2013

BLOKZİNCİR VE KRİPTO SANATIN (NFT) İÇMİMARİ TASARIMA ETKİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Son yılların yeni teknolojik gelişmelerinden biri olan blokzincirin sunduğu, merkeziyetsiz ve güvenilir bilgi yönetimi altyapısında gelişen NFT (Non-Fungable Token), “kripto sanat” kavramı önermesiyle sanat-tasarım alanı dahil olmak üzere dünyada pek çok konu bağlamında tartışmaya açılmıştır. İçmimari tasarım ürünlerinin diğer sanat eserleri gibi farklı formatlarda NFT olarak tasarım haklarının korunabilmesi, sergilenebilmesi ve satılabilmesi gibi olanaklar doğmuştur. Tasarım özgünlüğünün korunmasının, içmimarlığın sektör ve eğitim ayağındaki önemi nedeniyle, tasarım hakları dahil olmak üzere NFT ile oluşabilecek olumlu ve olumsuz yönler, bu konu başlığı için çok yeni yapılanmakta olan alanyazın taranarak, nitel veri analizi yöntemlerinden “doküman analizi” yöntemiyle ortaya konulması amaçlanmıştır. Sanal tasarım dergilerindeki ve hakemli dergilerdeki makalelerden oluşan dokümanların analizi sonucunda ulaşılan tema ve alt temalar bulgulandırılmıştır. Çalışma sonucunda, tasarımların lisanslanarak fikri haklarının korunması, yeni bir sergileme ve güvenilir bir satış ortamı yaratılması, kullanıcı için deneyselliği gibi olumlu olasılıkları tespit edilirken, başta blokzincir teknolojisinin getirdiği çevresel kaygılar olmak üzere olumsuz potansiyeller belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

