Bağlanma Örüntüleri ve Evlilik Uyumu Arasındaki İlişkide Eşe Yönelik Kişilerarası Şemaların Aracı Yolu

Bu çalışma kapsamında evlilik uyumu ile bağlanma örüntüleri arasındaki ilişkide kişilerarası şemaların aracı rolünün bootstrap analizi ile incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemi 135kadın ve 133 erkek olmak üzere, 268 evli çiftten oluşmaktadır. Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II(YİYE-II), Kişilerarası Şemalar Ölçeği (KŞÖ) ve Çiftler Uyumu Ölçeği (ÇUÖ) ölçüm araçları olarakkullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre güvensiz bağlanma örüntüsüne sahip evli bireylerin evlilikuyumları güvenli bağlananlara kıyasla daha düşüktür. Güvensiz bağlanma örüntüleri arasında ise kaçınıcıbağlananların evlilik uyumları kaygılı bağlananlara göre daha düşüktür. Güvensiz bağlanma ve evlilikuyumu arasındaki ilişkide ise yakınlık ekseninin (dostluk ve düşmanlık kişilerarası şemaları) aracı rolübulunurken, kontrol ekseninin (baskınlık ve pasiflik kişilerarası şemalarının) aracı etkisi bulunmamıştır.Çalışma bulguları kişilerarası şemalar, bağlanma örüntüleri ve evlilik uyumu arasındaki ilişkinin mekanizmasının anlaşılması açısından önemli bulgular sunmaktadır. Araştırma bulguları ilgili alan yazın doğrultusunda ele alınmıştır.

The Relationship Between Attachment Styles, Interpersonal Schemas for Partner and Marital Adaptation

The aim of this study into the role of interpersonal schemas in the relationship between marital adjustment and attachment patterns was investigated through bootstrap analysis. In this study the sample consisted of 268 married couples, 133 were men and 135 were women. All the individuals who participated in this study completed the Dyadic Adjustment Scale (DAS), the Interpersonal Schema Questionnaire (ISQ) and the Experiences in Close Relationship II (YIYE-II). According to the results, married individuals with insecure attachment patterns had lower marital adjustment than those with secure attachment. Among the insecure attachment patterns, it was found that avoidant couples had a lower marital adjustment than anxious ones. In the relationship between insecure attachment and marital adjustment, the proximity axis (friendship and hostility interpersonal schemes) was found to have a significant mediator role. On the other hand, the control axis (dominance and passivity interpersonal schemes) was found not to have a mediator role. These findings highlighted the importance of interpersonal schemas as an underlying mechanism, through the relationship between attachment patterns and marital adaptation in marriage. The findings from this research are discussed within the contect of the related literature.

PDF

___

Baldwin M. W. (1992). “Relational Schemas and the Processing of Social Information”. Psychological Bulletin 112/3 (1992) 461-484. DOI: 10.1037/0033-2909.112.3.461
Banse R. (2004). “Adult Attachment and Marital Satisfaction: Evidence for Dyadic Configuration Effects”. Journal of Social and Personal Relationships 21/2 (2004) 273-282.
Baron R. M. & Kenny D. A. (1986). “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Personality and Social Psychology 51/6 (1986) 1173-1182.
Bartholomew K. & Horowitz L. M. (1991). “Attachment Styles in Young Adults: A Test of a FourCategory Model”. Journal of Personality and Social Psychology 61/2 (1991) 226-224.
Bi S., Haak E. A., Gilbert L. R., El-Sheikh M. & Keller P. S. (2018). “Father Attachment, Father Emotion Expression, and Children’s Attachment to Fathers: The Role of Marital Conflict”.Journal of Family Psychology 32/4 (2018) 456-465. DOI: 10.1037/fam0000395
Boden J. S., Fischer J. L. & Niehuis S. (2010). “Predicting Marital Adjustment from Young Adults’ Initial Levels and Changes in Emotional Intimacy Over Time: A 25-Year Longitudinal Study”. Journal of Adult Development 17/3 (2010) 121-134.
Bodenmann G. & Randall A. K. (2012). “Common Factors in the Enhancement of Dyadic Coping”. Behavior Therapy 43/1 (2012) 88-98.
Bowlby J. (1969). Attachment and Loss: Attachment. New York 1969.
Boyacıoğlu G. & Savaşır I. (1995). “Kişilerarası Şemalar Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikologlar Dergisi 35 (1995) 40-58.
Brennan K. A. Clark C. L. & Shaver P. R. (1998). “Self- Report Measurement of Adult Attachment: An Integrative Overview”. Eds. J. A. Simpson & W. S. Rholes, Attachment Theory and Close Relationship (1998) 46-76. New York.
Carr D., Freedman V. A., Cornman J. C. & Schwarz N. (2014). “Happy Marriage, Happy Life? Marital Quality and Subjective Well‐being in Later Life”. Journal of Marriage and Family 76 (2014) 930-948.
Collins N. L. & Feeney B. C. (2004). “Working Models of Attachment Shape Perceptions of Social Support: Evidence from Experimental and Observational Studies”. Journal of Personality and Social Psychology 87/3 (2004) 363-383.
Donato S., Parise M., Bertoni A., Finkenauer C. & Bodenmann G. (2015). “Dyadic Coping Responses and Partners’ Perceptions for Couple Satisfaction: An Actor-Partner Interdependence Analysis”. Journal of Social and Personal Relationships 32/5 (2015) 580-600.
Dumlupınar-Aslan M. (2016). Bağlanma Stilleri ve Kişilik Özelliklerinin Evlilik Uyumu Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul 2016.
Elmas C. (2017). Evli Bireylerin Algıladıkları Sosyal Destek ve Kullandıkları Savunma Mekanizmalarının Evlilik Uyumu ile İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, İstanbul 2017.
Erbek E., Bestepe E., Akar H., Eradamlar N. & Alpkan R. L. (2005). “Evlilik Uyumu”. Düşünen Adam 18/1 (2005) 39-47.
Erdoğan-Taycan S. & Çepik-Kuruoğlu A. (2013). “Evlilik Uyumu ile Bağlanma Stilleri ve Mizaç ve Karakter Özellikleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”. Türk Psikiyatri Dergisi 24 (2013) 1-10.
Feeney J. A. (2004). “Transfer of Attachment from Parents to Romantic Partners: Effects of Individual and Relationship Variables”. Journal of Family Studies 10 (2004) 220-238.
Fışıloğlu H. & Demir A. (2000). “Applicability of the Dyadic Adjustment Scale for Measurement of Marital Quality of Turkish Couples”. European Journal of Psychological Assessment 16/3 (2000) 214-218.
Fraley R. C., Waller N. G. & Brennan K. A. (2000). “An Item Response Theory Analysis of Self-Report Measures of Adult Attachment”. Journal of Personality and Social Psychology 78 (2000) 350 – 365.
Gallo L. C. & Smith T. W. (2001). “Attachment Style in Marriage: Adjustment and Responses to Interaction”. Journal of Social and Personal Relationships 18/2 (2001) 263-289.
Gündoğan M. (2015). Eşlerin Bağlanma Tarzları ile Çift Uyum Düzeyi Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi. Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir 2005.
Hayes A. F. (2009). “Beyond Baron and Kenny: Statistical Mediation Analysis in the New Millennium”. Communication Monographs 76/4 (2009) 408-420.
Hazan C. D. & Shaver P. (1987). “Romantic Love Conceptualized as an Attachment Process”. Journal of Personality and Social Psychology 52/3 (1987) 511-524.
Hill C. R. & Safran J. D. (1994). “Assessing Interpersonal Schemas: Anticipated Responses of Significant Others”. Journal of Social and Clinical Psychology 13 (1994) 366- 379.
Horowitz L. M., Rosenberg S. E. & Bartholomew K. (1993). “Interpersonal Problems, Attachment Styles, and Outcome in Brief Dynamic Psychotherapy”. Journal of Consulting and Clinical Psychology 61/4 (1993) 549-560. DOI: 10.1037/0022-006X.61.4.549
Jarnecke A. M. & South S. C. (2013). “Attachment Orientations as Mediators in the Intergenerational Transmission of Marital Satisfaction”. Journal of Family Psychology 27/4 (2013) 550-559.
Jones J. D., Cassidy J. & Shaver P. R. (2015). “Parents’ Self-Reported Attachment Styles: A Review of Links with Parenting Behaviors, Emotions, and Cognitions”. Personality and Social Psychology Review 19/1 (2015) 44-76.
Karagöz-Okutan B. (2016). Talep Etme Geri Çekilme Iletişim Örüntüsü ve Evlilik Uyumu: Bağlanma Yaklaşımına Dayalı Bir Çift Modeli. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara 2016.
Kiesler D. (1983). “The 1982 Interpersonal Circle: A Taxonomy for complementarity in Human Transactions”. Psychological Review 90 (1983) 185-214.
Knapp D. J., Norton A. M. & Sandberg J. G. (2015). “Family-of-Origin, Relationship Self-Regulation, and Attachment in Marital Relationships”. Contemporary Family Therapy 37/2 (2015) 130-141.
Kobak R. R. & Hazan C. (1991). “Attachment in Marriage: Effects of Security and Accuracy of Working Models”. Journal of Personality and Social Psychology 60/6 (1991) 861-869.
Levy K. N., Kivity Y., Johnson B. N. & Gooch C. V. (2018). “Adult Attachment as a Predictor and Moderator of Psychotherapy Outcome: A Meta‐Analysis”. J. Clin. Psychol. (2018) 1-18. doi.org/10.1002/jclp.22685
MacLean A. P. (2001). Attachment in Marriage: Predicting Marital Satisfaction from Partner Matching Using a Three-Group Typology of Adult Attachment Style. Unpublished Doctoral Dissertation. Purdue University, West Lafayette 2001.
Main M., Kaplan N. & Cassidy J. (1985). “Security in Infancy, Childhood, and Adulthood: A Move to Level of Representation”. Monographs of the Society for Research in Child Development 50 (1985) 66-104.
Markus H. (1977). “Self-Schemata and Information about the Self”. Journal of Personality and Social Psychology 35/2 (1977) 63-78.
Mikulincer M. & Shaver P. (2007). Attachment in Adulthood (Structure, Dynamics and Change). New York 2007.
Minuchin S. (1974). Families and family therapy. Cambridge 1974.
Mondor J., McDuff P., Lussier Y. & Wright J. (2011). “Couples in Therapy: Actor-Partner Analyses of the Relationships Between Adult Romantic Attachment and Marital Satisfaction”. The American Journal of Family Therapy 39/2 (2011) 112-123.
Moullin S., Waldfogel J. & Washbrook E. (2018). “Parent-child Attachment as a Mechanism of Intergenerational (Dis)Advantage”. Families, Relationships and Societies 7/2 (2018) 265-284. DOI: 10.1332/204674317X15071998786492
Noftle E. E. & Shaver P. R. (2006). “Attachment Dimensions and the Big Five Personality Traits: Associations and Comparative Ability to Predict Relationship Quality” Journal of Research in Personality 40/2 (2006) 179-208.
Özen A. (2012). Experince and Expression of Emotions in Marital Conflict: An Attachment Theory Perspective. Doctoral Dissertation. METU, Ankara 2012.
Pollard S. E., Riggs S. A. & Hook J. N. (2014). “Mutual Influences in Adult Romantic Attachment, Religious Coping, and Marital Adjustment”. Journal of Family Psychology 28/5 (2014) 5615-624.
Poulsen H. B., Hazen N. & Jacobvitz D. (2018). “Parents’ Prenatal Joint Attachment Representations and Early Caregiving: The Indirect Role of Prenatal Marital Affect”. Attachment & Human Development 4 (2018) 1-19. DOI: 10.1080/14616734.2018.149 2003
Preacher K. & J. Hayes A. F. (2004). “SPSS and SAS Procedures for Estimating Indirect Effects in Simple Mediation Models”. Behavior Research Methods, Instruments, & Computers 36/4 (2004) 717-73.
Preacher K. J. & Hayes A. F. (2008). “Asymptotic and Resampling Strategies for Assessing and Comparing Indirect Effects in Multiple Mediator Models”. Behavior Research Methods 40/3 (2008) 879-891.
Sabatelliu R. M. (1988). “Measurement Issues in Marital Research: A Review and Critique of Contemporary Survey Instruments”. Journal of Marriage and the Family 50/4 (1988) 891-891.
Safran J. & Segal Z. (1990). Interpersonal Process in Cognitive Therapy. New York 1990.
Sağlam E. (2016). Evlilik Uyumunu Etkileyen Faktörler: Bağlanma Stilleri ve Aleksitimik Özellikler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul 2016.
Seedall R. B., Butler M. H., Zamora J. P. & Yang C. (2015). “Attachment Change in the Beginning Stages of Therapy: Examining Change Trajectories for Avoidance and Anxiety”. Journal of Marital and Family Therapy 42/2 (2015) 217-230.
Selçuk E., Günaydın G., Sümer N. & Uysal A. (2005). “Yetişkin Bağlanma Boyutları Için Yeni Bir Ölçüm: Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II’nin Türk Örnekleminde Psikometrik Açıdan Değerlendirilmesi”. Türk Psikoloji Yazıları 8/16 (2005) 1-11.
Smith T. W. & Baucom B. R. W. (2017). “Intimate Relationships, Individual Adjustment, and Coronary Heart Disease: Implications of Overlapping Associations in Psychosocial risk”. American Psychologist 72/6 (2017) 578-589.
Spanier G. B. (1976). “Measuring Dyadic Adjustment: New Scales for Assessing Quality of Marriage and Similar Dyads”. Journal of Marriage and the Family 38 (1976) 15-28.
Sullivan H. S. (1953). The Interpersonal Theory of Psychiatry. New York 1953.
Troxel W. M., DeSantis A., Germain A., Buysse D. J. & Matthews K. A. (2017). “Marital Conflict and Nocturnal Blood Pressure Dipping in Military Couples”. Health Psychology 36/1 (2017) 31-34.
Tulum S. (2014) Yeni Evli Bireylerde Bağlanma Boyutlarının Evlilik Uyumu Üzerindeki Etkisi: Çatışma Çözüm Stillerinin Aracı Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara 2014.
Tüzün Z. (2006). Çeşitli Psikolojik Sorunları Olan Ergenlerde Bağlanma Biçimleri ve Algılanan Aile Ortamları ile Kişilerarası Şema Örüntüleri Arasındaki Ilişkilerin Objektif ve Projektif Temelli Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara 2006.
Uluç S. (2005). Okul Öncesi Çocuklarda Benliğe İlişkin İnançlar, Kişilerarası Şemalar ve Bağlanma İlişkisinin Temsilleri Arasındaki İlişki: Ebeveynlerin Kişilerarası Şemalarının ve Bağlanma Modellerinin Etkisi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara 2005.
Whisman M. A., Uebelacker L. A. & Weinstock L. M. (2004). “Psychopathology and Marital Satisfaction: The Importance of Evaluating Both Partners”. Journal of Consulting and Clinical Psychology 72 (2004) 830-838. DOI: 10.1037/0022-006X.72.5.830.
Yalçın H. (2014). “Evlilik Uyumu ile Sosyo-Demografik Özellikler Arasındaki İlişki”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 3/1 (2014) 250-261.
Yazıcı E. N. (2016). Understanding the Impact of Parental Quality, Marital Adjustment and Family Functioning on Behavior Problems of Adolescents. Unpublished Master Thesis. İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul 2016.
Young M., Riggs S. & Kaminski P. (2017). “Family Relations: An Interdisciplinary”. Journal of Applied Family Studies 66/2 (2017) 331-345.