Yöresel Tavır Bağlamında Sahih Tilavet Kriterleri

Kur'an tilavetinin muhafazası ve sıhhatinin sorgulanması iki mekanizmanın birlikte devrede olmasıyla mümkündür. Bunlardan birincisi müşâfehe, diğeri ise yazılı kaynaktır. Son dönemlerde müşâfehe okulunda hissedilen sıkıntılar, Kur'an tilavetinde yöresel tavır etkisinin tartışılmasını gündeme getirmiştir. Sahih tilavet kriterlerinin bilinmesi ve uygulanması yönündeki hassasiyet bu anlamda önem arz etmektedir.Yerel dilin veya lehçenin fonetik baskısından ve diksiyon kalıbından kurtulamayan ve genellikle okuyucunun coğrafî âidiyeti hakkında ipuçları veren "yöresel tilavet tavrı", bütün Müslüman topluluklar için ortak bir sorun olup, Kur'an tilavetinde esas olan telakkî ve müşâfehenin duruluğunu koruma adına bir duruş gerektirmektedir.İletişim imkânlarının geliştiği son dönemde artık her yaş grubundan öğrenciler hocalarından dinledikleri tilaveti internet ortamında ulusal ve uluslararası düzeyde diğer okuyucularla karşılaştırabilmekte ve farkında olduğu problemlere, farklı tecvîd uygulamalarına ve hatta detay konulara cevaplar aramaktadırlar. Fıtrî bir temayül ve tercihle gelişen bu süreç, çoğu zaman hocasının tarzından bağımsız olarak öğrencinin okuyuşuna farklı bir karakter kazandırabilmektedir.Birçok kişi de vardır ki, sahih tilavet kriterlerine uygun, tekellüfsüz ve tabii bir okuyuş dinlediğinde belki tilavetin teknik bir kritiğini yapamasa da, kulağına gelen ilahî metnin doğru telaffuzuyla diğerleri arasındaki farkı hissederek güzel bir okuyuş dinlediğini ifade eder ve tercihini o yönde kullanır.

Anahtar Kelimeler:

Kıraat, Kur'an, Tilavet, Yöresel Tavır, Telaffuz

Criterias of The Authentic Tilawah in Context of Local Attitude

The conservation of Quran recitation and the examination of the recitation's validity is only possible with the help of both mechanisms being active together. First of these mechanisms is mushafaha (verbal receptives) and the other is the written source.The recent problems having been felt in mushafaha school has come up with the discussion of the effect of the local style in Quran recitation. In this sense, attention of the knowledge of the correct recitation criterion and its practice has become much more important. "The local recitation style" that can't do without the phonetic pressure of the local dialect and certain diction patterns and that also makes the regional identity of the recitor is a common problem among Muslim societies. And this situation requires a certain stance against it in order to preserve the pureness of the mushafaha and consideration that is essential for Quran recitation.As the communication facilities has improved recently students from all ages find the opportinity to compare their teachers' recitations with the reciters of both local and international levels and when they come across a problem like the different practices of tajweed and even the minor subjects, they try to find answers. This process devoloping with natural instincts and choices sometimes are able to cause a different character formation for the student, a new formation unlike the style of his teacher.There are many of those who can distinguish the correct, natural, soft and divine pronunciation of the recitation, from the uncorrect ones even if they are not able to make a critical of the recitation technically and make a choice accordingly.

Keywords:

Qiraat, Quran, Recitation, Local Style, Pronunciation,

PDF

___

Abdulvâhid, Seyyid Ahmed. "Kur'an-ı Kerim'de Okuma (Kıraat) Lafızları". Çev. Ali Akpınar. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1998): 199-235.
Akdemir, Mustafa Atilla. "Kur'an Ezberinde Kalite İhtiyacı ve Donanımlı Hafızlık". Usul Dergisi 13 (İstanbul 2010): 21-40.
Akdemir, Mustafa Atilla. Kıraat İlmi Eğitim ve Öğretim Metotları. İstanbul: M. Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
Ateşyürek, Remzi. "Dâd Harfinin Okunuş Özelliği, M. Mer’âşî (Saçaklızâde)’nin Hayatı ve Eserleri", OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 20-21 (2005): 237-252.
Baklî, Süleyman b. İsa. et-Tilâvetü's-sahîha. Cezayir: el-Matba‘atü'l-̒Arabiyye, 1999.
Benli, Abdulah. Hafs Rivâyetiyle Âsım Kıraatinin Tecvîd Kuralları. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2015.
Bisse, Mahmud Ali. Fethu'l-Mecîd şerhu kitâbi'l-‘amîd fî ‘ilmi't-tecvîd. Thk. Muhammed es-Sadık Kamhâvî. Kāhire: el-Mektebetü'l-Ezheriyye li't-türâs, 1992.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed. el-Câmi‘u’s-Sahîh. 8 Cilt. İstanbul: Matba‘atu ‘Âmira, 1897.
Çağıl, Necdet. "Kur’an Kıraatinde Musiki: Ses Uyumu; Ezgilendirme/Tegannî ve Kıraatlerde Fonoloji/Ses-Anlam İlişkisi". Uluslararası 2. Kıraat Sempozyumu. 327-361. İstanbul: y.y., 2012.
Dânî, Ebû Amr Osman b. Sa‘îd. et-Tahdîd fi'l-itkāni ve't-tesdîd fî san‘ati't-tecvîd. Thk. Ahmed Abduttevvâb el-Feyyûmî. 1. Baskı. Kāhire: Mektebetü Vehbe, 1993.
Dûserî, İbrahim b. Saîd. İbrazu'l-me'ânî bi'l-edâi'l-Kur'ânî. Riyad: Dâru'l-hadâra, 2012.
Fırat, Yavuz. "Kıraat, Tertîl ve Tilavet Kavramlarının Anlamsal Araştırma ve Karşılaştırması". Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13 (2002): 257-273.
Fırat, Yavuz. "Kur’an Tilavetinde Arap ve Türkler Arasındaki Farklılıklar". Bilimname: Düşünce Platformu 26/1 (2014): 25-50.
Fîruzabâdî, Muhammed b. Yakûb el-Fîruzabâdî. el-Kâmusu'l-Muhît. Thk. Muhammed Naîm el-Arkasûsî. 8. Baskı. Beyrut: Müessesetu'r-Risâle, 2005.
Ferâhîdî, el-Halil b. Ahmed el-Ferâhîdî. Kitabu'l-Ayn. Thk. Abdulhamid Hendâvî. 1. Baskı. Lübnan: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, 2003.
Gavsânî, Yahya Abdurrazzak. ̒İlmu't-tecvîd, ahkâm nazariyye ve mülâhazat tatbîkıyye. el-Müsteva's-sânî. Cidde: el-Gavsânî li ed-dirâsâti el-Kur'aniyye, 2001.
Gûl, Muhammed b. Şehâde. Bugyetü ̒ıbâdi'r-Rahmân li tahkîki tecvîdi'l-Kur'an fî rivayeti Hafs b. Süleyman min tarîki eş-Şâtıbiyyeti. S. Arabistan: Dâru ibn el-Kayyim; Kāhire: Dâru ibn Affân, 2006.
Hamed, Gânim Kaddûrî el-Hamed. Şerhu'l-mukaddime el-Cezeriyye. 1. Baskı. Cidde: Merkezu ed-dirâsât el-Kur'aniyye bi Ma̒hedi el-İmam eş-Şâtıbî, 2008.
Hamed, Gânim Kaddûrî el-Hamed. Ebhâs fî ilmi't-tecvîd. 1. Baskı. Amman: Dâr-u Ammâr, 2002.
Hâkānî, Musa b. Ubeydillah. el-Kasîdetu'l-Hâkāniyye dımne mecmû‘ kasîdetâni fi't-tecvîd/er-risâletu'l-ûlâ. Thk. Abdulazîz Abdulfettah el-Kârî. Mısır: Dâru Mısr li et-tıbâ̒a, 1982.
