Kur’ân’ın Beyânî İ’câzı Bağlamında Hurûf-ı Mukattaa

Kur’ân’ı Kerîm indirilmeye başlandığı günden beri, insanların benzerini getirmekten âciz kaldıkları ilâhî bir kitaptır. Bu durum Kur’ân’ın i‘câzı olarak ifade edilmiştir. Hicrî IV. asırdan itibaren Kur’ân’ın birçok i‘câz yönü tespit edilerek tefsir kitaplarında ve özellikle de ‘İ‘câzü’l-Kur’ân’ adlı müstakil eserlerde detaylı olarak incelenmiştir. İ‘câzü’l-Kur’ân konusunda çalışma yapan âlimler, Kur’ân-ı Kerîm’in hangi yönüyle mu‘ciz olduğu hususunda bir görüş birliğine varamamışlardır. Kur’ân’ın i‘câz yönünün üç, yedi ya da on olduğunu ifade edenler var olduğu gibi bu sayıyı kırka kadar çıkanlar da olmuştur. Bu görüşlerin; sarfe, Kur’ân’ın gaybî haberler verme, olağanüstü beyân üslûbu, teşrî için koyduğu hükümler, ümmî bir peygamber tarafından tebliğ edilmesi ve ilmî muhteva gibi konular etrafında şekillenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur’ân, Âyet, Hurûf-ı Mukattaa, İ‘câzü’l-Kur’ân.

The Cut Letters/al-Huruf al-Muqattaa in Which they are Mentioned in the Context of the Statement Miracles of the Qur’an

Holy Qur’an is a divine book which human beings have been incapacitated to bring its similar version since it started to be revealed. This is explained as the miraculous feature of Qur’an. Since IV century Hegira, numerous miraculous aspects of Qur’an have been found; and they have been investigated in exegesis books and especially independent works called ‘I’jazu’l-Qur’an’ (Miraculous aspects of Qur’an). The scholars, who carry out studies on ‘I’jazu’l-Qur’an’, have not been able to reach a consensus on what aspect of Qur’an is miraculous. On one hand, some scholars state that there are three, seven or ten miraculous features in Qur’an, the others increase them up to forty on the other. These opinions have been formed around issues such as sarfe, the feature of Qur’an informing about invisible and unknown news, its extraordinary statement style, and provisions that it established for dissemination, and its announcement by an illiterate prophet, and its scientific issues.

Keywords:

