Börülce (Vigna unguiculata (L.) Walp.)' de bitki sıklığı ve azotlu gübrelemenin verim ve verim öğelerine etkisi

Bu çalışma Akkız ve Karagöz börülce çeşitlerinde dört farklı sıra aralığı (25, 50, 75 ve 100 cm) ve üç farklı azot dozu (O, 5 Ve 10 kg N/da) kullanılarak, 2001 ve 2002 yıllarında tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı yürütülmüştür. Araştırmada bitki boyu, bitkide bakla sayısı, bitki başına tane verimi, kuru tane verimi, bin tane ağırlığı ve ham^protein oranı gibi özellikler incelenmiştir. Kuru tane verimi üzerine farklı sıra aralıklarının çok önemli derecede etkisi olmuş ve en yüksek kuru tane verimi dekara daha fazla bitki girmesini sağlayan 25 cm sıra aralığından (273.1 kg/da) alınmıştır. Bitki başına en yüksek tane verimi Karagöz çeşidi (69.0 g) ve 100 cm sıra aralığında (69.7 g) sağlanmıştır. Değişik azot dozlarının ise tanenin ham protein oranına çok önemli derecede etkisi bulunmuştur. En yüksek ham protein oranı (% 22) dekara 5 kg azot dozu uygulamasından elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

tohum ağırlığı, verim ögeleri, Vigna unguiculata, uygulama oranı, börülce, ürün verimi, ham protein, azotlu gübreler, baklalar, bitki boyu, sıra aralığı, tohum

The effects of row spacing and nitrogen fertilization on yield and yield components of cowpea (Vigna unguiculata (L.) Walp.)

This study was carried out with Akkız and Karagöz cowpea cultivars four different row spacing and three different nitrogen fertilization in 2001 and 2002 years. The study was arrenged to be split split plots with three replications. In the research plant height, pod number per plant, grain yield per plant, dry grain yield, 1000-seed weight and crude-protein ratio were investigated. The effect of different row spacing on dry grain yield was very significant and the highest dry grain yield was obtained from 25 cm row spacing providing presence! more plant in per unit. The highest grain yield in per plant was obtained from Karagöz cultivar and 100 cm row spacing. The effects of different nitrogen doses on crude-protein percentage of seed was very significant. The highest crude-protein percentage (%22) was obtained from 5 kg/da nitrogen dose.

Keywords:

seed weight, yield components, Vigna unguiculata, application rates, cowpeas, crop yield, crude protein, nitrogen fertilizers, pods, plant height, row spacing, seeds,

___

Akçin, A., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. Selçuk Ünv. Yay: 43, Ziraat Fakültesi Yayın No: 8, Konya.
Akdağ, C, Gül, K. ve Düzdemir, O., 1996. Börülcenin (Vigna sinensis (L.) Endi.) Tokat-Kazova şartlarına adaptasyonu ve uygun ekim zamanının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt: 13, Sayı:1, 343-357.
Akulov, A.S., 1988. Variation in certain quantitative traits in peas grown under different conditions. Horticultural Abstracts. Vol: 58. No : 9. 468.
Altınbaş, M. ve Sepetoğlu H., 1993. Börülce (Vigna unguiculata L.) populasyonunda tane verimini etkileyen öğelerin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Doğa Tr. J. of Agr. and Forestry, 17 : 775-784.
Anonymous, 2001. Tarım İstatistikleri Özeti. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara.
Azkan, N., 1994. Yemeklik Tane Baklagiller. Uludağ Univ., Ziraat Fakültesi Ders Notları, No:40, Bursa.
Bahçeci, B. ve Engin M.,1989. İki börülce çeşidinde farklı ekim sıklığının bazı bitkisel ve tarımsal özelliklere etkileri üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enst. Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 3,21-27.
Bıçakçı, M.E., 1987. Börülce bitkisinde (Vigna sinensis (L) savı) azotlu gübreleme ve farklı ekim sıklıklarının bazı bitkisel ve tarımsal özelliklere etkisi üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 47, Adana.
Büyükkılıç, M.C., 1995. Şanlıurfa'da ikinci ürün olarak yetiştirilen börülce (Vigna sinensis I.)'de bitki sıklığının bazı tarımsal karakterlere etkisinin araştırılması. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 29, Şanlıurfa.
Ceylan, A. ve Sepetoğlu H., 1983. Börülcede {Vigna unguiculata (L.) Walp) çeşit-ekim zamanı üzerinde , araştırma. E. Ü. Z. F. Dergisi, 20(1): 25-40.
Gülümser, A., Tosun F. ve Bozoğlu H., 1989. Samsun ekolojik koşullarında börülce yetiştirilmesi üzerine bir araştırma. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1-2): 49-65.
Karasu, A., 1999. İsparta ekolojik koşullarında bazı börülce (Vigna unguiculata L.) çeşit ve ekotiplerinin agronomik karakterlerinde araştırmalar. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999 Adana, Cilt 3, Çayır-Mera ' Yembitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller, 371-376.
Mohdnoor, R.B.,1980. Effects of density treatments and fertilization levels on the productivity of Cowpea. Agric. Research Rewiev 58 (3): 77-78.
Özdemir, S., 2002. Yemeklik Baklagiller. Hasad . Yayıncılık, 142, İstanbul.
Pekşen, E., Pekşen, A., Bozoğlu, H. ve Gülümser, A., 2000. Değişik börülce (Vigna unguiculata (L.) Walp.) genotiplerinde bazı tohum özelliklerinin belirlenmesi. O.M.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (2): 65-72.
Pekşen, A., Pekşen, E. and Bozoğlu, H., 2002. Effects of sowing dates on yield quality of cowpea (Vigna unguiculata (L.) Walp.) genotypes grown in greenhouse. Acta Horticulturae, vol. 579, pp.351-354.
Sepetoğlu, H. ve Ceylan A., 1979. Bornova ekolojik koşullarında bitki sıklığının börülcede verim ve verim kompanentlerine etkileri üzerine bir araştırma, Ege Ünv., Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(2): 17-40, İzmir.
Şehirali, S., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. Ankara Ünv., Ziraat Fakültesi Yayınları: 1089, Ders Kitabı 314,435, Ankara.