Sera şartlarında harç ortamında yetiştirilen marul çeşitlerinin ürün miktarları, $NO_3, NO_2$ ve mineral madde kapsamları

Bu çalışmanın amacı, aynı harç ortamında yetiştirilen marul çeşitlerini taze ürün miktarları ile akümüle ettikleri nitrat ve nitrit miktarları yönünden karşılaştırmaktır. Ayrıca marul yapraklarının N, P, K, Ca, Mg, Na, S, Fe, Mn, Zn, Cu ve B kapsamlarını belirleyerek çeşitlerin kullanılan harç ortamında beslenme durumlarını ortaya koymaktır. Aynı harç ortamında ekimden sonra 50 gün yetiştirilen marul çeşitlerinin $NO_3^-$ kapsamları yönünden oldukça ayrımlı oldukları tespit edilmiştir. Marul çeşitleri arasında en düşük nitrat akümüle eden çeşit Tasna olup 48.31 mg $NO_3^-$ /kg taze materyal içermiştir. Yedikule, Arapsaçı ve Kıvırcık marul çeşitleri nitrat kapsamları yönünden yüksek (>650 mg $NO_3^-$ /kg taze ağırlık), Olenka ve Tasna çeşitleri ise düşük bulunmuşlardır (

Anahtar Kelimeler:

bitki bileşimi, bitki beslenmesi, fosfor, besin maddesi içeriği, nitrit, nitrat, mineral madde içeriği, marul, genotip, kültür ortamı, ürün verimi, kimyasal bileşim, Lactuca sativa

Yield, $NO_3, NO_2$ and mineral matter contents of different lettuce genotypes growing in the mixture medium under the greenhouse conditions

The objective of this study was to compare the amount of fresh yield, N03~ and NO2~ accumulations of lettuce genotypes growing in the same mixture medium. Furthermore, nutritional statues of lettuce genotypes in the mixture medium were obtained by determining N, P, K, Ca, Mg, Na, S, Fe, Mn; Zn, Cu and B contents in the plants. $NO_3^-$ contents of the lettuce genotypes showed the big differences each other at the end of 50 days growing period. The lowest $NO_3^-$ accumulation (48,31 mg $NO_3^- kg^{-1}$' fresh material) among the lettuce genotypes was in Tasna. Yedikule, Arapsaçı and Kıvırcık had high nitrate content, however, Olenka and Tasna had low nitrate content (<650 mg $NO_3^- kg^{-1}$' fresh matter). According to suggested $NO_3^-$ content in vegetables by the scientific committee for food testing of European United (EU), while nitrate content of Yedikule, Arapsaçı and Kıvırcık lettuce genotypes were high, nitrate content of Olenka and Tasna were determined as low. The lettuce genotypes did not showed any differences according to their $NO_2^-$ contents. On the other hand, except Yedikule genotype, the mixture medium did not supply enough nitrogen to the other lettuce genotypes. However, the lettuce genotypes were supplied enough P, Fe, Mn and Zn nutrient by the mixture of medium. The mixture medium was not enough for K, Ca and Mg nutrition of the lettuce genotypes. In addition, the mixture medium was not enough for Cu and B nutrition of some genotypes.

Keywords:

plant composition, plant nutrition, phosphorus, nutrient content, nitrites, nitrate, mineral content, lettuces, genotypes, culture media, crop yield, chemical composition, Lactuca sativa,

___

Alpaslan, M., Güneş, A., ve İnal, A., 1998. Deneme Tekniği A.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Kitabı: 455, Ankara.

Anonymous, 1975. Meat and meat products determination of nitrit. ISO-29İ8.

Anonymous, 1995. European Commission Scientific Committee For Food. (SCF. Opinion on Nitrate and Nitrite. Anex 4 to Document 111/5611/95).

Anonymous, 1997. Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği. Yabancı Madde ve Bileşikler (Ek- 16), sayfa 130 (16 Kasım 1997 tarihli T.C. Resmi Gazete).

Anonymous, 1998. Consort P903. Manual Hanleiding. Consort nv Parklaan 36 B2300, Turnhout, Belgium.

Bayraklı, F., 1987. Toprak ve Bitki Analizleri. O.M.Ü. Yayınları,Yayın No: 17, Samsun.

Biom-Zandstra, M., and Eenink, A.H., 1986. Nitrate Concentration and Reduction in Different Genotypes of Lettuce. J. Amer.Soc. Hort. Sci. 111(6): 908-911.

Craddock, V.M., 1983. Nitrosamines and human cancer: proof of an association. (London) 306: 638.

Eşiyok, D., 1994. Bornova Koşullarında İlkbahar Ürünü Olarak Yetiştirilmeye Uygun Salata-Marul Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi. 31. (2-3): 153-159. Bornova-İzmir.

Goodman, P.J., 1979. Genetic Control of Inorganic Nitrogen Assimilation of Crop Plants, p. 165-176. In: E.J. Hewitt and C.V. Cutting (eds.). Nitrogen Assimilation of Plants. Academic , New York.

Griffith, G., and Johnston, T.D., 1961. The nitrate-nitrogen content of herbage: III. The mineral nitrate content of rape and kale. J. Sci. Food Agr. 12: 348-352.

Günay, A., 1993. Özel Sebze Yetiştiriciliği. Cilt V. A.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Ankara.

Jackson, M.L., 1958. Soil Chemical Analysis. Prentice-Hall, Inc., Engleweed Cliffs, New Jersey, pp: 38-47.

Kaçar, B., 1972. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri: II. Bitki Analizleri. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınlan:453,Uygulama Kılavuzu: 155, Ankara.

Kaçar, B., 1994. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri: III Toprak Analizleri. A.Ü. Ziraat Fakültesi, Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları No: 3, Ankara.

Maynard, D.N., Barker, A.V., Minotti, P.L., and Peck, N.H., 1976. Nitrate accumulation in vegetables. Adv. Agron. 28:71-118.

Mustin, M., 1987. Le Compost. Gestiön de la Matiere Organique. Editions Francois DUBUSC. 35, rue Mathurin- Regnier, Paris.

Richards, L.A., 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. U.S. Dept. Agr. Handbook. 60: 105-106.

Ryder, E.J., 1979. Leafy salad vegetables. The AVI Publishing Company, Inc. ABD.

Schrader, L.E., 1978. Uptake, Accumulation, Assimilation and Transport of Nitrogen in Higher Plants, pp: 101-141. In: D.R. Nielsen and J.G. MacDonald (eds.) Nitrogen in Environment 2. Academic, New York.

Subramanya, R., Vest, G.. and Honma. S.. 1980. Inheritance of nitrate accumulation in lettuce. Hortscience 15: 525-526.

Thomson, C.H., and Kelley, W.C., 1957. Vegetable Crops, Me Graw Hill Book Company, Inc. New York, Toronto, London.

Vural, H., Eşiyok, D., Duman, İ., 2000. Kültür Sebzeleri(Sebze Yetiştirme). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü. Bornova - İzmir.

Wright, M.G. and Davison, K.L., 1964. Nitrate accumulation in crops and nitrate poisoning of animals. Adv. Agron. 16: 197-247.

Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Teknik Yayın No: 56, Ankara.