Halîfe, Ebû Bekr, Yusuf el-Halîfe. Asvâtü'l-Kur'an keyfe nete̒allemuhâ ve nü‘allimuhâ. 1. Baskı. Sudan: Mektebetü el-fikri'l-İslâmî, 1973.
Husarî, Mahmud Halîl. Ahkâmu kıraati'l-Kur'ani'l-Kerîm. Thk. Muhammed Talha Bilâl. Beyrut: Dâru'l-beşâir el-İslâmiyye, 1996.
İbnü'l-Cezerî, Ebu'l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. en-Neşr fi'l-kırââti'l-‘aşr. Beyrut: Dâru'l-kütüb el-̒ilmiyye, ts.
İbnü'l-Cezerî, Ebu'l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. el-Mukaddime fîmâ yecibu alâ karii'l-Kur'an-i en ya'lemeh. Thk. Eymen Ruşdî Suveyd. Cidde: Dâru nûri el-mektebât, 2003.
İbnü'l-Cezerî, Ebu'l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. Müncidü’l-mukriîn ve mürşidü’t-tâlibîn. Beyrut: Dâru'l-kütüb el-̒ilmiyye, 1980.
İbnü'l-Cezerî, Ebu'l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. Tayyibetü’n-neşr fi’l-kıraâti’l-‘aşr. Mısır: Mustafa el-bâbî el-Halebî, 1950.
İbnü’l-Cezerî, Ebu'l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed. et-Temhîd fî ̒ilmi't-tecvîd. Thk. Gānim Kaddûrî el-Hamed. Beyrut: Müessesetü'r-risale, 1986.
İbn Fâris, Ebu'l-Hasen Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Mu̒cem mekayîsu'l-luga. Thk. Abdusselam Muhammed Harun. Ürdün: Dâru'l-Fikr, 1979.
İbn Manzûr, Ebu'l-Fadl Cemaluddîn Muhammed b. Mukerram. “Tlv”. Lisânu'l-Arab. 3. Baskı. 14: 102-104. 15 Cilt. Beyrut: Dâru sâdir, 1994.
İbn Mücâhid, Ebû Bekr b. Mücâhid el-Bağdâdî. Kitâbü's-seb'ati fi'l-kıraât. Thk. Dr. Şevki Dayf. Kāhire: Dâru'l-me̒ârif, 1979.
İbnü'n-Nâzım, Ahmed b. Muhammed b. el-Cezerî. el-Havâşi'l-müfhime fî şerhi'l-mukaddime. Mısır: Ahmed el-bâbî el-Halebî, 1309/1891.
İbn Yâlûşe, Muhammed b. Ali b. Yusuf. el-Fevâidü'l-müfhime fî şerhi'l-cezeriyyeti el-mukaddime. Thk. Fergalî Seyyid Arbâvî. 1. Baskı. Mısır: Mektebetü evlâdi'ş-şeyh li et-türâs, 2008.
İsfehânî, Hüseyin b. Muhammed el-İsfehânî. “Tlv”. el-Müfredât fî garîbi'l-Kur'ân. 167-168. Beyrut: y.y., ts.
İsfehânî, Hüseyin b. Muhammed el-İsfehânî. “Ratele”. el-Müfredât fî garîbi'l-Kur'ân. 341. Beyrut: y.y., ts.
Kaysî, Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Talib. er-Riâye li tecvîdi'l-kıraeti ve tahkîki lâfzı't-tilâveh. Thk. Ahmed Hasan Ferhat. Ürdün: Dâru ̒Ammâr, 1996.
Koç, M. Akif. "Kur’an Kıraatinde Türklere Özgü Mahalli Okuyuş Sorunu". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 51/2 (2010): 79-91.
Kudat, Muhammed ̒İsam. "Mustalahu'l-ihfâ ve delâlâtuhû ̒inde'l-kurrâ". Mecelletu Dirâsât 33/2 (2006): 269-291.
Küçük, Cemil. Kıraat İlminde Dâd Harfi. Doktora Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2015.
Madazlı, Ahmet. Tecvîd İlmi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, No: 70, Kayseri 1994.
Mansûr, Muhammed Halid. el-Vasît fî ahkâmi et-tecvîd. 3. Baskı. Ürdün: Dâru'l-menâhic li en-neşri ve et-tevzî‘, 2006.
Mehmed Zihni Efendi. el-Kavlu’s-sedîd fî ilm’it-tecvîd. İstanbul: y.y., 1328.
Mersafî, Abdülfettâh es-Seyyid Acemî. Hidâyetü’l-kārî ilâ tecvîdi kelâmi’l-Bârî. Mısır: Dâru en-nasr, 1982.
Molla Aliyyü'l-Karî, Ali b. Sultan Muhammed. el-Minehu'l-fikriyye fî şerhi'l-mukaddimeti'l-cezeriyye. Thk. Üsame Atayâ. 2. Baskı. Şam: Dâru'l-Gavsânî li'd-dirasâti'l-Kur'aniyye, 2012.
Muhaysin, Muhammed Sâlim. fî Rihâbi'l- Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Mektebetu el-külliyyât el-Ezheriyye, 1980.
Nesefî, Ebu'l-Berakât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud en-Nesefî. Medâriku't-tenzîl ve hakâyiku't-te'vîl. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, 1982.
Nasr, Muhammed Mekkî. Nihâyetü'l-kavli'l-müfîd fî ̒ilmi't-tecvîd. Kāhire: Mustafa el-bâbî el-Halebî, 1349/1930.
Nasr, Atıyye Kâbil. Gâyetü’l-mürîd fî ilmi’t-tecvîd. 4. Baskı. Kahire: Dâru’l–Harameyn, 1994.
Saçaklızâde, Muammed b. Ebî Bekr el-Mar̒aşî. Cuhdü'l-mukıll. Thk. Salim Kaddûrî el-Hamed. Ürdün: Dâru ̒Ammâr, 2008.
Saçaklızâde, Muammed b. Ebî Bekr el-Mar̒aşî. Beyânu cuhdi'l-mukıll. Thk. Ebû ̒Asım Hasan b. Abbas b. Kutb. S. Arabistan: Mektebetü el-mehabbe, 2004.
Se'îdî, Ebu'l-Hasen Ali b. Cafer es-Se'îdî. "Kitâbu't-tenbîh ale'l-lahni'l-celiyyi ve'l-lahni'l-hafiyy". Thk. Ganim Kaddûrî el-Hamed. Mecelletü'l-Mücemma̒ı'l-̒ilmî el-̒Irâkî 36/2 (1985): 240-287.
Süveyd, Eymen Ruşdî. "Usulü'l-müşâfeheti ve davâbitu't-teehhüli fî ta̒lîmi'l-Kur'ani ve'l-kıraât". Uluslararası 2. Kıraat Sempozyumu. 395-407. İstanbul: y.y., 2012.
Süyûtî, Ebu'l-Fadl Celaleddin Abdirrahman b. Ebî Bekr es-Suyûtî. el-İtkan fî ulûmi'l-Kur'an. Thk. Merkezu ed-Dirasati el-Kur'âniyye. 3. Baskı. 7 Cilt. el-Medinetü'l-Münevvere: Vezâratu'l-Evkaf, 2011.
Süyûtî, Ebu'l-Fadl Celaleddin Abdirrahman b. Ebî Bekr es-Suyûtî. Tedrîbü'r-râvî fî şerhi takrîbi'n-Nevâvî. Thk. Mâzin b. Muhammed es-Sirsâvî. Riyad: Dâru ibn el-Cevzî, 2010.
Süyûtî, Ebu'l-Fadl Celaleddin Abdirrahman b. Ebî Bekr es-Suyûtî. Tehzîb ve tertîbu'l-itkan fî ulûmi'l-Kur'an Riyad: Dâru'l-Hicra, 1992.
Şirşâl, Ahmed b. Ahmed. Evsâf ve nu̒ût kırâeti en-Nebiyy (Risâletün fî vasfi kırâeti en-Nebiyy). Câmiatü es-Sultan eş-Şerîf Ali el-İslâmiyye. Brunei: Dâru's-Selâm, ts.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr et-Taberî. Câmiu'l-Beyân an te'vîli'l-Kur'an. 3. Baskı. 30 Cilt. Kahire: Mustafa el-bâbî el-Halebî, 1968.
̒Umar, Muhammed b. Fevzân. İkrâu'l-Kur'âni'l-Kerîm. Riyad: Dâru künûzi İşbîliyâ, 2012.
Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur'an Dili. Sad. İsmail Karaçam - Emin Işık - Nusrettin Bolelli - Abdullah Yücel. 10 Cilt. İstanbul: Azim Yayınevi Dağıtım, 1992.
Zerkânî, Muhammed Abdulazim. Menâhilu'l-irfân fi ulumi'l-Kur'ân. Kahire: İsa el-bâbî el-Halebî, 1943.
Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdillah. el-Burhân fî ulûmi'l-Kur'an. Beyrut: y.y. 1994.