NFT, KRİPTO SANATI VE TÜRKİYE’DEKİ YANSIMALARI

Blok zinciri teknolojisi kripto ekonomi ile sanat ve tasarım alanları arasında bir köprü oluşturmuştur. Dijital eserlerin kod sistemiyle biricik hale gelmesi ve akıllı sözleşme teknolojisinin sunduğu avantajlar değiştirilemez dijital varlıkların uluslararası alanlarda ilgi odağı olmasını sağlamıştır. Türkiye’de kripto ekonomi alanında görülen yükselişin bir benzeri NFT alanında da görülmeye başlanmıştır. NFT’de birçok ilkin Türkiye’de gerçekleşmiş olmasına ve kripto sanatında ilk sıralarda Türk sanatçıların bulunuyor olmasına karşın daha önce bu alanda yaşanan önemli gelişmeleri inceleyen detaylı bir araştırma yapılmadığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda öncelikle NFT ve Kripto Sanatı tanımlanmış ve bu kavramların oluşumuna ve altyapısına ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir. Bununla birlikte araştırmanın merkezini oluşturan NFT ve Kripto sanatın Türkiye’deki gelişimi, yayılımı ve uluslararası platformlardaki yeri irdelenmiştir. Bu kritik gelişmelerin incelenmesi Türkiye’de kripto sanatında atılacak adımların daha nitelikli olması ve yeni kripto çağına uyum sağlanabilmesi açısından önemlidir.

LAST KEPENEK MASTER IN DENİZLİ-ÇAL ALFAKLAR: HÜSEYİN ÖKSÜZ AND WORKS

In this study, the case of the masters who performed traditional professions that were about to disappear in the life of Hüseyin Öksüz, the last roller shutter master in Denizli-Çal Alfaklar, was taken into consideration and the shutter production technique of Hüseyin Öksüz was chosen as a subject. The aim of the study is to introduce Hüseyin Öksüz, who is the only and the last master who lives in Denizli and produces felt today, to bring it to the literature and to reveal his place in this profession. In the realization of the study, the field research was carried out and a verbal interview was made with Hüseyin Öksüz and the observation technique was used. In addition, by scanning the literature, a comparison has been made with the situations of other felt masters who continue the felting profession in Anatolia. The shutter construction stages of Hüseyin Öksüz have been photographed and documented.

___

  • Akıncı, S. (2021). “Yenilik Her Zaman Rahatsızlık Veriyor”. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/kultur-sanat/yenilik-her-zaman-rahatsizlik-veriyor-6608881, Erişim tarihi: 16.02.2022.
  • Alexiades, H. (2021).“Where Do NFTs Actually Come From? A Short History of Non-fungible Tokens”. Alternative Press. https://www.altpress.com/meta/history-of-nfts-non-funfible- tokens/, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Artam. (2021). “İş Bankası’nın İlk Eseri NFT’ye Çevrildi”. https://artam.com/makaleler/konular- konuklar/is-bankasinin-ilk-eseri-nftye-cevrildi, Erişim tarihi: 03.01.2022.
  • Ascribe. (t.y.). “Ascribe is No Longer Active”. https://www.ascribe.io, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Bailey, J. (2018). “Rare Pepe Wallet & the Birth of CryptoArt”. Artnome. https://www.artnome.com/news/2018/1/23/rare-pepe-wallet-the-birth-of-cryptoart, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Bamakan,S., M., H., Nezhadsistani, N., Bodaghi, O., & Qu, Q. (2021). “A Decentralized Framework for Patents and Intellectual Property as NFT in Blockchain Networks”. Research Square. https://www.researchsquare.com/article/rs-951089/v1, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Bankless Times (2021). “The Top 10 Countries Most Interested in Buying NFTs”. https://www.banklesstimes.com/ourpeople/, Erişim tarihi: 05.01.2022
  • Baronchelli, A. (2021). “Collective Intelligence and the Blockchain: Technology, Communities and Social Experiments”. arXiv. https://arxiv.org/pdf/2107.05527.pdf, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • BCTR. (2021). “Icrypex, Sanatçı Edis’in Fan Token ve NFT Serisini Tanıttı”. Blockchain Türkiye. https://bctr.org/icrypex-sanatci-edisin-fan-token-ve-nft-serisini-tanitti-23847/, Erişim tarihi: 05.01.2022.
  • Bimfili. (2021). Sanatın Dönüşümü: Refik Anadol *Video+. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=4j09jfe51-k, Erişim tarihi: 30.01.2022.
  • Binance Blog. (2019). “Turkey: A Very İmportant Crypto Nation”. https://www.binance.com/en/blog/all/turkey-a-very-important-crypto-nation- 406379623895060480, Erişim tarihi: 05.01.2022.
  • Binance Blog. (2021). The World Goes Crypto: Top 5 Countries Adopting Crypto and How BUSD Helps. https://www.binance.com/en/blog/markets/the-world-goes-crypto-top-5-countries- adopting-crypto-and-how-busd-helps-421499824684902531, Erişim tarihi: 17.06.2022.
  • Bitcoin.org. (t.y.). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. https://bitcoin.org/bitcoin.pdf, Erişim tarihi: 17.06.2022.
  • Braidotti, C. & Franceschet, M. (t.y.). “Enhancing Art with Information: The Case of Blockchain Art”. Universita’Degli Studi di Udine. https://users.dimi.uniud.it/~massimo.franceschet /publications/jocch20.pdf, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Campaign Türkiye, (2021). “Yapı Kredi’den Vadaa NFT Koleksiyonu”. https://www.campaigntr.com/yapi-krediden-vadaa-nft-koleksiyonu/, Erişim tarihi: 03.01.2022.
  • Cascone, S. (2021). “Sotheby’s is Selling the First NFT Ever Minted—and Bidding Starts at $100”. Artnet. https://news.artnet.com/market/sothebys-is-hosting-its-first-curated-nft-sale- featuring-the-very-first-nft-ever-minted-1966003, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Chevet, S. (2018). “Blockchain Technology and Non-Fungible Tokens: Reshaping Value Chains in Creative Industries”. [Doctoral dissertation, HEC Paris]. https://papers.ssrn.com/ sol3/papers.cfm?abstract_id=3212662, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • CNNTURK (2021). “Sina Estavi Kimdir, Kaç Yaşında? 2,5 Milyon Dolarlık Tweet İddiası”. CNNTürk. https://www.cnnturk.com/teknoloji/sina-estavi-kimdir-kac-yasinda-2-5-milyon- dolarlik-tweet-iddiasi, Erişim tarihi: 28.01.2022.
  • Constine, J. (2014). “Monegraph Uses Bitcoin Tech So Internet Artists Can Establish “Original” Copies of Their Work”. TechCrunch. https://techcrunch.com/2014/05/09/monegraph/, Erişim tarihi: 17.12.2021.
  • Cryptoart. (t.y.). “Top Artists”. https://cryptoart.io/artists, Erişim tarihi: 28.01.2022.
  • Cuen, L. (2021). “The NFT Market is Just Getting Started, But Where Is It Headed?”. TechCrunch. https://techcrunch.com/2021/03/15/the-nft-market-is-just-getting-started-but- where-is-it, Erişim tarihi: 06.01.2022
  • Cumhuriyet. (2021). “Cüneyt Özdemir Tweetini 10 Bin Dolara Sattı”. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/cuneyt-ozdemir-tweetini-10-bin-dolara-satti-1824264, Erişim tarihi: 07.01.2022.
  • Çelik, F. (2021). “Klasik Sanatı Yeni Teknolojilerle Birleştiren Oluşum: ha:ar”. Oggusto. https://decrypt.co/88636/biggest-crypto-story-2021-nft-boom, Erişim tarihi: 15.02.2022.
  • Çete, Ş. (2021). “NFT Özel Dosya: “Yeni Nesil Finans Balinalarının Koleksiyon Savaşı”. ArtDog İstanbul. https://artdogistanbul.com/nft-ozel-dosya-yeni-nesil-finans-balinalarinin-koleksiyon- savasi/, Erişim tarihi: 15.02.2022.
  • Çolak, Ö.,O. (2021). “Sotheby’s’de Bir Türk Fotoğrafçı. Cumhuriyet”. https://www.cumhuriyet.com.tr/kultur-sanat/sothebysde-bir-turk-fotografci-1877530, Erişim tarihi: 12.02.2022.
  • De Carlo, F. (2020). “The Intersection Between Copyright protection and Blockchain Technology: The Case of Cryptoart”. [Single Cycle Master's Degree Thesis, Luiss Guido Carli University]. https://tesi.luiss.it/id/eprint/30173, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Di Liscia, V. (2021). ““First ever NFT” Sells For $1.4 Million. Hyperallergic”. https://hyperallergic.com/652671/kevin-mccoy-quantum-first-nft-created-sells-at-sothebys- for-over-one-million/, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Dingelstad, K., A. (2021). “Potential Uses and Limitations of Non-Fungible Tokens in the Auditing Profession, a South African context”. African Journal Of Corporate Governance Research, 3(1), 126-145. https://www.corporatereportingjournals.com/wp- content/uploads/2021/10/AJCGR-2021-VOL.-3-NO.-1-SPECIAL-STUDENTS-ISSUE.pdf#page=126, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Ergin, Ö. (2021). “DEVA Partisi’nden NFT Hamlesi: “NFT Hediye Eden İlk Siyasi Parti”. Kriptofoni. https://www.kriptofoni.com/deva-partisi-nft-hamlesi-nft-hediye-eden-ilk-siyasi-parti/, Erişim tarihi: 27.01.2022.
