Tefsir Literatürü Işığında İsrâ Olayından Önce Nâzil Olan Sûrelerde Namaz

Namazın Mekke’de sabah ve akşam olmak üzere ikişer rekât kılındığına ve daha sonraları beş vakte çıkarıldığına dair hadis kitaplarında pek çok rivâyet bulunmaktadır. Genel kabul beş vakit namazın Mi‘rac hadisesini anlatan rivâyet dikkate alınarak Mi‘rac’dan sonra farz kılındığı yönündedir. Bununla beraber beş vakit namazın ne zaman başladığı hususunda müfessirler arasında ihtilaflar bulunmaktadır. Nüzûl tertiplerine göre İsrâ’dan önce nâzil olan Fâtiha, ‘Alak, Müzzemmil, Müddessir, ‘Alâ, Tîn, ‘Asr, Kevser, Necm, Mâ‘ûn, ‘Araf, Cin, Furkân, Fâtır, Meryem, Şu‘ara ve Neml Sûrelerinde namaz ibâdeti zikredilmesine rağmen bu sûrelerde namazın vakitleri konusunda doğrudan bir kelime bulunmamaktadır. Sadece bazı müfessirler ‘Asr sûresindeki “asr” kelimesini ikindi namazı vakti olarak yorumlamışlardır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur'ân, Mekke, Namaz, Vakit

In the Light of Tafsīr Literature, Prayer (Salāt) in the Sūrahs Sent Down before the Event of Isrā’

There are many narrations in the Ḥadīth books that prayer was performed in Mecca as two rak‘ats, morning and evening, and then increased to five times. The general acceptance is that the five-time prayer is obliged after the Mi‘rāj, taking into account the story about the event of Mi‘rāj. Yet, there are disputes between the mufassirs about when the five-time prayer began. Although prayer worship is mentioned in sūrahs al-ʽAlaq, al-Muzzammil, al-Muddaththir, al-Aʽlā, al-Tīn, al-‘Aṣr, al-Kawthar, al-Najm, al-Mā‘ūn, al-Aʽrāf, al-Jinn, al-Furqān, Fāṭir, Maryam, al-Shu‘arā’ and al-Naml, which was sent down before al-Isrā’ according to nuzūl revelation orders, there is no direct word about the time of prayer in these sūrahs. Only some mufassirs have interpreted the word “ʽaṣr” in sūrah ‘Aṣr as the time of afternoon prayer.

Keywords:

