Abdülmecid b. Nasûh et-Tosyavî el-Amâsî (Ö. 996/1588) ve ʿArafâtü’l- ‘Ârifîn İsimli Eseri

Kırk hadîs, hadîs edebiyatından en çok eser yazılan alanlardan biridir. Hadîs ve hadîs ilimleri ile iştiğal eden birçok âlimin kırk hadîs çalışması bulunmaktadır. Kırk hadîs edebiyatına katkıda bulunan âlimlerden biri de XVI. yüzyıl Osmanlı müelliflerinden Abdülmecîd b. Nasûh b. İsrâîl’dir (ö. 996/1588). Farklı ilim dallarında kendini yetiştiren Abdülmecîd Efendi, tefsîr, hadîs, fıkıh, tasavvuf, eğitim, edebiyat ve ahlâk gibi sahalarda çok sayıda eser kaleme almıştır. Bu makalede, Abdülmecîd Efendi’nin ʿArafâtü’l-ʿârifîn li’l-vuḳūf fi mevḳıfi ʿibâdeti rabbi’l-ʿâlemîn fî eḥâdîs̱i Seyyidi’l-murselîn isimli kırk hadîs çalışması incelenmiştir. Bu eser bir kırk hadîs derlemesi olmasına rağmen içerisinde otuz dokuz hadîs nakledilmiştir. Müellif tarafından herbir hadîsin XVI. yüzyıl Osmanlı Türkçesi ile manzûm ve mensûr tercümesi yapılmıştır. Hadîslerin daha iyi anlaşılması sağlamak amacıyla bazı kelâm, fıkıh, tasavvuf, ahlâk ve hadîs konularına değinilmiştir. Birkaç rivâyet dışında bu eserdeki hadîslerin kâhir ekseriyetinin Sahîhayn’dan nakledilmiş olduğu görülmüştür. Ayrıca bu çalışmada, ʿArafâtü’l-ʿârifîn’deki manzûm hadîs tercümelerinin transkripsiyonu yapılmış ve vezinleri hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hadîs, Kırk Hadîs, Manzûm, Abdülmecid b. Nasûh, Amasya

Abdülmecîd b. Nasūh at-Tosyavī al-Amāsī (d. 996/1588) and His Work ʿArafâtü’l- ‘Ârifîn

“Forty hadith” is one of the field in which most written works in the Hadith literature. Many scholars who have been engaged in the Hadith sciences have at least one forty hadith compilations. One of the scholars who contributed to forty hadith literature is Abdulmecīd b. Nasūh b. Israel (d. 996/1588) who was one of the Ottoman writers in the sixteenth century. Abdulmecīd, who educated himself in different disciplines, wrote many books on fields such as tafsîr, hadith, fiqh, sufism, education, literature and morality. Forty hadith work of Abdulmecīd named ʿArafâtü’l-ʿârifîn li’l-vuḳūf fi mevḳıfi ʿibâdeti rabbi’l-ʿâlemîn fî eḥâdîs̱i Seyyidi’l-murselîn have been examined in this article. Although this work was a collection of forty hadiths, one hadith was omitted and thirty-nine hadiths were narrated. Each hadith was translated by the author with the sixteenth century Ottoman Turkish as poetry and prose. Some of the terms of theology, fiqh and hadith were discussed in order to provide a better understanding of the hadiths. It was seen that the hadiths of this work were narrated mostly from Sahîhayn except for a few. Poetic translation of the hadiths of Arafâtü’l-ʿârifîn were also transcribed and given about their measures (vezin) in this study.

Keywords:

Hadith, Forty Hadith, Poetic, Abdulmecīd b. Nasūh, Amasia,

PDF

___

ʿibâdeti rabbi’l-ʿâlemîn fî eḥâdîs̱i Seyyidi’l-murselîn. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, 558.
Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Thk. Şuayb Arnâvût. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1999.
Aktürk, İsmet. Abdülmecîd b. Nasûh’un Hadisçiliği ve Sürûru’n-Nâzırîn Adlı Risalesindeki Hadislerin Tahrîci. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2013.
Bağdâdî, İsmail b. Muhammed Emîn. Hediyyetü’l-ʿârifîn esmâü’l-müellifîn ve âs̱ârü’l-musannifîn. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1951.
Bağdâdî, İsmail b. Muhammed Emîn. Îẓâhü`l-meknûn fî zeyli ʿalâ Keşfi`z-ẓünûn an esâmiʿu`l- kütübi ve`l-fünûn. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabiyye, ts.
Bursalı, Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri. 3 Cilt. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Thk. Muhammed Zehir Nasire’n-Nasır. 9 Cilt. Dımeşk: Dâru Tavku’n-Necâ, 2002.
Deylemî, Ebû Şücâʿ Şîrûye b. Şehredâr b. Şîrûye. Firdevsü’l-aḫbâr. Thk. Muhammed es-Saîd el-Besyûnî Zağlûl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1986.
Edirnevî, Ahmed b. Muhammed. Ṭabaḳâtü’l-müfessirîn. Thk. Süleyman b. Salih el-Huzey. Medine: Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 1997.
Hayta, Ufuk. Abdülmecîd b. Nasûh Tosyevî’nin (ö. 1588) Hayatı, Eserleri ve el-Hüdâ ve’l-Felâh Adlı Tefsir Risâlesinin Tahkîki. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2008.
Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân. Mecmaʿu’z-zevâʿid. Thk. Abdullah Muhammed Derviş. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh en-Nemrî. Câmiʿu beyâni'l-ʿilm ve faḍlihi. Thk. Ebü'l-Eşbal ez-Züheyri. 2 Cilt. Demmâm: Dâru İbni'l-Cevzi, 1994.
İbnü'l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. Kitâbu’l-mevḍûʿât. Thk. Abdurrahman Muhammed Osman. 3 Cilt. Medine: el-Mektebetü’s-Selefiyye, 1966.
Kandemir, M. Yaşar. “Kırk Hadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25: 467-70. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Karahan, Abdülkadir. İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadis. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
Kehhâle, Ömer Rıza. Muʿcemü’l-müellifîn. Beyrut: Dâru ihyâi kütübi’l-arabiyye, ts.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Ṣaḥiḥu Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ihyai’t-turâsi’l-arabiyye, 1991.
Sayrafî, el-Hüseyn b. Ahmed b. Abdillah b. Bekir. Feḍâilu’t-tesmiye bi Aḥmed ve Muḥammed. Thk. Mecdî Fethî es-Seyyîd. Tantâ: Dâru’s-Sahâbe, 1990.
Ṭaberânî, Ebü’l-Kāsım Süleyman b. Ahmed. el-Muʿcemu’l-kebîr. Thk. Hamdi Abdülmecîd es-Selefî. 28 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
Uysal, Muhittin. Tasavvuf Kültüründe Hadis. Konya: Yediveren Yayınları, 2001.
Yasar, Abdizâde Hüseyin Hüsameddin. Amasya Tarihi. 12 Cilt. Amasya Belediyesi Kütüphanesi.
Yıldırım, Selahattin. Osmanlı’da Kırk Hadis Çalışmaları. İstanbul: Osmanlı Hadis Araştırmaları, 2000.