  • Franceschet, M. (2021). “The Sentiment of Crypto Art”. Ehrmann, M., Karsdorp, F. Wevers, M., Andrews T., L., Burghardt, M., Kestemont, M., Manjavacas, E., Piotrowski, M., & Zundert, J. (Eds.), CEUR Workshop Proceedings, vol 2989. Computational Humanities Research 2021. (s. 310-318). CEUR. http://ceur-ws.org/Vol-2989/, Erişim tarihi: 19.12.2021.
  • Franceschet, M., Colavizza, G., Smith, T., Finucane, B., Ostachowski, M., L., Scalet, S., Perkins, J., Morgan, J., & Hernández, S. (2021). “Crypto Art: A Decentralized View”. Leonardo, 54(4): 402– 405. https://doi.org/10.1162/leon_a_02003, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Friedlander, M., Kagrana V., & Kawashima, N. (2016). “The Economist Investment Case Study Competition: Bitcoin vs. Ethereum”. Economist. https://www.economist.com/whichmba/mba- case-studies/investment-case-study-competition-2016/rutgers-business-school, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Galatasaray. (2021). “İlklerin ve Enlerin Kulübü Galatasaray’dan Yine Bir İlk: Galatasaray, Türkiye'nin İlk NFT Koleksiyonunu Arz Ediyor”. https://www.galatasaray.org /haber/kulup/ilklerin-ve-enlerin-kulubu-galatasaray-dan-yine-bir-ilk-galatasaray-turkiyenin-ilk- nft-koleksiyonunu/49278, Erişim tarihi: 20.01.2022.
  • Garg, S. (2021). “How Are Colored Coins Related to NFTs?”. Exhibit. https://www.exhibit.tech /crypto/how-are-colored-coins-related-to-nfts/, Erişim tarihi: 19.12.2021.
  • Gazan, O. (2020). “Tarık Tolunay’dan Fractal İstanbul’un Yeni Etabı: Haydarpaşa Panorama”. Bigumigu. https://bigumigu.com/haber/tarik-tolunay-dan-fractal-istanbul-un-yeni-etabi-haydar pasa-panorama/, Erişim tarihi: 09.01.2021.
  • Gazan,O. (2021). “Ara Güler’in Eşi Olmayan Kitabı NFT Platformuna Taşınıyor”. Bigumigu. https://bigumigu.com/haber/ara-gulerin-esi-olmayan-kitabi-nft-platformuna-tasiniyor/, Erişim tarihi: 15.02.2022.
  • GoogleTrends.(2021).https://trends.google.com/trends/explore?geo=TR&q=%2Fg%2F11g0g4s bp3, Erişim tarihi: 19.12.2021.
  • Habertürk, (2021). “Son Bir Yılda Türkiye’de Kripto Para Algısı Nasıl Değişti?”.Habertürk. https://www.haberturk.com/turkiyede-kripto-para-kullanimi-bir-yilda-11-kat-artti-haberler- 3127192-teknoloji, Erişim tarihi: 09.01.2022
  • Holmes, H. (2021). “The World’s Largest NFT Museum Could Soon Reshape the New York City Skyline”. Observer. https://observer.com/2021/05/todd-morley-nft-museum/, Erişim tarihi: 20.02.2022.
  • İçözü, T. (2021). “Nurgül Yeşilçay'ın NFT Dizi Projesinin Detayları Belli Oldu”. Webrazzi. https://webrazzi.com/2021/10/15/nurgul-yesilcay-in-nft-projesinin-detaylari-belli-oldu/,Erişim tarihi: 20.01.2022.
  • Kaya, E., S. (2021). “Elidor da NFT Rüzgarına Kapıldı”. Marketing Türkiye. https://www.marketingturkiye.com.tr/haberler/elidor-da-nft-ruzgarina-kapildi/, Erişim tarihi: 28.01.2022.
  • Keleşoğlu, E. (2021). “Toplamda 9999 Adet NFT: Ünlü Karikatürist Selçuk Erdem, NFT Koleksiyonunu Satışa Çıkarmaya Hazırlanıyor”. Webtekno. https://www.webtekno.com/ karikaturist-selcuk-erdem-nft-koleksiyon-satisa-cikiyor-h116084.html, Erişim tarihi: 26.01.2022.
  • Kolekta. (t.y.). “ha:ar”. https://www.kolekta.com.tr/sanatcilar/haar/, Erişim tarihi: 08.02.2022.
  • Kong, D. R. ve Lin, T. C. (2021). “Alternative Investments in the Fintech era: The Risk and Return of Non-Fungible Token (NFT”). SSRN Electronic Journal. https://papers.ssrn.com/ sol3/papers.cfm?abstract_id=3914085, Erişim tarihi: 16.12.2021.
  • Kültür Sanat Servisi. (2021). “Refik Anadol Tarihe Geçti”. Milliyet. https://www.milliyet. com.tr/kultur-sanat/refik-anadol-tarihe-gecti-6614700, Erişim tarihi: 02.02.2022.
  • Meyohas, S. (t.y.). “Bitchcoin”. Sarah Meyohas. https://sarahmeyohas.com/bitchcoin/, Erişim tarihi: 20.12.2021.
  • Miller, C. (2020). “Iconic Art Given a Furry Spin by Digital Artist Murat Yıldırım”. Yellowtrace. https://www.yellowtrace.com.au/digital-artist-murat-yildirim-fury-iconic-art/, Erişim tarihi: 04.02.2022.
  • Niftygateway. (t.y.). “Mesut Özil x Genies Silent Auction Release!” https://niftygateway. com/collections/mesutozil, Erişim tarihi: 20.01.2022.
  • NTV. (2021). “Saba Tümer Kahkahasını NFT Olarak 90 Bin Liraya Sattı”. https://www.ntv.com.tr/yasam/saba-tumer-kahkahasini-nft-olarak-90-bin-liraya- satti,YAIQv3MIrE2Ao3saD2Y85w, Erişim tarihi: 25.01.2022.
  • OGM Pictures [@OGMPictures]. (2021, Ekim 12). “OGM Pictures Olarak Camdaki Kız Dizimizin Alternatif NFT Afişini Carny'de Satışa Sunuyoruz”. [Resim ekli] [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/OGMPictures/status/1447829120243617792?ref_src=twsrc%5Etfw, Erişim tarihi: 26.01.2022.
  • Öç, E. (2021). “NFT nedir: İnternetten Kolayca İndirilebilen ve Milyonlarca Dolara Alıcı Bulabilen Kripto Sanat Eserleri”. BBC News. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56385962, Erişim tarihi: 18.02.2022.
  • Özışık, A. (2021). “Cem Yılmaz'ın NFT'sini Alana Davetiye Hediye”. https://pazarlamasyon. com/cem-yilmazin-nftsini-alana-davetiye-hediye, Erişim tarihi: 26.01.2022.
  • Özkırdeniz, B. (2021). “NFT Koleksiyonu Fluffy Polar Bears Saniyeler İçerisinde Tükendi”. Webrazzi. https://webrazzi.com/2021/10/26/selcuk-erdem-nft-fluffy-polar-bears/, Erişim tarihi: 27.01.2022.
  • Redi, R. (2021). NFT: “Sotheby’s $5m Anadol Sale, Christie’s Debuts in Europe”. https://currency.com/nft-sotheby-s-5m-anadol-sale-christie-s-debuts-in-europe, 2.02.2022.
  • Rennie, E., Potts, J., & Pochesneva, A. (2019). “Blockchain and the Creative Industries”. RMIT Blockchain Innovation Hub. https://doi.org/10.25916/5dc8a108dc471, Erişim tarihi: 03.01.2022.
  • Ru Residency. (2018). “Arda Yalkin and Hande Sekerciler (ha:ar)”. Residency Unlimited. https://residencyunlimited.org/residencies/arda-yalkin/, Erişim tarihi: 08.02.2022.
  • Sotheby’s. (2021). “$17 Million Realized in Sotheby’s First NFT Sale with Digital Creator Pak”. https://www.sothebys.com/en/articles/17-million-realized-in-sothebys-first-nft-sale-with- digital-creator-pak, Erişim tarihi: 28.01.2022.
  • Thomas, L. (2021). “Refik Anadol Creates Inovative AI NFT Exhibit from MoMA’s Metadata”. NFTNOW. https://nftnow.com/features/refik-anadol-ai-nft-art-from-moma-metadata/, Erişim tarihi: 29.01.2022.