Commentary, Qur’an, Verse, al-Huruf al-muqatta’a, I’jazu’l-Qur’ân.,

PDF

___

Akgül, Muhittin. “Mukattaa Harfleri ve Kur’an İ‘câzındaki Yeri”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/14 (Aralık 2006), 49-65.
Altuntaş, Mehmet. “Kur’an’ın Mekke’de Yazılması ve Medine’de Çoğaltılması Üzerine Bazı Değerlendirmeler”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (Aralık 2018), 257-289.
Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbuddîn Seyyid Mahmûd. Rûhu’l-me‘ânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-‘azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî. 30 Cilt. Beyrut: y.y., ts.
Arpa, Abdülmuttalip. “Fahreddin er-Râzi’nin İ’câzu’l-Kur’ân Anlayışı”. The Journal of Academic Social Science Studies 6/8 (Ekim 2013), 781-800.
Arslan, Gıyasettin. “İbrâhîm Sûresinin İlk ve Son Âyeti Arasındaki Belaği Uyum”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2007), 1-22.
Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed el-Basrî. İ’câzü’l-Kur’ân. thk. Ahmed Sakar. Kahire: Dârü’l-Mearif, ts.
Bakkal, Ali. “Kur’ân’ın İ’câzı Üzerine Genel Bir Değerlendirme”. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi 2 (Eylül 2016), 1-25.
Bikâî, Burhanuddin Ebu’l-Hasan İbrâhîm b. Ömer. Nazmu’d-durer fî tenâsubi’l-âyât ve’s-suver. 22 Cilt. Kâhire: y.y., ts.
Bintu’ş-Şatıî, Aişe Aburrahman. el-İ’cazu’l-beyânî li’l-Kur’ân. Dârü’l-Maârif: y.y., ts.
Bulanık, Harun. Nesefî Tefsirinde İ'câzu'l-Kur’ân. Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsîr Usûlü. Ankara: TDV Yayınları, 2008.
Cerrahoğlu, İsmail. “Fahruddîn er-Râzî ve Tefsiri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (Haziran 1977), 7-57.
Cerrahoğlu, İsmail. “Bazı Sûrelerin Başlangıç Harfleri”. Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi 10/107 (Nisan 1971), 76-81.
Cerrahoğlu, İsmail. “Bazı Sûrelerin Başlangıç Harfleri”. Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi 10/109 (Haziran 1971), 165-168.
Cürcânî, Ebü’l-Hasen b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf. et-Taʻrifât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 2013.
Çuhadar, Mustafa. “Fesâhat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/423-424. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
Doğan, Mehmet Zeki. Bilimsel Tefsir Açısından Kur’ân’ın İ‘câzı. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
Duman, M. Zeki - Altundağ, Mustafa. “Hurûf-ı Mukattaa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/401-408. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
Eren, Cüneyt. “Kur’ân-ı Kerîm’in İ’caz Çeşitleri”. Diyanet İlmi Dergi 46/3 (Temmuz 2010), 129-144.
Güven, Şahin. “Celâleddîn es-Suyûti’nin Merâsidu’l-Metâli’ Fî Tenâsübi’l-Mekâtı’ Ve’l-Metâli’ İsimli Eseri Bağlamında Sûrelerin Başı ile Sonu Arasındaki Münasebet”. Bilimname 2017/34 (Ekim 2017), 317-339.
Hattâbî, Ebû Süleymân b. Muhammed b. Hattâb. Beyânu’l-iʻcâzi’l-Kur’ân (Selasu resâil fî i’câzil-Kurân). thk. Muhammed Halefullah Ahmed - Muhammed Zelûl Selâm. Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
Hicazî, Muhammed Mahmud. et-Tefsiru’l-vâdıh. 30 Cilt. Kahire: y.y., 1980.
İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: y.y., 1984.
İbn Kesîr, Hafız İmaduddin Ebu’l-Fidâ. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm. thk. Mustafa Seyyid Muhammed vd.. 15 Cilt. Kâhire: y.y., 2000.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. nşr. Abdullah Ali el-Kebîr. 6 Cilt. Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
İsfahânî, Ebü’l-Kasım er-Râgıb. el-Mufredât fi Garibi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Seyyid Keylanî. Beyrût: Dârü’l-Maârif, ts.
Karaçam, İsmail. En Büyük Mucize Kur’ân-ı Kerîm’in İlmî ve Edebî Sırları. İstanbul: Yeni Şafak Kültür Armağanı, 2005.
Karaman, Hayreddin vd.. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
Kara, Necati. Bikâî ve Tefsirindeki Metodu. Van: y.y., 1995.
Kılıç, Hulusi. “Fesâhat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/384-387. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebû Bekr. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türki. 24 Cilt. Beyrut: y.y., 2006.
Namlı, Tuncer. “Dil ve Vahiy Tarihine Işık Tutan Çarpıcı Sure Başlıkları: Mukattaa Harfleri”. Eskiyeni 30 (Mayıs 2015), 85-131.
Nesefî, Ebü’l-Berekât Ahmed b. Mahmûd. Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-tevîl. 3 Cilt. Beyrut: y.y., 1999.
Nursî, Said. Sözler. İstanbul: Tenvir Neşriyat, 2010.
Nursî, Said. İşarâtü’l-i’câz. İstanbul: Tenvir Neşriyat, ts.
Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: y.y., 1981.
Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer. Nihâyetu’l-îcâz fî dirâyeti’l-i‘câz. thk. Nasrullah Hacımüftüoğlu. Beyrût: y.y., 2004.
Rummânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Îsâ b. Alî. en-Nüket fî i‘câzi’l-Kur’ân (Selasu resâil fî i’câzil-Kurân). thk. Muhammed Halefullah Ahmed - Muhammed Zelûl Selâm. Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
Sâbûnî, Muhammed Ali. et-Tibyân fî ulumi’l-Kur’ân. Pakistan: Mektebetu’l-Büşrâ, 2011.
Salmazzem, Mehmet. Kur’ân’ın İ’câzı Tarihsel Serencam-Tartışmalar-Güncel Yorumlar. Ankara: Araştırma Yayınları, 2019.
Salmazzem, Mehmet. “Kur’ân’ın İ’câz Yönlerinden ‘Tenâsüb’ Risâle-i Nur Örneği”. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi 2 (Eylül 2016), 203-219.
Salmazzem, Mehmet. Kur’ân’ın İ’câzına Çağdaş Bir Yaklaşım Menâr Örneği. Ankara: Araştırma Yayınları, 2019.
Saylan, Nesrişah. “Hurûf-ı Mukattaa’nın Kıraatler Açısından İncelenmesi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 29/1 (Ocak 2019), 323-334.
Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. Muterekü'l-akran fi i'cazi'l-Kur’ân. thk. Ahmed Şemsuddin. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1988.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an tevîli’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türki vd.. 25 Cilt. Kahire: y.y., 2001.
Tuncer, Faruk. Kur’ân Bütünlüğü Açısından Sûrelerin Baş tarafı ile Sonu arasındaki Münasebet. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000.
Önen, Hacı. “Erken Dönem Tefsirlerde Hurûf-ı Mukattaanın Anlamı ve İ’rabı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research 12/68 (Aralık 2019), 1359-1369.
Yavuz, Yûsuf Şevki. “İ’câzü’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/403-206. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: y.y., 1979.
Yılmaz, Ali. Fahruddin er-Râzî’nin et-Tefsiru’l-Kebir (Mefâtihu’l-Gayb) Adlı Eserinde Tenâsüb ve İnsicâm. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1996.
Yılmaz, Musa Kazım. “Kur’ân’ın Meydan Okumasının Arkasındaki Gerçekler” Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi 2 (Eylül 2016), 255-263.
Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-akâvil fi vucûhi’t-tevîl. thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd vd.. 6 Cilt. Riyâd: Mektebetu’l-Abîkân, 1998.
Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Yûsuf Abdurrahman el-Meraşlî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1990.
Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilu’l-‘irfân fi ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Fevvâz Ahmed. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Küttâbi’l-ʻArâbî, 1995.
Zühaylî, Vehbe. et-Tefsîru’l-münîr. 17 Cilt. Şam: y.y., 2009.