Kişisel Tanıklıklar Bağlamında Mekânsal Okumalar veDeğerlendirmeler: Bir Bellek Mekânı Olarak AnkaraSaraçoğlu Mahallesi

Mekân, literatürde belleği taşıyan, şekillendiren, dönüştüren, geliştiren önemli faktörlerden birisi olarak ele alınmıştır. Mekânsalyaşanmışlıklar, deneyimlerin zihinde oluşturduğu birikimler ve yaşantıya yansımaları; hem toplumsal belleğin hem de bireyselbelleğin oluşmasında etkin rol oynamaktadır. Bu çalışmada bellek, mekân ve kimlik ilişkileri üzerinden kişisel tanıklıklarabaşvurularak elde edilmiş mekânsal okumalar, veri ve bulgular analiz edilmiş ve çizim, tablolar aracılığıyla desteklenerekyorumlanmıştır. Makalenin evrenini Ankara Saraçoğlu (Namık Kemal) Mahallesi ve konutları oluşturmaktadır. Araştırmada kültür varlığı vebellek mekânı olarak ele alınan Saraçoğlu Mahallesi ve konutları; literatür taramaları, gözlemler ve hayatlarının bir dönemindebu mahallede, bu konutlarda yaşamış, ulaşılabilen kişilerin tanıklıkları bağlamında incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırmayöntemlerine başvurulmuş ancak tek bir nitel araştırma yöntemi seçimi yapılarak çalışma sınırlandırılmamış ve veri çeşitlemesiyapılmıştır. Çalışma neticesinde elde edilen değerlendirmeler bir yönüyle geçmişle ilişkilenirken, diğer yönüyle geleceğe açık,mekâna dair potansiyellerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada elde edilen en önemli sonuç; mahallenin yalnızca mimarive fiziksel yapım teknikleri kapsamında incelenemeyeceği, kullanıcılarının hatıralarında ve tüm yaşamlarında yer edinmiş bir bellekmekânı olmasıdır.

Spatial Readings in the Context of Individual Testimony and Evaluations: Ankara Saraçoğlu Neighbourhood as a Place of Memory

Space is considered in the literature as having a significant influence on the formation and development of memory. In this context,spatial experiences and the accumulation of knowledge through experiences and reflections on life all play an active role in the generationof both social and individidual memory. In this study, spatial readings and other findings that were obtained by consulting individualtestimony of the relations between memory, space and identity were analyzed through drawings and tables.The study focuses on the houses of the Saraçoğlu (Namık Kemal) neighbourhood in Ankara. The neighbourhood is considered as beinga cultural property and a place of memory and is studied in the context of the literature by consideration of the place and the peoplewho lived there. A variety of qualitative research methods were used in the study, and the evaluations obtained were used to considerboth the past and to reveal future spatial potentials. The most significant result obtained in the study was that the neighbourhood canbe considered to be a place that exists in the memories and lives of the residents, and so cannot be examined by considering only thearchitecture.