  • Trautman, L., J. (2021). “Virtual Art and Non-fungible Tokens. SSRN Electronic Journal”. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3814087, Erişim tarihi: 26.12.2021.
  • Uçak, O. (2021). “Kültürlerarası iletişimde tek kültüre doğru: Dijital kültür”. Yengin,D., Aydın,Akaydın,A. (Eds.), Communication and Technology Congress 2021. (s. 215-230). Istanbul Aydin University Publications. https://doi.org/10.17932/CTC.2021/ctc21.024, Erişim tarihi: 15.01.2022.
  • Uludağ, S. (2021). “İstanbul’da Sanat ve Antika Fuarı Düzenlendi: NFT Eserler de Sergilendi”. Sputnik. https://tr.sputniknews.com/20211109/istanbulda-sanat-ve-antika-fuari-duzenlendi- nft-eserler-de-sergilendi-1050616845.html, Erişim tarihi: 19.02.2022.
  • Sputnik. (2021). “Gülben Ergen, 'Bana Unutmayın Ki Hiçbir Şey Olmaz' Sözünü NFT Olarak Satışa Çıkardı”. https://tr.sputniknews.com/20210404/gulben-ergen-bana-unutmayin-ki-hicbir-sey- olmaz-sozunu-nft-olarak-satisa-cikardi-1044190139.html, Erişim tarihi: 26.01.2022
  • SuperRare. (2021). “Murat Yıldırım: FurryArtworks Collection”. https://editorial. superrare.com/2021/01/14/murat-yildirim-furryartworks-collection/, Erişim tarihi: 04.02.2022.
  • Verisart. (t.y.). “About Us”. https://verisart.com/about, Erişim tarihi: 20.12.2021.
  • Wang, Q., Li, R., Wang, Q., Chen, S. (2021, Ekim 25). “Non-Fungible Token (NFT): Overview, Evaluation, Opportunities and Challenges”. Cornell University. https://arxiv.org/ abs/2105.07447v1, Erişim tarihi: 20.12.2021.
  • Görsel 1. 2020 “Kripto Adaptasyon ve Bilinirliği” sıralaması (solda).https://www.binance.com/en/blog/markets/the-world-goes-crypto-top-5-countries- adopting-crypto-and-how-busd-helps-421499824684902531, Erişim tarihi: 05.01.2022. Bankless Times tarafından yapılan NFT’ye olan ilgiyi gösteren araştırma sonucu (sağda). https://www.banklesstimes.com/2021/11/01/the-top-10-countries-most-interested-in-buying- nfts/, Erişim tarihi: 05.01.2022.
  • Görsel 2. 2020 -2021 yılları arasında Google Trends’te NFT ile alakalı aratılan kelime ve sorgulamalardaki Türkiye grafiği.https://trends.google.com/trends/explore?geo=TR&q= %2Fg%2F11g0g4sbp3,Erişim tarihi: 19.12.2021.
  • Görsel 3. Tarık Tolunay, Fractal İstanbul - Pandemi.https://mir-s3-cdn-cf.behance. net/project_modules/2800_opt_1/455e35112945797.601dc8f0e0d28.jpg, Erişim tarihi: 09.01.2021.
  • Görsel 4. Yapı Kredi Maskotu Vadaa için hazırlanan NFT koleksiyonundan örnekler.https://www.webtekno.com/yapi-kredi-vadaa-nft-satisa-sundu-h117214.html, Erişim tarihi: 03.01.2022.
  • Görsel 5. Cem Yılmaz NFT koleksiyonundan örnekler.https://tele1.com.tr/cem-yilmaz-nft-satti- ntf-nedir-495936/, Erişim tarihi: 26.01.2022.
  • Görsel 6. PAK, The Cube. https://nftndx.io/token/0xC0cf5B82Ae2352303b2EA02 c3bE88e23f 2594171-22700030006Erişim tarihi: 28.01.2022.
  • Görsel 7. Refik Anadol, Machine Hallucinations.https://refikanadol.com/wp-content/uploads /2020/09/01-2400x1350.jpg, Erişim tarihi: 02.02.2022.
  • Görsel 8. Murat Yıldırım, Furry Artworks.https://www.infringe.com/murat-yildirim/, Erişim tarihi: 04.02.2022.
  • Görsel 9. ha:ar, Impossible Sculptures no:9.https://cdn.kolekta.com.tr/wp-content/uploads /2020/09/88fe41b6-c4d8-4ca7-8e36-1103b565188d.jpg, Erişim tarihi: 12.02.2022.