Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metin Türleri ile Kalıplaşmış Söz Varlığı İlişkisi

Araştırmanın amacı, Türkçe Dersi Öğretim Programı (2018) temelinde hazırlanmış ortaokul Türkçe ders kitaplarında (MEB Yayınları) yer alan metin türleri ile kalıplaşmış söz varlığı ilişkisini belirlemektir. Türkçe dersi, metinler üzerinden gerçekleştirilen bir derstir. Metinlerdeki kalıplaşmış söz varlığı unsurlarını belirlemek, metin türleriyle kalıplaşmış söz varlığı unsurları arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak, araştırma için önemli görülmektedir. Araştırma, nitel bir araştırma özelliği taşımaktadır ve temel nitel araştırma ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verilerini 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan 95 metin oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanması, doküman incelemesi ile gerçekleştirilmiştir. Metinler türlerine göre sınıflandırılmış ve metinlerdeki kalıplaşmış söz varlığı unsurları belirlenmiştir. Araştırmanın verileri, betimsel analiz tekniğiyle çözümlenmiştir. Metin türleri ile kalıplaşmış söz varlığı unsurları arasındaki ilişki, tablolarla gösterilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırma ile şu sonuçlara ulaşılmıştır: Kalıplaşmış söz varlığı unsurlarının en fazla yer aldığı metin türünün öykü olduğu, metin türlerinde en fazla kalıplaşmış söz varlığı unsurlarından deyimlere yer verildiği, en az yer verilen kalıplaşmış söz varlığı unsurunun ise atasözü olduğu belirlenmiştir.

Relationship Between Text Types and Formulaic Expression in Secondary School Turkish language Arts Textbooks

The aim of this study was to determine the relationship between text types and formulaic expression in secondary school Turkish textbooks (MoNE Publications) prepared based on the Turkish Language Arts Curriculum (2018). Turkish is a lesson carried out by using texts. The present study placed importance on determining the elements of formulaic expression in the texts and to reveal the relation between text types and elements of formulaic expression. The present study employed the qualitative research method for data collection. Data was collected from 95 texts from 5th, 6th, 7th and 8th grade Turkish language arts textbooks. The collection of data was completed with document review. The texts were classified according to type and the elements of formulaic expression in the texts were determined. The data were determined with the descriptive analysis technique. The relationship between text types and elements of formulaic expression was shown with tables and assessed accordingly. This study concluded the following results: The text type with the most elements of formulaic expression are stories, idioms are the most commonly used formulaic expression in text types and proverbs determined are the element of formulaic expression used the least.

PDF

___

Akın, K. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan okuma metinlerinin söz varlığı üzerine bir değerlendirme. Social Sciences Studies Journal, 4(22), 3695-3706.
Aksan, D. (2004). Türkçenin söz varlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
Apaydın, N. (2010). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Demir, C. (2016). Türkçe eğitim öğretim programları ve kişisel söz varlığı. Milli Eğitim Dergisi, 210, 141-161.
Esgin, A. (2016). Yurt dışında yapılmış söz varlığı çalışmalarının yöntemleri üzerine bir değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 210, 55-83.
Göçer, A. (2009). Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözlük kullanımı. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(4), 1025-1055.
Gökdayı, H. (2008). Türkçede kalıp sözler. Bilig, 44, 89-110.
Karadüz, A. (2009). Sözlük, sözcük anlamı ve öğrenme üzerine. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(4), 636-649.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. 24. Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Karatay, H. (2016). 6-8. sınıf öğrencilerinin mecazlı dili anlama düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi, 210, 265-285.
MEB (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 6. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 8. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB (2018). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Merriam, S. B. (2013). Qualitative research a guide to desing and implementation. Selahattin Turan (Çev. Ed.). 3. Basımdan Çeviri. Ankara: Nobel Yayınları.
Tağa, T. (2016). Kelime öğretiminde hedef kelimelerin belirlenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 210, 163-177.
TDK (2005). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Turhan, H. (2010). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin söz varlığı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Uludağ, Ç. (2010). 7. sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 9. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınları.