Hastanelerde Gerçekleştirilen Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri Üzerine Nitel Bir Araştırma (Kayseri Örneği)

Diyanet İşleri Başkanlığı cami hizmetleri yanında cami dışı din hizmetlerine de önem vermesinin bir neticesi olarak çeşitli kurumlarla protokoller yaparak manevî danışmanlık ve rehberlik hizmetlerine başlamıştır. Bu kurumlardan biri de hastanelerdir. Hastanelerde profesyonel manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetleri çeşitli ülkelerde uzun zamandır sunulmasına karşın ülkemizde profesyonel manada uygulanması henüz yenidir. 2015 yılında hastanelerde pilot uygulama şeklinde altı ilin devlet hastanesinde manevi danışmanlık ve rehberlik uygulamaları başlamıştır, 2016 yılında bu il sayısı 14’e çıkmıştır. Bu araştırmanın temel amacı, hastanede manevi danışmanlık ve rehberlik uygulamalarının altı pilot ilinden biri olan Kayseri’deki Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde gerçekleştirilen manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinde yer alan görevlilerin manevi danışmanlık ve rehberlik uygulamalarına ilişkin görüş ve deneyimlerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma modeli kullanılmıştır. Nitel veriler, yarı yapılandırılmış görüşme protokolü çerçevesinde toplanmıştır. Bu çerçevede Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesinde görev yapan manevi danışmanların tümüyle yüz yüze derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Bulgular literatür ışığında değerlendirilmiştir, sonuç kısmında da muhtelif önerilere yer verilmiştir. Katılımcıların hastanede yürüttüğü manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetlerine genel olarak bakıldığı zaman uygulamanın klasik vaaz ve irşat mantığıyla değil de bu hizmetin danışmanlık boyutu da göz önünde bulundurularak profesyonel bir şekilde yapılmaya çalışıldığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Din Eğitimi, Manevi Danışmanlık, Sağlık, Hastane, Diyanet İşleri Başkanlığı

A Qualitative Research on Spiritual Counseling and Guidance Services in Hospitals (Kayseri Case)

Presidency of Religious Affairs, besides mosque services, started to provide spiritual counseling and guidance services in various institutions as a result of giving importance to religious services outside the mosque. One of these institutions is hospitals. Although the professional spiritual counseling and guidance services offered in hospitals have been carried out in various countries for a long time, it is more new in our country. In 2015, in the form of pilot implementation in hospitals, the implementation of spiritual counseling and guidance was initiated in state hospitals in six cities. In 2016, the number of these cities increased to 14. The main aim of this research is to reveal the opinions and experiences of spiritual counselors involved in the spiritual counseling and guidance practices in the training and research hospital in Kayseri which is one of the six pilot cities of the spiritual counseling and guidance practices. Qualitative research model was used in the study. Qualitative data were collected within the framework of the semi-structured interview protocol. In this framework, in-depth interviews were conducted with all spiritual counselors working in Kayseri Training and Research Hospital. Descriptive analysis technique was used in the analysis of the obtained data. The findings were evaluated in the light of the literature, and various suggestions were given in the conclusion part. When we look at the spiritual counseling and guidance services provided by spiritual counselors in the hospital in general, it can be said that the practice is tried to be done in a professional manner by taking into consideration the consulting dimension of this service and not by the classical preaching and guidance logic.

Keywords:

Religious Education, Spiritual Counseling, Health, Hospital, The Directorate of Religious Affairs,

PDF

___

Ağılkaya Şahin, Zuhal. Federal Almanya Cumhuriyet’inde Dini Danışmanlık: Teori-Eğitim-Uygulama. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.
Altaş, Nurullah. “Hastanelerde Dini Danışmanlık Hizmetleri: Türkiye Uygulaması Üzerine Deneysel Bir Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 39 (1999): 599-659.
Ayten, Ali. Tanrıya Sığınmak: Dini Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayınları, 2012.
Başar, Serpil. “Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Yürüttüğü Cami Dışı Din Hizmetleri Kapsamında Hastanelerde Din Hizmeti İhtiyacı”. I. Din Hizmetleri Sempozyumu. I: 620-646. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2008.
Başar, Serpil. “Hastanelerde Din Hizmetlerinin Eğitim Boyutu”. Yaygın Din Eğitimi Sempozyumu II. 481-495. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.
Bülbül, Mustafa. “Almanya’da Hastanelerde Yapılan Manevi Bakım (Din) hizmeti”. Vaaz ve Vaizlik Sempozyumu. 590-630. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.
Çelik, Aslı Sis - Özdemir, Funda - Durmaz, Hatice - Pasinlioğlu, Türkan. “Hemşirelerin Maneviyat ve Manevi Bakımı Algılama Düzeyleri ve Etkileyen Bazı Faktörlerin Belirlenmesi”. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 1/3 (2014): 1-12.
Çiftçi, Aişe. Hastalıklarla Başa Çıkmada Dinin Rolü: Kanser Hastalığı Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2007.
Daştan, Nihal Bostancı - Buzlu, Sevim. “Meme Kanseri Hastalarında Maneviyatın Etkileri ve Manevi Bakım”. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 3/1 (2010): 73-78.
Doğan, Mebrure. “Hastane Örneği Üzerinden Manevî Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetlerine Genel Bir Bakış”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/2 (2017): 1267-1304.
Ege, Remziye. “Dini Danışmanlık ve Rehberliğin Bir Bilim Dalı Olarak Gelişmesinin Gerekliliği Üzerine Bazı Düşünceler”. Dini Araştırmalar 14/39 (2011): 104-114.
Eryücel, Sema. Yaşam Olayları ve Dini Başa Çıkma. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2013.
Harold, Koenig. “Din, Maneviyat ve Tıp: Klinik Uygulama İçin Araştırma Bulguları ve Öneriler”. Bilimname 30/2 (2013): 215-230.
Horozcu, Ümit. “Tecrübi Araştırmalar Işığında Dindarlık ve Maneviyat ile Ruhsal ve Bedensel Sağlık Arasındaki İlişki”. Milel ve Nihal Dergisi 7/1 (2010): 209-240.
Hökelekli, Hayati. Ölüm, Ölüm Ötesi Psikoloji ve Din. İstanbul: DEM Yayınları, 2008.
Hunsinger, David Theology and Pastoral Counseling. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995.
Karagül, Arslan. “Manevi Bakım: Anlamı, Önemi, Yöntemi ve Eğitimi (Hollanda Örneği)”. Dini Araştırmalar 14/40 (2012): 5-27.
Karataş, Zeki. Evde Bakım Hizmeti Sunan Aile Bireyi Bakıcıların Moral ve Manevi Değerlerinin Başa Çıkmadaki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, 2011.
Kardaş, Özdemir - Akgün Şahin, Funda - Küçük Dilek, Zümrüt. “Kanserli Çocuğu Olan Annelerin Bakım Verme Yüklerinin Belirlenmesi”. Yeni Tıp Dergisi 26/23 (2009): 153-159.
Kavas, Erkan - Kavas, Nurgül. “Manevi Destek Algısı Ölçeği (MDA): Geliştirilmesi, Geçerliği ve Güvenirliği”. Turkish Studies 9/2 (2014): 905-915.
Kılavuz, Akif. “Hasta Hekim İlişkileri Açısından Din Öğretiminin Önemi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 11/2 (2002): 73-86.
Koç, Mustafa. “Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Hastanelerdeki Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri (1995-2015)-Sınırlılıklar ve Bir Eğitim Programı Önerisi”. Manevi Danışmanlık ve Rehberlik. II: 321-371. İstanbul: DEM Yayınları, 2016.
Koç, Mustafa. “Manevi-Psikolojik Çalışmalarla İlgili Batı’da Yapılan Bilimsel Çalışmaların Tarihi ve Literatürü”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/2 (2012): 201-239.
Koçak, Dilek Bal. Çocuk Hastalara ve Yakınlarına Uygulanan Manevî Bakım. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2015. Korkmaz, Arif. Hastanede Dini Hayat. Konya: Çizgi Kitabevi, 2011.
Korkmaz, Mehmet. “İlahiyat Fakültelerinin Yaygın Din Eğitimi Yeterlikleri: Eğitim-Öğretim Alanı”. Değerler Eğitimi Dergisi 10/24 (2012): 127-146.
Köse, Ali - Küçükcan, Talip. Deprem ve Din: Marmara Depremi Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir İnceleme. İstanbul: Emre Yayınları, 2006. Michael, Utsch. “Pozitif Psikolojiden Güdüler-Din Psikolojisi Araştırmaları ve Terapik/Manevi Yardım Uygulamaları”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (2008): 169-180.
Mollaoğlu, Hasan. Hastane Hizmetleri Bağlamında Manevi Bakım ve New York Healthcare Chaplaincy Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2013.
Ok, Üzeyir. Dinsel Danışmanlığın Teorik Çatısı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 1997.
Ok, Üzeyir. “İnanç Bakım ve Danışmanlığı: Bir Model Geliştirme Denemesi”. Manevi Sosyal Hizmetler. 103-140. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2015.
Okyayüz, Ünsal. Sağlık Psikolojisi: Giriş. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1999.
Özkan, Aysun. “Hastanelerde Sunulan Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri Üzerine Bir Araştırma”. Manevi Danışmanlık ve Rehberlik (Ed. Ali Ayten). 61-101. İstanbul: DEM Yayınları, 2017.
Söylev, Ömer Faruk. “Din Görevlilerinin Hastanelerde Manevi Bakım Hizmetlerine İlişkin Görüşleri”. Manevi Danışmanlık ve Rehberlik. II: 69-88. İstanbul: DEM Yayınları, 2016.
Söylev, Ömer Faruk. Türkiye’de Dini Danışma ve Rehberlik: Alanları, İmkânları ve Yöntemleri (Diyanet İşleri Başkanlığı Örneği). Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2014.
Tarhan, Nevzat. Mutluluk Psikolojisi: Stresi Mutluluğa Dönüştürmek. İstanbul: Timaş Yayınları, 2012.
Tarhan, Sinemli - Bacanlı, Hasan. “Sürekli Umut Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. The Journal of Happiness & Well-Being 3/1 (2015): 1-14.
“Why Pastoral Counselling”. Erişim: 11 Ağustos 2018. http://www.aapc.org/page/WhyPastoral.
Yılmaz, Hüseyin. Dini Hitabet. Sivas: Asitan Kitap, 2016.
Yüzer, Selda - Yiğit, Rana - Taşdelen, Bahar. “Çocuğu Hastanede Yatan Annelerin Aldığı Sosyal Destek İle Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 9/4 (2006): 54-62.