Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Yöntem ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi

Bu araştırmada; Türkiye’de Millî Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlı devlet ve özel eğitim kurumlarında görev yapan Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin (SBÖ) derslerinde tercih ettikleri öğretim yöntemlerini ve uygulamalarını belirlemek ve değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırmanın örneklemini, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde görev yapan 631 SBÖ oluşturmaktadır. Araştırmada tarama (survey) yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri “Kişisel Bilgi Formu” ve “Sosyal Bilgiler Öğretim Yöntem ve Uygulamaları” ölçeği ile toplanmıştır. SBÖ’nün tercih ettiği öğretim yöntem ve uygulamaları “pasif öğrenme yöntemleri”, “öğrenen merkezli uygulamalar” ve “bilişsel strateji öğretimi” boyutları açısından incelenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre; SBÖ’nün tercih ettiği öğretim yöntem ve uygulamaları öğrenim durumu, görev yapılan bölge, haftalık ders yükü ve mesleki kıdem değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar göstermemekle birlikte; cinsiyet, mezun olunan fakülte, mezun olunan branş, görev yapılan okul türü değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar göstermiştir. Araştırmadan elde edilen anlamlı farklılıklar şöyledir; SBÖ’ler, öğretim yöntem ve uygulamalarında en çok “pasif öğrenme yöntemlerini” kullanmaktadırlar. Kadın SBÖ’leri, “öğrenen merkezli uygulamalar” ve “bilişsel strateji öğretimi” gibi aktif öğrenme yöntemlerini erkek SBÖ’ye nazaran daha çok kullanmaktadırlar. Fen ve Edebiyat Fakültesi mezunu SBÖ’leri Eğitim Fakültesi mezunu SBÖ’lere göre aktif öğretim yöntemlerini daha çok kullanmaktadırlar. Özel eğitim kurumlarında görev yapan SBÖ devlet okullarında görev yapan SBÖ’ye nazaran aktif öğretim yöntemlerini daha çok kullanmaktadırlar.

Evaluation of Teaching Methods and Practices of Social Studies Teachers

The purpose of this research in Turkey in the Ministry of National Education (MEB), depending on the state and working in private educational institutions to determine their preferred teaching methods and practices, and to evaluate their courses in social studies teachers. The sample of the research for this purpose, constitutes the 2018-2019 academic year, serving in various cities of Turkey 631 social studies teacher. Survey method was used in the study. The data of the study were collected with the “Personal Information Form” and “Social Studies Teaching Methods and Practices” scale. The teaching methods and applications preferred by social studies teachers are examined in terms of the dimensions of “passive learning methods”, “student-centered applications”, and “cognitive strategy teaching.” According to the findings of the study; Although the teaching methods and practices preferred by social studies teachers do not differ significantly according to educational status, duty area, weekly course load, and professional seniority variables; gender, graduated faculty, graduated branch, according to the types of school types of duty showed significant differences. The significant differences obtained from the study are as follows; social studies teachers use “passive learning methods” most in teaching methods and applications. Female social studies teachers use active learning methods such as “student-centered practices” and “cognitive strategy teaching” more than male social studies teachers. social studies teachers who are graduates of faculty of arts and science use active teaching methods more than social studies teachers. Social studies teachers working in private education institutions use active teaching methods more than social studies teachers working in public schools.

