XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Manavgat Sancağı ve Sancakbeyleri

Manavgat, II. Murad zamanında son olarak Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Osmanlı döneminde,zamanla değişen şartlar, yaşanan güvenlik kaynaklı sorunlar vb. sebeplerden dolayı XVI. yüzyıldaManavgat’ın idari statüsü idarî teşkilat ve taksimat açısından önemli değişikliklere uğramıştır. Çalışmada,XVI. yüzyıl başlarında Teke yöresinde çıkan Şahkulu İsyanı öncesinde ve sonrasında Manavgat’ın idarîdurumuna değinilmiş, meydana gelen idari değişiklikler sebep - sonuç ilişkisi içerisinde ele alınmıştır. Buisyan hareketi ile Manavgat ve çevresinde yapılan idari düzenlemeler arasında bağ kurulmuştur.Çalışmada, Manavgat ve çevresine ait tahrir defterleri, eyalet ve sancak tevcih defterleri, kanunnameler,döneme ait kaynak eserler ve Manavgat’ın idari yapısı hakkında bilgi veren çeşitli arşiv vesikalarıkullanılmıştır. Bunun yanında idarî yapı ile ilgili genel ve özel anlamda bilgi veren çalışmalardan da yerigeldikçe istifade edilmiştir. Arşiv vesikalarına ve diğer kaynaklara dayanılarak Manavgat Sancağı’nınaskerî-idarî görevlileri olan sancakbeylerinin isimleri, görev yılları ve gelirlerine ilişkin bilgilerverilmiştir. Çalışma sonunda, konu ile ilgili olarak değerlendirme yapılmıştır. Çalışmanın Manavgat’ınidari tarihine katkı yapacağı düşünülmektedir.

Manavgat Sanjak and the Sanjak Governors in the First Half of the 16th Century

Manavgat became an Ottoman region during the reign of Murad II. In the Ottoman era, the changing conditions and security-related problems, etc., the administration had to affect significant changes in the administrative status, organization and divisions in Manavgat in the 16th century. In this study, the administrative status of Manavgat was discussed, both before and after the Şahkulu Rebellion in the Teke region and administrative changes were addressed based on causality. A correlation is established between the rebellion and the administrative organizations in Manavgat and its vicinity. In this study, cadastral records, provincial and sanjak grant records, regulations, the period resources and various archival documents that provide information about the administrative status of Manavgat were utilized. Further, the works that provided general and specific information on the administrative structure of the sanjak were also employed. The names, the years in the position and salaries of the sanjak governors, who were the military-administrative officers of the Manavgat Sanjak, are provided, from archive documents and other sources. At the end of the study, an assessment of the topic is conducted. This research making a contribution to the administrative history of Manavgat.

PDF

___

1.1. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA.)
1.1.1.Tapu Tahrir ve İcmal Defterleri (TD.-İD.): İD.107.
TD.990 (1501-1502?).
MAD.14 (1455/h.859).
MAD.152.
MAD.16029 (1475 tarihli).
DH.I.UM.EK.90/70 (ek.31/01), 30 Haziran 1914 (17 Haziran 1330) tarihli irade-i seniyye.
TSMA.d.10057 (1526 tarihli?).
TSMA.d.5246 (1527 tarihli?).
TSMA.d.8303 (1529-1531yılı başları).
TSMA.d.929 (1513 tarihli).
TSMA.d.9772 (1518 tarihli?).
TKA.İD.363 (1555 tarihli).
TKA.TTD.172 (1555 tarihli).
VGMA.d. 596, Sahife 67. 1574 yılı Ağustos ayı sonları (Evâsıt-ı C. Evvel 982) tarihli Murad Paşa Vakfiyesi
BOA (1995). 166 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530), . Haz.
A. Özkılınç, A. Coşkun, M. Karazeybek, A. Sivridağ & M. Yüzbaşıoğlu. Ankara 1995.
Erdoğru M. A. (2013). Ala‘iyye Sancağı - 1475 Tarihli Suret-i Defter-i İcmâl-i Vilâyet-i Ala‘iyye (Metin ve İnceleme). Yay. Haz. F. N. Koçak. Konya 2013.
Gökçe T. (1994). “Anadolu Vilâyetine Dair 919 (1513) Tarihli Bir Kadı Defteri”. Tarih İncelemeleri Dergisi 9/1 (1994) 215-259.
Kanunnâme-i Sultan Süleyman Han (1522 tarihli). Beyazıt Kütüphanesi. Veliyüddin Efendi Kitaplığı. No.1969.
Celalzâde Mustafa (1981). Tabakâtül-Memâlik ve Derecâtü’l-Mesâlik. Neşr. P. Kappert. Wiesbaden 1981.
Celalzade Mustafa Çelebi (2011). Muhteşem Çağ Kanuni Sultan Süleyman - Tabakâtül-Memâlik ve Derecâtü’l-Mesâlik. Haz. A. Yılmaz. İstanbul 2011.
Feridun Bey (1274). Mecmu‘a-i Münşe‘atü’s-Selâtîn I. İstanbul 1274.
Haydar Çelebi (1984). Haydar Çelebi Ruznâmesi. Haz. Y. Senemoğlu. İstanbul 1984.
Mehmed Süreyya (1311). Sicill-i Osmani III. İstanbul 1311.
Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî-Osmanlı Ünlüleri 5. Yay. Haz. Nuri Akbayar. İstanbul 1996.
Peçevî İbrahim Efendi (1283). Peçevî Tarihi I. İstanbul 1283.
Peçevî İbrahim Efendi (1999). Peçevî Tarihi I. Haz. B. S. Baykal. İstanbul 1999.
Akgül M. (1989). 16. Yüzyıl Arşiv Kayıtlarına Göre Alâiyye’nin Sosyal ve Ekonomik Hayatı ile Nüfus ve İdari Taksimatı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul 1989.
Akgündüz A. (1991). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri III. İstanbul 1991.
Armağan A. L. (1998). “XVI. Yüzyılda Teke Sancağındaki Konar - Göçerlerin Demografik Durumu Üzerine Bir Araştırma”. Tarih Araştırmaları Dergisi 19/30 (1998) 1-35.
Barkan Ö. L. (2000). “H.933-934 Tarihli Bütçe Cedveli ve Ekleri”. Yay. Haz. H. Özdeğer, Osmanlı Devleti’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Tetkikler-Makaleler I (2000) 649-702.
Baykara T. (2000). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I – Anadolu’nun İdari Taksimatı. Ankara 2000.
Bulduk Ü. (2013). XVI. Asırda Karahisar-ı Sahip (Afyonkarahisar) Sancağı. Ankara 2013.
Çakar E. (2002). “Kanuni Sultan Süleyman Kanunnâmesine Göre 1522 Yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun İdari Taksimatı”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12/1 (2002) 261-282.
Çakar E. (2003). “XVI. Yüzyılda Şam Beylerbeyliğinin İdarî Taksimatı”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/1 (2003) 351-374.
Emecen F. M. (1989). XVI. Asırda Manisa Kazası. Ankara 1998.
Emecen F. M. (2015). “‘İhtilalci Bir Mehdilik’ Hareketi Mi? Şahkulu Baba Tekeli İsyanı Üzerine Yeni Yaklaşımlar”. Ed. A. Koçal & Z. Berktaş, Ötekilerin Peşinde Ahmet Yaşar Ocak’a Armağan (2015) 521- 534. İstanbul.
Erdoğru M. A. (1998). Osmanlı Yönetiminde Beyşehir Sancağı (1522-1584). İzmir 1998.
Ergenç Ö. (1995). Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı: XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya. Ankara 1995.
Erten F. (1340). Antalya Livası Tarihi. İstanbul 1340. Gökbilgin M. T. (1956). “Kanuni Sultan Süleyman Devri Başlarında Rumeli Eyaleti Livaları, Şehir ve Kasabaları”. Belleten XX/78 (1956) 247-294.
Göyünç N. (1969). “Diyarbekir Beylerbeyliğinin İlk İdari Taksimatı”. Tarih Dergisi XXIII/Mart (1969) 23-34.
İlgürel M. (2001). “Kalender Şah”. DİA 24 (2001) 249.
İnalcık H. (2005). Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600). Çev. R. Sezer. İstanbul 2005.
Kankal A. (2009). XVI. Yüzyılda Çankırı. Çankırı 2009.
Karaca B. (1999). “XVI. Asırda Teke Yöresinden Kıbrıs’a Yapılan Sürgünler”. Ed. G. Eren. Osmanlı IV (1999) 649-652.
Karaca B. (2002a). XV ve XVI. Yüzyıllarda Teke Sancağı. Isparta 2002.
Karaca B. (2002b). “Safevi Devleti'nin Ortaya Çıkışı ve II.Bayezid Dönemi Osmanlı-Safevi İlişkileri”. Ed. H. C. Güzel, K. Çiçek & S. Koca, Türkler IX (2002) 409-418. Ankara.
Karaca B. (2009). XV. ve XVI. Yüzyıllarda Manavgat Kazası. Isparta 2009.
Karaca B. (2010). “Dünden Bugüne Manavgat”. Ed. A. K. Atılgan, Dünden Bugüne Antalya (2010) 423- 446. Antalya.
Karaca B. (2017). “Teke Yöresinden Safevi Devletine Göçler”. Ed. O. Köse, Geçmişten Günümüze Göç I (2017) 569-585. Samsun.
Konyalı İ. H. & Yıldız A. (2010). Abideleri ve Kitabeleri ile Manavgat Tarihi. Antalya 2010.
Konyalı İ. H. (2011). Alanya (Alâiyye). İstanbul 2011.
Kunt İ. M. (1978). Sancaktan Eyâlete 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi. İstanbul 1978.
Miroğlu İ. (1990). Kemah Sancağı ve Erzincan Kazâsı. Ankara 1990.
Öz M. (2010). “Tahrir”. DİA 39 (2010) 425-429. Ankara.
Selekler M. (2011). Yarım Asrın Arkasından Antalya’da Kemer, Melli, İbradı ve Serik. Yay. Haz. A. Yıldız & R. Kaya. Antalya 2011.
Seslikaya A. (2014). Yavuz Sultan Selim’in Sefer Menzilnâmeleri (Çaldıran, Kemah, Dulkadiroğlu ve Mısır Seferi Menzilnâmeleri) ve Haydar Çelebi Ruznâmesi: Transkripsiyon ve Değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat 2014.
Sümer F. (1976). Safevi Devleti’nin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü. Ankara1976.
Tekindağ Ş. (1967-1968). “Şah Kulu Baba Tekeli İsyanı”. Belgelerle Türk Tarih Dergisi I/3 (1967) 34-39; I/4 (1968) 54-59.
Tekindağ Ş. (1979). “Teke-eli veya Teke-ili”. İA XII/I (1979) 124-128.
Ünal M. A. (2014). Osmanlı Devrinde Sinop. Ankara 2014.
Varlık M. Ç. (1999). “Anadolu Eyaleti Kuruluşu ve Gelişmesi”. Ed. G. Eren, Osmanlı 6 (1999) 123-129. Ankara.
Yörük (2012). “Osmanlı Döneminde Alâiyye Sancağı’nın İdari Yapısı”. Ed. F. N. Koçak, Alanya XII.Tarih ve Kültür Sempozyumu (2012) 270-291. Konya.
Yücel Y. (1974). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Desantralizasyona (Adem-i Merkeziyet) Dair Genel Gözlemler”. Belleten XXXVIII/152 (1974) 657-708.