persian rule with a coup, was investigated. The innovations made by Darius I in the satrapy administrative system and the taxation system applied by him according to the regions are discussed in the context of the wide borders reached by the empire.

Keywords:

Persian Empire, Cyrus II, Darius I, Satrapy System, The Seven Noble of Persia,

PDF

___

Aristotle’s (1935). Economics. (G.C. Armstrong, Çev.), Harvard University Press, (Orijinal çalışma yayın tarihi M.Ö. 4. yy).

Brosius, M. (2006). People of ancient world the Persians. Routledge.

Briant, P. (2002). From Cyrus to Alexander a history of the Persian Empire. (Peter T. Daniels, Çev.), Penn State University Press.

Casabonne, O. (2007). Akamenid imparatorluğu büyük kral ve Persler. Arkeoatlas. 6, 20-35.

Castelluccia, M. (2019). The border between war and peace poker and propaganda in Neo-Assyrian and Achaemenid Art. УДК: 7.032(355), 56-76. Doi: 10.18688/aa199-1-5.

Diodorus, S. (1947). Bibliotheca historica Diodorus of sicily. (R. M. Geer, Çev.). (Orijinal çalışma yayın tarihi 1575).

Duran, M. (2015, Spring). Satraplık sisteminin Pers yönetim teşkilatındaki yeri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 61-86.

Dönmez, Ş. (2018b, Spring). Türk Tarihi’ne yeni başlangıç noktası Altaylar’dan değil, Hazar’ın doğusundan Anadolu’ya geldik. Tarih Dergisi, (47), 28-36.

Hepdinçler-Terman, Ö. (2019). İdeolojinin somutlaştırılması: Behistun Yazıtı üzerinde bir inceleme. İçinde Bülent Öztürk, Hüseyin Sami Öztürk, Kenan Eren, Bünyat Burak Aykanat, Hazal Azeri (Ed.), Mnemes Kharin Filiz Dönmez-Öztürk Anısına Makaleler Anadolu Arkeolojisi, Epigrafisi ve Eskiçağ Tarihine Dair Güncel Araştırmalar, (ss.589-601). Homer Kitapevi.

Herodotos. (2017). Historiai. (Müntekim Ökmen, Çev.) (XIII. Basım), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Orijinal çalışma yayın tarihi M.Ö. 430).

Kaya, A. M. (2018). Anadolu’da Pers satraplıkları: Kuruluş, yönetim ve etnik yapı. Cedrus VI, 159-179. Doi: 10.13113/CEDRUS/201807.

Günaltay, Ş. M. (1987). En eski çağlardan İskender’in Asya seferine kadar İran tarihi. 1. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Kalkan, H. (2008). M.Ö. 6-4. Yüzyıllarda Doğu Anadolu: Arkeolojik veriler ışığında tarihsel ve kültürel değerlendirme. [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Ege Üniversitesi.

Kent, R. (1953). Old Persian: Grammer, texts, lexicon. American Oriental Society 33.

Kroll, H. J. (2010). Sardeis sikkeleri. İçinde Nicolas D. Cahill (Ed.), Lidyalılar ve Dünyaları. (ss.143-156). Yapı Kredi Yayınları,

Ksenophon. (2007). Kyros’un eğitimi (Kyrou Paideia). (F. Akderin, Çev.), Alfa Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi M.Ö. 370).

Kuhrt, A. (2009). Eski çağ’da Yakındoğu. Cilt II, (Dilek Şendil, Çev.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Kuhrt, A. (2007). The Persian Empire a corpus of sources from the Achaemenid period. Routledge.

Kuhrt, A. (2001). The Achaemenid Persian Empire (c.550-c.330 BCE): continuities, adaptations, transformations. İçinde Susan E. Alcock, Terence N.D’Altroy, Kathleen D. Morrison, Carla M. Sinopoli (Ed.), Empire: Perspectives from Archaeology and History. (ss. 93-123). Cambridge University Press,

Mansel, M. A. (2020). Ege ve Yunan tarihi (11. Baskı), Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Mansel, M. A. (1984). Ege ve Yunan tarihi. (4. Baskı), Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Olmstead, A. T. (1948). History of the Persian Empire. The University of Chicago Press.

Öncü, F. (2019, Winter). Persler/Akhaimenidler dönemi’ndeki bölgeler arası ticari ilişkiler bağlamında M.Ö. 6. ve 5. yüzyıl sikke defineleri. History/Studies International Journal of History, 225-249.

Özkan Kılıç, S. (2012). Pers hâkimiyeti altında Batı Anadolu’da sikke basımı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 239-246.

Özkan Kılıç, S. (2011). Pers hâkimiyeti altında Batı Anadolu [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.

Plato (1967). Laws. Plato in Twelve Volumes, Vols. 10 & 11 (R.G. Bury, Çev.), MA, Harvard University Press. (Orijinal eserin yayın tarihi M.Ö. 340).

Plutarch (1931). Moralia. (F. C. Babbitt, Çev.), MA. Harvard University Press. (Orijinal eserin yayın tarihi MS 100).

Plutarch (1914). Cimon. Plutarch's Lives. (B. Perrin, Çev.), MA. Harvard University Press. (Orijinal eserin yayın tarihi 1579).

Polyaenus’s (1793). Stratagems of war. (R. Stepherd, Çev.) Kessinger Legacy Reprints. (Orijinal eserin yayın tarihi 1549).

Sagona, A. ve Zimansky, P. (2009). Arkeolojik veriler ışığında Türkiye’nin en eski kültürleri (M.Ö. 1.000.000-550). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

Sarıkaya, S. (2018). Anadolu’da Persler Daskyleion satraplığı. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

Sarıkaya, S. (2016). Anadolu’da Pers satraplık sistemi. Cedrus IV. 75-90. Doi: 10.13113/CEDRUS/201606.

Sevin, V. (1982). Anadolu Tarihi coğrafyası I. Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Taşpınar, C. Ö. (2020, Summer). Pers sikkeleri. Arkeoloji ve Sanat Tarihi Arkhe Dergisi. Özkağıtçılık Matbaacılık, 32-35.

Tekin, O. (2017). Pers dönemi’nde Anadolu’da para ve ticaret. İçinde Kaan İren, Çiçek Karaöz, Özgün Kasar (Ed.), Persler Anadolu’da Kudret ve Görkem. (ss. 102-133). Yapı Kredi Yayınları,

Tekin, O. (2007). Eski Anadolu ve Trakya Ege göçlerinden Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasına kadar (M.Ö. 12.-MS 4. Yüzyıllar Arası). İletişim Yayınları.

Yakar, J. (2007). Anadolu’nun etnoarkeolojisi Tunç ve Demir çağlarında kırsal kesimin sosyo-ekonomik yapısı. (Selen Hırçın Riegel, Çev.), Homer Kitapevi ve Yayıncılık.

Yükçü, S. ve Atağan, G. (2011). Ortadoğu’da zaman tünelinde ticaret. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 86-109.