YUSUF ŞAVŞATLI, Ali GÜLÜMSER

Azot fikse eden bazı mikroorganizmaların sürdürülebilir tarımdaki yeri ve baklagil olmayan bitkilerde kullanımı

Tarımda özellikle azotlu kimyasal gübrelerin aşırı ve bilinçsizce kullanılması topraklarımızın üretkenliğini uzun vadede tehlikeye düşürmektedir. Son yıllarda ağırlıklı olarak üzerinde durulan organik tarım çerçevesinde, suni gübre kullanımının azaltılmasına yönelik pek çok araştırma yapılmaktadır. Topraklarımızın üretkenliğini korumak ve bunun sürekliliğini sağlamak için göz ardı edilmemesi gereken konulardan biri de biyolojik azot fıksasyonudur. Baklagil bitkileri azot fıksasyonunda küçümsenmeyecek kadar büyük bir potansiyele sahiptir. Ancak, sınırlı tüketiminden dolayı ekiliş alanlarının da az olması, asıl hedefe ulaşmada yalnız başına yeterli olmamaktadır. Bu derlemede, yaygın olarak kullanılan azotlu gübrelerin en aza indirilmesine katkıda bulunmak amacıyla baklagil olmayan bazı bitkilerde, azot fıkse eden mikroorganizmalardan yararlanma imkanları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

azotlu gübreler, azot fiksasyonu, sürdürülebilirlik

The importance of some N-fixing microorganisms in sustainable agriculture and using on non-legumes

Application of N-fertilizers in agriculture, especially too much and unconsciously, occurs a risk for our soils productivity in a long period. Recently, a lot of researches have been studied intensively as a regard to organic agriculture to decrease the chemical fertilizer using. One of the topics need not to be forgotten is also biological nitrogen fixation for saving the productivity of our soils and achievement to continue that. Legumes have a great potential in N-fixation. But, because of limited consumption, its sowing area is low, so it is not enough to obtain the main aim with only these plants. In this review, using possibilities from N-fixing microorganisms on some non-legumes have been researched for helping to decrease minimum the chemical N-fertilizers used very intensively.

Keywords:

nitrogen fertilizers, nitrogen fixation, sustainability,

___

Açıkgöz, E.,2001. Yem Bitkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarla Bitkileri Bölümü. 3. Baskı, Bursa.
Ağca,N.,1999.Topraklarda Kimyasal Kirlenme ve Yarattığı Çevre Sorunları. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 3(3-4); 107-116, Şanlıurfa.
Akalan, 1,1998. Toprak Bilgisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Yay. No:1058. Ders Kitabı. No;309, Ankara.
Aksoy, U.,Altındişli, A.,1998. Ekolojik (Organik, Biyolojik) Tarım. Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği (ETO). Bornova-İzmir.
Anonymous, 1982. Aplication of nitrogen-fixing systems in soil improvement and management. Soils resoursces, management and conservation service land and water devolopment division. FAO Soils Bultein, Rome.
Anonymous, 2001a. An Effective Microbial Fertilizer. www.google.com/search?q=cache:MJnLkMHRww J:www.philstar.com/philstar/show
Anonymous, 2001b. Dr. Mercedes Garcia A scientist With Roots. Interview by Joe Lontoc. www. gpogle. com.tr/search?q:=cache :RLZY 1 vnmnOÜ J: www.up.edu.ph/forum/2001/10/garcia
Anonymous, 2002a. Azotobacter. www.google.com.tr/ search?q=cache:qrtiGVctaJ4J:www.indiaagronet. com/indiaagronet/Manuers_fertilizers/azotobacter
Anonymous, 2002b. BIO-N:A Joint Venture Project of UPLB-BIOTECH-TLRC.www.tlrc.Gov.ph/bio_n
Anonymous,2002c.www.google.com.tr/search?q=cach e:AOUA-db_9v4J:www.unesco.or.id/apgest/pdf/ philippines/phi-bp-bt.pdf
Anonymous, 2002d. Biological Nitrogen (N2) fixers & Growth Promoters. www.google.com.tr/search?q= cache:dmwA2sSXlnsJ: www.bioag.com/bioferts
Anonymous, 2002e. Biological Nitrogen Fixation and It's Use in Agriculture.www.google.com.tr/ search?q=cache:0qn-f8wVAv4J:www.asahi-et.or. jp/~it6i-wtnb/BNF
Anonymous, 2002f. Tarım İstatistikleri Özeti (1982- 2001). T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
Anonymous, 2002g. Türkiye İstatistik Yıllığı (2001). T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
Anonymous,2003a.Genus Azospirillum. www.google. com/search?q=cache: 1 rcAhNblmk8J: www.dsmz. de/bactnonV namO365.htm
Anonymous,2003b. List of Microbial Genera: Azotobacter (Bacteria).www.google.com/search7q =cache:sMgOxYLoUbIJ:www.dsmz.de/species/gn 304261.htm
Babaoğlu, M., Yorgancılar, M., 1999. Buğdayın Azorhizobium caulinodans ile Aşılanması: Ekolojik Bir Yaklaşım. Türkiye I. Ekolojik Tarım Sempozyumu 21-23 Haziran. İzmir.
Bayraklı, F.,Baklaya, N.,2000. Fosforlu ve Azotlu Gübre Kullanımı ve Gübre Çevre Etkileşimi. Tarımsal Çevre ve Su Kirliliği Semineri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Samsun İl Müdürlüğü. Samsun.
Biswas, J.C.,Ladha, J.K.,Dazzo, F.B.,2000. Rhizobia Inoculation Improves Nutrient Uptake and Growth of Lowland Rice. SSSAJ. Soil Science Society of America Journal. September-October. Vol.64, No:5. USA.
Cavellat, L.E., Pessoa,A.C., Dos, P.,Helmich, J.J., Helmich, P.R.,Ost.,C.F.,2000. Corn Productivity in Response to Nitrogen Aplication and Seed Inoculation with Azospirillum spp. Maize Abstracts, Vol. 16,No.6.
Çakmakçı, R.,Kantar, F.,Oral, E.,1997. Bacillus polymyxa ve Bacillus megatherium var. phosphaticum Aşılamasının Şeker Pancarı ve Arpa Verimine Etkisi. Türkiye II Tarla Bitkileri Kongresi. O.M.Ü. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bölümü. Tarla Bitkileri Bilimi Derneği. Sy 274-278. Samsun.
Dokuyucu, T.,Akkaya, A.,Kırtok, Y.,1997. Bakteri Aşılamasının {Azospirillum brasilense Sp. 246). Ekmeklik Buğday (T. aestivum L) Çeşidi Gemini'nin Verim Unsurları Üzerine Etkisi. Türkiye II Tarla Bitkileri Kongresi. O.M.Ü. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bölümü. Tarla Bitkileri Bilimi Derneği. Sy 56-60. Samsun.
Döbereiner, J.,1998. Biological Nitrogen Fixation in The Tropics: Social and Economic Contributions. Soybean Abstracts. Vol:21, No:2.
Ganguly, T.K., Manna, M.C.,2000. Azospirillum brasilense-An Associative Organizm in Agriculture-A Review. Maize Abstracts, Vol, 16, No.6.
Gevrek, M.N.,2000. Çeltik Tarımında Azot Kaynağı Olarak Azollanm Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi. 24(2), Ankara.
Gülümser, A.,Bozoğlu, H., Pekşen, E.,1998. Yemeklik Tane Baklagiller (Uygulama Kitabı). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ders Kitabı. No:27, 1. Baskı, Samsun.
Heichel, G.H.,1985. Symbiosis: Nodule Bacteria and Leguminous Plants. Forages. The Science of Grassland Agriculture. Fourth Edition, Iowa, USA.
İsmailçelebioğlu, Y.N.,1969. Muhtelif Bölgelerden İzole Edilen Azotobacter chroococcum ile Aşılamanın Erzurum Kan Siltli killi ve Palandöken Çakıllı Tınında Yetiştirilen Buğday ve Patates Bitkilerinin Verimi Üzerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi Yay. No:274, Ziraat Fakültesi Yay. No: 136, Erzurum.
İsmailçelebioğlu,Y.N.,1990. Değişik Kökenli Azotobacter Chroococcum Kültürleriyle Farklı Aşılama İşlemlerinin İki Ayrı Toprakta Yetiştirilen Şeker Pancarı ve Domates Bitkilerinin Ürün Verimine Etkisi. Atatürk Üniversitesi Yay. No;668, Ziraat Fakültesi Yay. No:298, Erzurum.
Jouline, I.B.,1996. Behavioral Responses of Azospirillum brasilense Involved in Nitrogen Fixation. Loma Linda University. Department of Microbiology and Moleculer Genetics. Loma Linda, www.google. com. tr/search?q=cache: 6BgQRyEcd_oJ:www.reeusda.gov/nri/pubs/archiv e/abstracts/abstr act96/n itrogen.
Kaçar, B.,1984. Bitki Besleme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay. No: 899, Ankara.
Kırbağ, F.,Baltepe, Ş.,1997. Yüksek Bitkilerde Simbiyotik Azot Bağlanması. Ekoloji. Çevre Dergisi. Sayı:22, İzmir.
Kızılkaya, R.,Aşkın, T.,2000. Tarım Topraklarında Ağır Metal Kirliliği ve Çevre Sağlığı Üzerine Etkileri. Tarımsal Çevre ve Su kirliliği Semineri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Samsun İl Müdürlüğü. Samsun.
Kızıloğlu, T.F.,1995. Toprak Mikrobiyolojisi ve Biyokimyası. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fak. Yayınları No: 180, Erzurum.
Köycü, C., Sezer, İ.,Dere, Ş.,1994. Çeltik Tarımında Yeşil Gübre Olarak Azolla. Tarla Bitkileri Kongresi. Cilt: 1, Tarla Bitkileri Bilimi Derneği. TÜBİTAK ve ÜSİGEM, İzmir.
Reis, V.M.,Baldani, J.I.,Baldani, V.L.D., Dobereiner, J.,2000. Biological Dinitrogen Fixation in Gramineae and Palm Trees. Critical Reviews in Plant Science. Vol.19, Issue.3, London.
Sturz, A.V.,Christie, B.R.,Nowak, J.,2000. Bacterial Endophytes: Potential Role in Developing Sustainable Systems of Crop Production. Critical Reviews in Plant Sciences. Vol.19, Issue 1, London.
White, R.E.,1983. Introduction to The Principles and Practice of Soil Science. Australia.
Zaccaro, M. C, 2000. Plant Growth-Promoting Cyanobactena. (PGPR Conference, November 2000) Laboratorio de Fisiologia Vegetal Biologîa de Cyanobacteria. Facultad de Ciencias Exactasy Naturales.Universidad de Buenos Aires. Pabellon II. 4° P. www.google.com.tr/search?q=cache: 294tsJWpwWYJ:www.ag. auburn.edu/argentina/ pdfmanuscripts/zaccaro.pdf