Tafsīr, Qur’ān, Mecca, Prayer, Time.,

PDF

___

‘Abduh, Muhammed - Rızâ, Muhammed Reşid. Tefsîru’l-menâr. 12 Cilt. b.y.: el-Heyetü’l-Mısriyyetü’l-‘Âmme li’l-Kitâb, 1990.
Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmûd b. ‘Abdillâh el-Hüseynî. Rûhu’l-me‘ânî. thk. ‘Abdulbârî ‘Atiyye. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1415.
Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. 12 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1990.
Begavî, Ebû Muhammed Muhyissunne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ. Me‘âlimu’t-tenzîl. thk. ‘Abdurrezzâk el-Mehdî. 5. Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1420.
Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Sa‘îd ‘Abdullâh b. Ömer b. Muhammed eş-Şîrâzî. Envâru’t-tenzîl. thk. Muhammed Abdurrahman el-Maraşlı. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1418.
Binol, Ali. “Kur’ân’da Geçen Tezekkî Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/11 (Haziran 2017), 185-206.
Buhârî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. İsmâ‘îl. Sahîhu’l-Buhârî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Cessâs, Ahmed b. ‘Alî Ebû Bekr er-Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. thk. Muhammed Sâdık el-Kamhâvî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1405.
Demirci, Muhsin. Kur’ân Tefsirinde Farklı Yorumlar. 3 Cilt. İstanbul: İfav Yayınları, 2017.
Derveze, Muhammed ‘İzzet. et-Tefsîru’l-hadîs. Kâhire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, 1383.
Ebû ‘Ubeyde, Ma‘mer b. el-Müsennâ et-Teymî el-Basrî. Mecâzu’l-Kur’ân. thk. Muhammed Fuâd Sezgin. 2 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Hancî, 1381.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşa‘s. Sünen. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Ebûssuûd, Muhammed b. Muhammed b. Mustafâ el-‘İmâdî. İrşâdu’l-‘akli’s-selîm. Beyrut - Lübnân: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 2010.
Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. ‘Abdillâh b. Manzûr ed-Deylemî. Me‘âni’l-Kur’ân. thk. Ahmed Yûsuf en-Necâtî vd.. 3 Cilt. Mısır: Dâru’l-Mısriyye, ts.
Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. 2 Cilt. İstanbul: İrfan Yayımcılık, 1995.
Harman, Ömer F. “İslâmiyet ve Kudüs”. Milel ve Nihal 16/1 (2019), 9-30.
Hâzin, ‘Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm. Lubâbu’t-te’vîl. thk. Muhammed ‘Alî Şâhîn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1415.
İbn ‘Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru Sahnûn li’n-Neşr ve’t-Tevzi‘, ts.
İbn ‘Atiyye, Ebû Muhammed ‘Abdülhak b. Gâlib b. ‘Abdirrahmân. el-Muharreru’l-vecîz. thk. ‘Abdusselâm ‘Abduşşâfî Muhammed. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1422.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed ‘Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm. thk. Es‘ad Muhammed et-Tayyib. 10 Cilt. Arabistan: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, 1419.
İbn Ebî Zemenîn, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. ‘Abdillâh b. ‘Îsâ. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîz. thk. Ebû ‘Abdillâh Hüseyin b. ‘Ukkâşe - Muhammed b. Mustafâ el-Kenz. 5 Cilt. Mısır: el-Fârûku’l-Hadîse, 2002.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn ‘Abdülmelik. es-Sîretu’n-nebeviyye. thk. Mustafâ eş-Şekkâ vd.. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-hayr, 1995.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed ‘Abdullâh b. Müslim ed-Dîneverî. Garîbü’l-Kur’ân. thk. Sa‘îd el-Lihâm. b.y.: y.y., ts.
İbn Mâce, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
İbn Mücâhid, Ebu’l-Haccâc el-Mahzûmî. Tefsîru Mücâhid. thk. Muhammed ‘Abdüsselâm Ebu’n-Nîl. Mısır: Dâru’l-Fikri’l-İslâmiyyi’l-Hadîse, 1989.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâluddîn ‘Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr. thk. ‘Abdurrezzâk el-Mehdî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1422.
Kurtubî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmiu‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
Kuşeyrî, ‘Abdülkerîm b. Hevâzin b. ‘Abdilmelik. Letâifü’l-işârât. thk. İbrâhîm el-Besyûnî. 3 Cilt. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-‘Âmme li’l-Kitâb, ts.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen ‘Alî b. Muhammed b. Habîb. en-Nüket ve’l-‘uyûn. 6 Cilt. Beyrut - Lübnân: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2012.
Mevdûdî, Ebü’l-A‘lâ. Tefhîmu’l-Kur’ân. çev. Muhammed Han Kayanî vd.. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
Mukâtil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. thk. Ahmed Ferîd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîh. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Nesâî, Ebû ‘Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb. Sünen. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Nîsâbûrî, Nizâmuddîn el-Hasen b. Muhammed b. el-Hüseyn el-Kummî. Garâibu’l-Kur’ân. thk. Zekeriyyâ ‘Umeyrât. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1416.
Olgun, Tahir. Müslümanlıkta İbâdet Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1998.
Öztürk, Mustafa - Ünsal, Hadiye. Kur’ân Tarihi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
Râzî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. ‘Ömer Fahruddîn. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1420.
Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm en-Nîsâbûrî. el-Keşf ve’l-beyân. thk. el-İmâm Ebî Muhammed b. ‘Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 2002.
Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Bahru’l-‘ulûm. 3 Cilt. b.y.: y.y., ts.
Süfyân es-Sevrî, Ebû ‘Abdillâh b. Saî‘d b. Mesrûk el-Kûfî. Tefsîru Süfyân es-Sevrî. Beyrut - Lübnân: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1983.
Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’ân Tefsiri. 5 Cilt: İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu‘l-beyân. thk. Sıdkı Cemîl el-‘Attâr. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2001.
Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ b. Sevre. Sünen. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Tüsterî, Ebû Muhammed Sehl b. ‘Abdillâh b. Yûnus b. Refî‘. Tefsîru’t-Tüsterî. thk. Muhammed Bâsil ‘Uyûnu’s-Sûd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1423.
Vâhidî, Ebü’l-Hasen ‘Alî b. Ahmed b. Muhammed b. ‘Ali en-Nîsâbûrî. el-Vecîz. thk. Safvân ‘Adnân Dâvûdî. Beyrut: Dâru’l-Kalem - ed-Dâru’ş-Şâmiyye, 1415.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: Yenda Yayınları, 2001.
Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. ‘Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1995.