Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İlettiği Değerler Açısından İncelenmesi

Değerlerimiz ve yetkinliklerle bütünleşmiş bilgi, beceri ve davranışlara sahip nitelikli bireylerin yetişmesinde Türkçe ders kitabı metinlerinin katkısı yadsınamaz. Öğretim programlarının perspektifini oluşturan değerlerin öğrencilere aktarılmasında bu metinler, temel araç konumundadır. Bu çalışmada, 2018 yılı Türkçe Dersi Öğretim Programı doğrultusunda hazırlanmış Türkçe ders kitapları, değerler iletimi açısından incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Metinler, oluşturulan “Değerler İnceleme Formu”na göre taranmıştır. Elde edilen bulgular tablolar halinde verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre metinlerin değerleri iletmede yetersiz kaldığı görülmektedir. Türkçe ders kitapları metinleri arasında değerler iletimi açısından bir dengenin olmadığı tespit edilmiştir. Benzer şekilde ders kitaplarındaki değerlerin dağılımında da bir dengenin gözetilmediği görülmektedir. Ders kitaplarındaki metinlerde en fazla sevgi, saygı, yardımlaşma, duyarlılık, çalışkanlık, dayanışma değerleri yer alırken; en az iletilen değerlerin ise tasarruf, eşitlik, adalet olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular, alanyazından elde edilen bulgularla birlikte değerlendirilmiştir. Araştırmanın bulguları doğrultusunda birtakım önerilere de yer verilmiştir.

Examining Values in Texts of Turkish Coursebooks

The contribution of Turkish coursebook texts to the education of qualified individuals who have knowledge, skills and behaviors integrated with our values and competencies cannot be denied. These texts are the primary means of transferring the values that constitute the perspective of the curriculum to the students. In this study, Turkish coursebooks prepared in line with the 2018 Turkish Language Teaching Program were examined in terms of transmission of values. In the study, document analysis, one of the qualitative research methods, was used. The texts were scanned according to the created Values Review Form. The findings are given in tables. According to the findings, it is seen that the texts are insufficient to transmit the values. It was determined that there is no balance between the values of the Turkish coursebooks. Similarly, a balance is not observed in the distribution of the values in the coursebooks. Most of the texts in the coursebooks include love, respect, cooperation, sensitivity, diligence and solidarity. The least transmitted values were found to be savings, equality, and justice. The findings were evaluated together with the findings obtained from the literature. In accordance with the findings of the study, some suggestions were given.

PDF

___

Akbaş, O. (2004). Türk millî eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının (değerlerinin) ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bacanlı, H. (1999). Gelişim ve öğrenme (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Bilgin, N. (1995). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Bilgin, N. (2000). İçerik analizi. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Çelikpazu, E. E. ve Aktaş, E. (2011). MEB 6. 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/2 Spring 2011, p. 413-424.
Çırak, G. vd. (2014). 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Mediterranean Journal of Humanities mjh.akdeniz.edu.tr IV/1, 83-95.
Deniz, K. ve Karagöl, E. (2018). Değerler eğitimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 1, 244-255.
Doğan, B. ve Gülüşen, A. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değerler bakımından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 75-102.
Ekiz, D. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı yayıncılık.
Fırat, H. ve Mocan, A. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki hikâyelerde yer alan değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183, 25-49.
Izgar, G. (2013). İlköğretim okulu 8. sınıf öğrencilerine uygulanan değerler eğitimi programının demokratik tutum ve davranışlarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
İşcan, C. D.(2007). İlköğretim düzeyinde değerler eğitimi programının etkililiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kurtdede-Fidan, N. ve Öner, Ö. (2018). Değerler eğitimine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi, International Journal Of Field Education, 4(1), 1-17.
Lickona, T. (1991). Educating For Character: How Our Schools Can Teachrespect And Responsibility. Newyork: Bantam Books.
MEB Türkçe Dersi Öğretim Programı (TDÖP) (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) (2018). 17.03.2019 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=332’den erişildi .
MEB Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (SDÖP) (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar) (2018). 17.03.2019 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354’den erişildi.
Pilav, S. ve Erdoğan Ş. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 210, 351-371.
Pilav, S. ve Demir, H. ve Demir H.A.(2015). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinin değer iletimi açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, Cilt 44, Sayı 206. 16-29.
Rokeach, M. (1973). Nature of human values. New York: The Free Press.
Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Öztürk Samur, A. (2011). Değerler eğitimi programının 6 yaş çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimlerine etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: theorotical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in Experimental Social Psychology. 25, 1-65.
Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2013). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. İzmir: Tudem Yayınları.
Şen Ü. (2008). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), 763-779.
Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
TDK Türkçe Sözlük.(2011). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Tulunay Ateş, Ö. (2017). Türkiye’de değerler eğitimi uygulamalarının öğrencilere kazandırılması istenen olumlu özellikler üzerindeki etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi Cilt 15, No. 34, 41-60,
Yılar, R. (2016). İlettiği değerler açısından ilkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerinde incelemeler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 11 Sayı: 2, 490-506.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Haykır, H.A. vd. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 5. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Şekerci, Y. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitabı 6. İstanbul: Eksen Yayıncılık.
Kaya, B. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. Ankara: Dersdestek Yayıncılık.
Mete, G. vd. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 8. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.