NFT, Blokzincir, İçmimarlık, Tasarım Ürünü, Fikri Haklar, Kripto Sanat

PDF

___

Bezci, İ. ve Elibol, G. C. (2021). İç Mekan Tasarımlarının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında Korunmasına Yönelik Bir Analiz, Sanat Yazıları, Cilt 45.
Elibol, G. C. (2011). Assessment of Novelty and Distinctive Character in Industrial Design Protection in Turkey, Doktora Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Er, A., Er, Ö. ve Manzakoğlu, B. (2010). Tasarım Yönetimi: Tanım, Kapsam ve Uygulama. İstanbul: TÜSİAD Raporu.
Gorb, P. ve Dumas, A. (1987). Silent Design. Design Studies, Cilt 8, Sayı 3, s. 150-156.
Grover, P., Kar, A. K. ve Ilavarasan, P. V. (2018). Blockchain for businesses: A Systematic Literature Review. In Conference on e-Business, e-Services and e-Society, Springer, s. 325-336.
Holden, E. Linnerud, K. ve Banister, D., (2017). The Imperatives of Sustainable Development. Sustainable Development, Cilt 25, Sayı 3, s. 213-226.
Jing, N., Liu, Q. ve Sugumaran, V. (2021). A Blockchain-based Code Copyright Management System. Information Processing & Management, Cilt 58, Sayı 3.
Kaptan, B. B. (2013). Kültür ve mimarlık, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 8, Sayı 15, s. 170-189.
Kurt, Ö. ve Kaptan, B. B. (2019). Bilgi Türleri Bağlamında Tasarım Bilgisi ve Türkiye’de Akademik Alandaki Yeri, Online Journal of Art and Design. Cilt 7, Sayı, 1.
Lu, Z., Shi, Y., Tao, R. ve Zhang, Z. (2019). Blockchain for Digital Rights Management of Design Works. 10th International Conference on Software Engineering and Service Science (ICSESS) s. 596-603.
Özrili, Y. (2021). Olmayan Müze: Kripto Sanat. Turizm Çalışmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, s. 1-14.
Savelyev, A. (2018). Copyright in the Blockchain era: Promises and Challenges. Computer Law & Security Review, Cilt 34, Sayı 3, s. 550-561.
Suluk, C. (2018). 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun Getirdiği Yenilikler. Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, s. 91-109.
Şenkardeş, G. Ç. (2021). Blockchain Technology and NFT’s: A Review in Music Industry. Journal of Management, Marketing and Logistics, Cilt 8, Sayı 3, s. 154-163.
Taylor, J. ve Sloane, K. (2021). Art Markets without Art, Art without Objects. The Garage Journal: Studies in Art, Museums & Culture, Cilt 2, s. 152-175.
Tunç Yücel, Müjgan. (2015). Mimarlık Projeleri ile Mimarlık Eserleri ve Bunlar Üzerinde Değişiklik Yapılması. stanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 2, s. 183-200.
Yıldırım, Ali. (1999). Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi. E itim ve Bilim, Cilt 23, Sayı 112, s. 7-17.
“Blokzincir”, https://blokzincir.bilgem.tubitak.gov.tr/bz-calistay/blok-zincir.html, Erişim tarihi: 05.01.2022.
“Now on Sale: The World’s First Digital NFT Home”, Architectural Digest Sanal Dergi. https://www.architecturaldigest.com/story/worlds-first-digital-home, Erişim tarihi: 01.01.2022.
“NFTs will usher in a "creative and artistic renaissance" say designers”, Dezeen Sanal Dergi, https://www.dezeen.com/2021/04/09/nfts-impact-design-architecture-fashion/, Erişim tarihi: 02.01.2022.
“NFT Explainer: What is blockchain crypto art?”, The Verge Sanal Dergi, https://www.theverge.com/22310188/nft-explainer-what-is-blockchain-crypto-art-faq, Erişim tarihi: 10.12.2021.
“When will we see good design as a NFT?” Dezeen Sanal Dergi, https://www.dezeen.com/2021/04/09/nfts-opinion-aaron-betsky/, Erişim tarihi: 11.12.2021.
“The environmental impact of NFTs is “horrible" says architect Chris Precht”. Dezeen Sanal Dergi, https://www.dezeen.com/2021/03/29/environmental-impact-nfts-horrible-architect- chris-precht/, Erişim tarihi: 02.01.2022.
Tabacchi, S. (2021). “Aslında Olmayan Bir Müze”- MoCDA (Museum of Contemporary Digital Art) Kurucusu Serena Tabacchi”, ArtDog Söyleşi. İstanbul Sanal Dergi, https://artdogistanbul.com/aslinda-olmayan-bir-muze-mocda-museum-of-contemporary- digital-art-kurucusu-serena-tabacchi/, Erişim tarihi: 02.01.2022.
“NFTs Make Their Debut at Art Basel, Where Collectors Are Curious-And a Bit Confused-About the New Art Medium”, Artnet News Sanal Dergi. https://news.artnet.com/market/nfts-art- basel-2011438, Erişim tarihi: 10.12.2021.
“What Is NFT Architecture and How Is It Different from Regular 3D Models?” Archdaily Sanal Dergi, https://www.archdaily.com/960946/what-is-nft-architecture-and-how-is-it-different- from-regular-3d-models, Erişim tarihi: 01.01.2022.
“NFTs and What They Mean for Architecture”, Architectural Record Sanal Dergi. https://www.architecturalrecord.com/articles/15047-nfts-and-what-they-mean-for- architecture, Erişim tarihi: 15.12.2021.
“Now on Sale: The World’s First Digital NFT Home”, Architectural Digest Sanal Dergi. https://www.architecturaldigest.com/story/worlds-first-digital-home, Erişim tarihi: 01.01.2022.
Görsel 1. “Blokzincir Güven Protokolü”, 2018, Tübitak Blokzincir Araştırma Laboratuvarı. https://blokzincir.bilgem.tubitak.gov.tr/bz-calistay/blok-zincir.html, Erişim tarihi: 01.12.2021.