Tuna Bulgar Hanlığı’nın Başkentleri: Pliska (680) ve Preslav (893)

VII. yüzyılda Büyük Bulgar Hanlığı’nın çökmesi ile Bulgarların bir kısmı Asparuh önderliğindeKaradeniz düzlüklerinden hareketle Balkanlara göç etmiştir. Bu göç neticesinde Tuna boylarındadevletleşen Bulgarlar, Doğu Avrupa’da iki büyük başkentin mimarı olmayı başarmıştır. Bu başkentlerdenilki Aşağı Tuna’nın güney sınırında Asparuh tarafından ilk olarak karargâh şeklinde belirlenen Pliska, diğeri ise IX. yüzyılda Bulgar topraklarında Hristiyanlığı şahlandıran Boris tarafından ilan edilenPreslav’dır. Preslav, her ne kadar Hristiyanlığın temelinin atıldığı bir başkent olarak göze çarpsa da,şehrin farklı yerleşim bölgelerinde konargöçer kültür emarelerine rastlanılmaktadır. Bulgar yerleşimlerinin yapısal özelliklerinin aydınlatılması yazılı kaynaklardan daha çok, arkeolojik araştırmalar neticesindegerçekleşmiştir. Bu araştırmalar sonucunda ekonomik canlılığa vurgu yapan ticari materyaller, zanaat mamulleri, tarımsal araç-gereçler, büyük ölçekli yerleşimler, idari, dini ve askeri yapılar, alt yapı unsurlarıvb. ortaya çıkartılmıştır. Tüm bu öğeler hem konargöçer şehircilik kültürünün hem de Orta Çağ feodalşehircilik anlayışının girift bir manzarasını sunmaktadır. Konargöçer Bulgarlar, göç ettikleri bölgeye,kendi Salt-Mayat kültür unsurlarını da getirmişler; böylece yerleşik halkların da dâhil olmasıyla DoğuAvrupa’da farklı bir şehircilik anlayışı ortaya çıkarmışlardır

The Capitals of the First Bulgarian Kingdom: Pliska (680) and Preslav (893)

With the collapse of the Great Bulgarian Khanate in the VIIth century, some of the Bulgarians under the leadership of Asparuh emigrated from the Black Sea plains to the Balkans. As a result of this immigration, Bulgarians became nationalized on the Danube and became the architects of two major capitals in Eastern Europe. The first of these capitals was Pliska, which was designated as the first headquarters by Asparuh on the southern border of the Lower Danube, and the other was Preslav, declared by Boris, who celebrated Christianity in the Bulgarian territory in the IXth century. Although Preslav stands out as a capital in which Christianity was first laid, there are signs of nomadic culture in different settlements of the city. The clarification of the structural features of these Bulgarian settlements has been achieved through archaeological research rather than from written sources. As a result of these studies, commercial materials, craft products, agricultural tools, large-scale settlements, administrative, religious and military structures and infrastructure elements that emphasize economic viability were shown. All these elements provide an detailed view both of the nomadic urban culture and medieval feudal urbanism. Nomadic Bulgarians brought their own Salt-Mayat cultural elements into the region they migrated to; thus, with the inclusion of settled peoples, a different understanding of urbanism has emerged in Eastern Europe.