PDF

___

Ahunbay, Z. (2018). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. İstanbul: YEM.
Alsaç, O. (1945). Saraçoğlu Mahallesi. Mimarlık Dergisi, 6, 16-30.
Aslanoğlu, İ. (1984). Birinci ve ikinci mimarlık akımları üzerine düşünceler. Mimaride Türk Üslubu Semineri, 11-12
Haziran 1984 içinde (s. 41-51), Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Batuman, B. (2017). Ankara’da Cumhuriyet dönemi konut mimarlığının gelişimi üzerine bir dönemleme denemesi. N. Bayraktar (Ed.), Sivil mimari bellek Ankara 1930-1980 içinde (s. 11-51). Ankara: Koç Üniversitesi VEKAM.
Bayraktar, N. (2011). Bonatz’ın Türk evi sevgisinin biçimsel aktarımı: Saraçoğlu (Namık Kemal) Mahallesi. Arredemento Mimarlık, 6, 66-73.
Bayraktar, N. (2018). Ankara kent merkezinde bir mücadele alanı: Saraçoğlu Mahallesi. Betonart Dergisi, 56, 42-47.
Bertram, C. (2012). Türk evini hayal etmek: Eve dair kolektif düşler. (Çev. M. Ratip). İstanbul: İletişim Yayınları.
Bilgin, İ. (1996). Anadolu’da modernleşme sürecinde konut ve yerleşme. Y. Sey (Ed.), Tarih’ten günümüze Anadolu’da konut ve yerleşme içinde (s. 472-490). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Boyer, P. ve Wertsch, J. (2015). Zihinde ve kültürde bellek. (Çev. Y. Dalar). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Drazkan, A. (2002). Modernin saati: 20. yüzyılda modernleşme ve demokratikleşme pratiğinde mimarlar, kamusal mekan ve komut mimarlığı. Ankara: Mimarlar Derneği 1927.
Draaisma, D. (2018). Bellek metaforları: zihinle ilgili fikirlerin tarihi. (Çev. G. Koca). İstanbul: Metis Yayınları.
Görmez, K. (2004). Bir metropol kent Ankara: Sosyal yapıkimlik-yaşam. Ankara: Odak Yayınları.
İnan, D. (2013). Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ilk toplu konutu Namık Kemal Mahallesi. Ankara: Hermes Tanıtım Ofset.
Keleş, R. ve Duru, B . (2014). Ankara’nın ülke kentleşmesindeki etkilerine tarihsel bir bakış. Mülkiye Dergisi, 32(261), 27-44. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mulkiye/issue/261/759 adresinden erişildi.
Kuban, D. (2000). Tarihi çevre korumanın mimarlık boyutu. İstanbul: Yem Yayın.
Kuran, S. ve Kuran, H. (2016). Afet yasası çerçevesinde Saraçoğlu Mahallesi Örneği. KAYSEM. https://www. researchgate.net/publication/320433393_AFET_YASASI_ CERCEVESINDE_SARACOGLU_MAHALLESI_ ORNEGI adresinden erişildi.
Loos, A. (2017). Mimarlık üzerine (6). (Çev. A. Tümertekin ve N. Ülner). İstanbul: Janus Yayıncılık.
Madran, E. ve Özgönül, N. (2005). Kültürel ve doğal değerlerin korunması. Ankara: Mimarlar Odası.
Madran, E. (2013, Mart). Namık Kemal Mahallesi. Solfasol Gazetesi, 23, 12-13.
Nora, P. (2006). Hafıza mekânları. (Çev. M. Özcan). Ankara: Dost Kitabevi.
Norberg-Schulz, C. (1980). Genius loci-towards a phenomenology of architecture. New York: Rizzoli.
Özaloğlu, S. (2017). Hatırlamanın yapıtaşı mekânın bellek ile ilişkisi üzerine. T. Erman ve S. Özaloğlu (Ed.), Bir varmış bir yokmuş: Toplumsal bellek, mekân ve kimlik üzerine araştırmalar içinde (s. 13-19). İstanbul: Koç Üniversitesi.
Özmen, A. ve Çetin, B. (2017). Bellek ve mekânın dönüşümü: Tarlabaşı. T. Erman ve S. Özaloğlu (Ed.), Bir varmış bir yokmuş: Toplumsal bellek, mekân ve kimlik üzerine araştırmalar içinde (s. 103-107). İstanbul: Koç Üniversitesi.
Pallasmaa, J. (2018). Tenin gözleri: Mimarlık ve duyular (4). (Çev. A. Kılıç). İstanbul: Yem Yayın.
Saraçoğlu Mahallesi yenilenen yüzüyle başkentin gözdesi olacak. (2020, 25 Ekim)). Hürriyet web sitesinden erişildi: https:// www.hurriyet.com.tr/ekonomi/saracoglu-mahallesiyenilenen-yuzuyle-baskentin-gozdesi-olacak-41645332
Sayar, Z. (1946). Saraçoğlu Mahallesi. Arkitekt, 03-04(171-172), 56-59, 86.
Tankut, G. (1993). Bir başkentin imarı (Ankara: 1929-1939). Ankara: Anahtar Kitaplar.
Tanrıverdi, Z. (2012). Ankara Saraçoğlu Mahallesi tarihsel çevre çözümlemesi, korunması ve örnek yapı bloğu restorasyonu. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Tümer, G. (1998). Cumhuriyet döneminde yabancı mimarlar sorunu (1920’lerden 1950’lere). İzmir: Mimarlar Odası İzmir Şubesi Yayınları.
Vanlı, Ş. (2006). Mimariden konuşmak bilinmek istenmeyen 20. Yüzyıl Türk mimarlığı eleştirel bakış. Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı.