Türkçe Öğretiminde Türkiye Türkçesi Ağızları ile Buna Yönelik Öğretmen Tutum ve Görüşleri

Her ölçünlü dilin temelinde bir ağız vardır. Bu anlamda çalışmada; ağız, diyalekt, varyasyon gibi kavramlar açıklanmış ve ilgili tartışmalar ortaya konmuştur. Türkçe öğretimiyle değişik açılardan birçok çalışma yapılmış olmasına rağmen Türkçe öğretiminde ağız bilimini konu eden detaylı bir çalışmanın olmaması nedeniyle Türkçe öğretiminin sorunları, perspektifi, dil-kültür ilişkisi gibi unsurları bağlamında ağız konusu bu çalışmada ele alınmıştır. Bununla birlikte, Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerde Türkiye Türkçesi ağızlarıyla ilgili olan söz varlığı derlenmiş ve betimsel olarak araştırmada gösterilmiştir. Ayrıca, 151 Türkçe öğretmenine Anadolu Ağızlarına Yönelik Tutum Ölçeği uygulanmıştır. Ek olarak, Türkçe Öğretmenlerinin Türkiye Türkçesi ağızlarının öğrenme-öğretme ortamlarında metinler yoluyla yer verilmesi ve kendi yeterlilikleri bağlamında görüşleri alınmış, veriler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Türkçe öğretmenlerinin Anadolu ağızlarının Türkçe derslerinde kullanılan metinlerde yer almasına yönelik olumlu bir tutum ve görüşe sahip oldukları, ancak kendilerini bu alanda yeterli görmedikleri tespit edilmiştir. 5-8.sınıf Türkçe ders kitaplarında ağız özellikleri gösteren söz varlığının bulunduğu da araştırma sonucunda edinilen bulgulardandır.

Turkish Dialects in Turkish Teaching and Attitudes and Opinions of Turkish Teachers About it

In the base of each standard language, there is a dialect. In this context, in the study, concepts such as dialect, accent, variation were explained. Dialectology was examined in the context of Turkish teaching. Despite the fact that there are many studies in Turkish teaching based on different angles, there is no detailed study on Turkish dialects in the context of Turkish teaching. Thus, through this study, the issue of Turkish dialects in Turkish teaching, its perspective, language-culture relationship were discussed. Therefore, texts in Turkish 5-8th course books were examined in terms of their giving place for vocabulary of Turkish dialects, and findings were described. In addition, Attitude Scale towards Anatolian dialects was carried out on 151 Turkish teachers. Moreover, opinions of 29 Turkish teachers were taken in the context of Turkish dialects, their knowledge about them and benefiting from them through texts in Turkish teaching-learning environments. The data collected were analysed through content analysis. As a result, it was found that Turkish teachers have a positive attitude and opinion towards using texts that include vocabulary belonging to Anatolian dialects in Turkish courses to raise awareness about them but they do not see themselves as competent in this area. It was also found that Turkish coursebooks include texts that contain vocabulary of Anatolian dialects

PDF

___

Akar, A. (2006). Ağız araştırmalarında yöntem sorunları. Turkish Studies, 1(2), 41-53.
Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728-749.
Alyılmaz, S. ve Cengiz A. (2018). Ağız bilimi çalışmalarının Türkçe öğretimi açısından önemi. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 4, 7-38.
Altunkeser, F. ve Ünal, E. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından yordanması. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 1-15
Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Buluç, S. (1942). Anadolu ağızları bibliyografyası. Türkiyat Mecmuası, 7-8(1), 327-333.
Buran, A. (2002). Konuşma dili yazı dili ilişkileri ve derleme faaliyetleri. Türkbilig, 4, 97-104.
Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Demir, N. (2010). Türkçede varyasyon üzerine. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 17(2), 93-106.
Demir, N. (2002). Ağız terimi üzerine. Türkbilig, 4,105-116.
Demir, N. (2012). Türkçe ağız araştırmalarında bazı yöntem sorunları. Diyalektolog, 4, 1-8.
Demir, N. ve Emine Y. (2010). Türk dili el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
Eker, S. (2015). Çağdaş Türk dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
Ekiz, D. (2015) Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Gemalmaz, E. (2010). Türkçenin derin yapısı. Haz. Cengiz Alyılmaz ve Osman Mert. Ankara: Belen.
Gülensoy, T. ve Alkaya, E. (2010). Türkiye Türkçesi ağızları bibliyografyası. Ankara: Akçağ Yayınları.
Gülsevin, G. (2010). Yaşayan ve tarihî Türkiye Türkçesi ağızları. İstanbul: Özel Kitaplar.
Chambers, J. and Peter T. (1998). Dialectology. Cambridge: Cambridge University Press.
Karahan, L. (2000). Ağız araştırmalarında sorunlar. Türkçenin Ağız Araştırmaları Bildirileri: 21-26. Haz. Sumru Özsoy ve Eser Taylan. İstanbul: Boğaziçi Yayınevi.
Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademi.
Korkmaz, Z. (1995). Anadolu Ağızları üzerindeki araştırmaların bugünkü durumu ve karşılaştığı sorunlar. Türk Dili Üzerine Araştırmalar, 2, 199- 221.
Korkmaz, Z. (2007). Türk dilinin eski kültür mirasının Anadolu ağızlarındaki devamı. Türk Dili Üzerine Araştırmalar, 3, 641-650.
Korkmaz, Z. (2017). Dil bilgisi terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
Pehlivan, A. (2012). Öğretmen adaylarının Anadolu ağızlarına yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Bilig, 63,135-157.
Rickford, J. R. (2002). “How linguists approach the study of language and dialect. www.stanford.edu/ Rickford/paper/173_reading_1. Doc.
Ronelle, A. (2006). Dialectology. Erişim adresi: https://slaviccenters.duke.edu/sites/slaviccenters.duke.edu/files/media_items_files/8alexander. original.pdf. Erişim Tarihi: 04/01/2018
Seçer, İ. (2015). SPSS ve LİSREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Şencan, H. (2005). Güvenirlik analiz yöntemleri. Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik geçerlilik. Ankara: Seçkin yayıncılık.
Tekin, T. (2013). Makaleler-çağdaş Türk dilleri. Ankara: TDK Yayınları.
Türkçe Sözlük. (1988). Ankara: TDK Yayınları.
Uysal, İ. (2017). Kuzuören (Konya-Bozkır) ağzından derleme sözlüğüne katkılar. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 79-85.
Ünalan, Ş. (2014). Kültür ve dil. Ankara: Nobel yayınları.
Ünal, K., Taşkaya, S. M. ve Ersoy, G. (2018). Suriyeli göçmenlerin yabancı dil olarak Türkçe öğrenirken karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 134-149.
Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.