PDF

___

Ahmetbeyoğlu A. (2010). “Bulgarları Oluşturan Boylardan Kutrigurlar ve Utigurlar”. Tarih Dergisi 51 (2010) 1-19.
Atanasov G. (2013). “K’m v’prosa za naçaloto na B’lgarskiya srednovekoven grad (Rannosrednovekovnata krepost do S. Tsar Asen, Silistrensko ot ukrepeno selişe k’m ukrepen grad”. Grad’t B’lgarskite Zemi (Po arheologiçeski danni). Materiali ot Natsionalnata nauçha konferentsiya Posvetena najivota i deloto na st. n. s. Vera Antonova (2013) 205-233. Şumen.
Corbu E. (2013). “Historical Danube Influence on Early-Medieval History”. Preslav 7 (2013) 85-95.
Donçeva-Petkova L. (2000). “Ortaçağ Bulgaristan’ında Runik İşaretler ve Birleşmeler”. Çev. E. Çetin, TDAY-B (2000) 175-182.
Donçeva S. (2017). “Yuvelirnıe proizvodstvennıe kompleksı X veka vblizi Preslava. Tehnologii proizvodstva”. Stratum plus: Arheologiya i kul’turnaya antropologiya (2017) 189-203.
Feher G. (1984). Bulgar Türkleri Tarihi. Ankara 1984. Georgiyev P. (2014). “Pliska v VIII veke: Problemı i dostijeniya”. Povoljskaya Arheologiya. 3/9 (2014) 193-219.
Georgiyev P. (2013). “Tuhleniyat” Preslav-realen ili v’obrajaem? (K’m problem aza areala na magapolisa Veliki Preslav)”. Preslav 7 (2013) 13-28.
Henning J. (2007). “The Metropolis of Pliska or, How Large Does an Early Medieval Settlement Have to be in Order to be Called a City?”. Post-Roman Towns, Trade and Settlement in Europe and Byzantium. Vol. 2. Byzantium, Pliska and the Balkans (2007) 209-240. Berlin-New York.
Henning J. (2012). “Pliska, Early Medieval Bulgaria and the Hungarian Raids at the Balkans: Some Archaeological Considerations”. Questiones Medii Aevi Novae 17 (2012) 1-12.
Henning J. & Balabanov T. (2007). “Khan Omurtag’s Stone palace of AD 822: A “Modernized” Eight Century Timber Fort”. Post-Roman Towns, Trade and Settlement in Europe and Byzantium. Vol. 2. Byzantium, Pliska and the Balkans (2007) 432-440. Berlin- New York.
Henning J. & Eyub F. (2007). “Kabiyuk: another Pliska?”. Post-Roman Towns, Trade and Settlement in Europe and Byzantium. Vol. 2. Byzantium, Pliska and the Balkans. Berlin-New York (2007) 425-432.
Hrissimov N. (2017). “Food of Plant Origin in the Life of Early Medieval Bulgarians (End of 7th-Beginning of 11th Century)”. Studia Ceranea 7 (2017) 59-77.
Huzin F. Ş. (2006). “Velikiy gorod na Çeremşane i gorod Bulgar na Volge”. F. Huzin (Otv. Red.). İstoriya Tatar s drevneyşih vremen v semi tomah tom II Voljskaya Bulgariya i velikaya step. İzd. Ruhil. Kazan (2006) 163-179.
Jireçek K. (1978). İstoriya na bılgarite. Sofya 1978. Karatay O. (2018a). Bulgarlar Yitik Bir Türk Kavmi. İstanbul 2018.
Karatay O. (2018b). “Tuna Bulgarları”. Eds. O. Karatay & S. Acar. Doğu Avrupa Türk Tarihi (2018) 273- 294. İstanbul.
Liddell H. G. & Scott D. D. R. (1883). Greek-English Lexicon. New York 1883.
Murdzhev P. (2008). The Medieval Town in Bulgaria, Thirteenth to Fourteenth Century. Florida 2008.
Nadırova H. G. (2010). “Hazaro-Bolgarskie traditsii v gradostroitel’stve Voljsko-Kamskoy Bulgarii”. Teoriya i istoriya arhitekturı,restavratsiya i rekonstruktsiya istoriko arhitekturnogo naslediy. İzvestiya KazGASU 2/14 (2010) 20-31.
Ögel B. (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş-Türklerde Ordu, Ordugah ve Otağ. Cilt VII. Ankara 1991.
Ögel B. (2014). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi. Ankara 2014.
Polnoe sobranie Russkih letopisey (1846). I. II. Lavrentiyevskaya i Troitskaya letopisi. T. 1. Sanktpeterburg 1846.
Raşeyev R. (2006). “Pervoe Bolgarskoe tsarstvo na Dunae”. Otv. Red. F. Huzin, İstoriyaTatar s drevneyşih vremen v semi tomah tom II Voljskaya Bulgariya i velikaya step. Kazan (2006) 48-59.
Simakova O. A. (2007). “Bolgarskie zemli v Srednie veka”. İstoriya yujnıh slavyan s drevneyşih vremen do 1914 g. (2007) 164.
Smirnov A. P. (1951). Voljskie Bulgarı. Vıp. XIX. Moskova 1951.
Stancheva M. (1993). Veliki Preslav. Sofia 1993.
Şkorpil K. V. (1905). “Domaşniy vid’ i promısel’”. Materialı dlya Bolgarskih drevnostey. Aboba-Pliska. İzv’stiya Russkago arheologiçeskago instituta. T. 10. Sofiya (1905) 301-331.
Takacs M. (2016). “The Ninth-Century Carpathian Basin on The North-Western Edge of The First Bulgarian State: An Overwiev of Some Hypotheses and Remarks and Their Evalution”. In Bollok, Csiky and Vida, Zwischen Byzanz und der Steppe/Between Byzantium and the Steppe. Budapeşte (2016) 502- 518.
Topsakal İ. (2019). İdil Bulgarları ve İslamiyet. İstanbul 2019.
Uspenskiy F. İ. (1905). “İstoriko-arheologiçeskoe znaçenie Abobı i eya okrestnostey. Raskopki. Naimenovanie drevnyago poseleniya”. Materialı dlya Bolgarskih drevnostey. Aboba-Pliska 10 (1905) 1-15.
Uspenskiy F. İ. & Şkorpil K. V. (1905). “Bnov’ otkrıtaya nadpis’ Omortaga. Stolitsı (aulı, stanovişa) drevnih’ Bolgar’”. Materialı dlya Bolgarskih drevnostey. Aboba-Pliska 10 (1905) 544-554.
Venedikoff İ. (1947). “Preslav Şehrinde Yeni Keşfedilen Proto-Bulgar Kitabesi”. Çev. F. Preyger, Belleten XI/43 (1947) 541-557.
Yücel M. U. (2007). İlk Rus Yıllıklarına Göre Türkler. Ankara 2007.
Zlatarski V. (1970). İstoriya na blgarskata dırjava prez srednite vekove. Sofya 1970.
09. 08. 2019 tarihinde şu kaynaklardan alınmıştır:
http://www.kroraina.com/pliska/pl_2.html.
http://www.kroraina.com/pliska/pl_3_9.html