PDF

___

Adıgüzel, A. (2011). Bilgi okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 15-28.
Akçay, O, N., Akçay, A. ve Kurt, M. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin öğretim yöntem ve tekniklerine yönelik görüş ve yeterliliklerin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 333-342.
Aksu, M. B., Çivitçi, A. ve Duy, B. (2008). Yükseköğretim öğrencilerinin öğretim elemanlarının ders uygulamaları ve sınıf içi davranışlarına ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 17-42.
Aşılıoğlu, B. ve Oral, B. (2000) Lise Türk Dili ve Edebiyatı dersi öğretmenlerinin Türk dili ve programı hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 25(116), 34-41.
Aydemir, H. (2012). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin öğretim yöntem, teknik ve stratejileri kullanma yeterlikleri. Hikmet Yurdu Dergisi, 5(9), 81-100.
Aykaç, N. (2011). Hayat Bilgisi dersi öğretim programında kullanılan yöntem ve tekniklerin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Sinop ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 113-126.
Avcı, E. K. ve Kayabaşı, Z. E. K. (2018). Hayat Bilgisi dersi öğretim programlarının amaçlarındaki değerlerin içerik analizi (1936-2018). Değerler Eğitimi Dergisi, 16(35), 27-56.
Babadoğan, C. (1996). Öğretmenlerin kuralcı öğretim stratejilerini kullanma düzeyleri. III. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Uludağ Üniversitesi, Bursa. http://babadogan.net/wp-content/PDF/C3.pdf [Erişim Tarihi: 18.08.2019].
Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Binler, A. İ. (2007). Fen öğretmenlerinin öğretim yöntem ve tekniklerini kullanma yatkınlıkları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars. (Tez No: 179372).
Borich, G. D. (2011). Effective teaching methods: Research-based practice. Pearson Education, India.
Bulut, G. (2010). İlköğretim (6-7-8. Sınıf) Fen ve Teknoloji öğretmenlerinin öğretim yöntem ve tekniklerini kullanma alışkanlıkları: Hatay İli Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ. (Tez No: 259177).
Burke, L. (2012). Reading practices in social studies classrooms: Teacher support for middle-school students with ASC (Unpublished Ph.D. dissertation). Northern Illinois University. http://www.indigo.lib.uic.edu:8080/bitstream/handle/10027/8644/Burke_Lisa.pdf?sequence=1& isAllowed=y [Erişim Tarihi: 12.06.2019].
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Can, G., Yaşar, Ş. ve Sözer, E. (1998). Sosyal Bilgiler öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Christensen, L. B., Johnson, R. B. and Turner, L. A. (2014). Research methods design and analysis. Pearson Education, Inc.
Cohen, L., Manion, L. and Morrison, K. (2007). Research methods in education. (6th Ed.). New York, US: Routledge/Taylor & Francis Group.
Covill, A. E. (2011). College students perceptions of the traditional lecture method. College Student Journal, 45(1), 2-15.
Çelikkaya, T. ve Kuş, Z. (2009). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 741-758.
Davis Langston, C. (2012). Exploring relationships among teaching styles, teachers’ perceptions of their self-efficacy, and students’ mathematics achievement. (Doctoral Dissertation). Liberty University.
Demir, S. ve Özden, S. (2013). Sınıf öğretmenlerinin öğretimsel stratejilere yöntemlere ve tekniklere ilişkin görüşleri: Hayat bilgisi dersine yönelik tanılayıcı bir çalışma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 59-75.
Demirel, Ö. (2007). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem A Yayınclık.
Demircioğlu, İ. H., Genç, İ. ve Demircioğlu, E., (2015). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının öğretim strateji, yöntem ve teknikleriyle ilgili bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(USBES Özel Sayısı I), 18-34.
Demirezen, S. (2001). Öğretmenlerinin öğretim stratejileri ile öğretim yöntem ve tekniklerine ilişkin görüşleri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara. (Tez No: 100421).
Doğru, M. ve Aydoğdu, M. (2003). Fen Bilgisi öğretiminde kullanılan yöntemlerde karşılaşılan sorunlar ile ilgili öğrenci görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 150-158.
Duman, E., Z. (2008). Ortaöğretimde öğretimde öğretim ilke, yöntem ve teknikler açısından mantık öğretimi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Erdem, A. ve Bayraktar, A. (2019). Öğretmen adaylarının Türkçe öğretimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(1), 11-27.
Eroğlu, G. (2007). Mesleki ve teknik eğitim fakültelerinde kullanılan öğrenme ve öğretme stratejilerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. (Tez No: 206942).
Eskici, M. ve Çetinkaya, S. (2019). Öğretmenlerin öğretim stillerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 138-160.
Faruji, L. F. (2012). Teachers' teaching styles at English Language institutes in Iran. International Journal of Social Sciences and Education, 2(1), 364-373.
Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. and Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. (Eighth edition). McGraw-Hill, New York.
Grasha, F. A. (1994). A matter of style: The teacher as expert, formal authority, personal model, facilitator, delegator. College Teaching, 42(4), 12-20.
Gözütok, D. (2006). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
İlter, İ. (2018). Öğretmenlerin Sosyal Bilgiler derslerinde öğretim yöntemleri ve uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(1), 1-29.
Jungst, S., Licklider, L.L. and Wiersema, J. (2003). Providing support for faculty who wish to shift to a learning-centered paradigm in their higher education classrooms. The Journal of Scholarship of Teaching and Learning, 3(3), 69–81.
Kaya, E. ve Harurluoğlu, Y. (2007). Öğrencilerin gözüyle biyoloji öğretim elemanlarının kullandıkları öğretim yöntemleri. Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8, 35-49.
Kayabaşı, Y. (2012). Öğretmenlerin öğretim sürecinde kullandıkları öğretim yöntem ve teknikleri ile bunları tercih etme nedenleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(27), 45-65.
Klein, B.S., Matkins, J.J. and Weaver, S.D. (1999). Initiation of a collaborative approach for elementary science methods courses: Teaching across collaborative highways (TEACH). Electronic Journal of Science Education, 4(1).
Koç, İ. (2013). Öğretmenlerin Sosyal Bilgiler dersinde drama yöntemini uygulama ve drama tekniklerine ilişkin yeterliliklerinin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir. (Tez no: 348890).
Küçükoğlu, A. ve Kaya, H. İ. (2007). Öğretim hizmetinin niteliğini artırmada öğretmen yeterlilikleri. (Ed.: A. S. Saracaloğlu ve Bahar, H. H.). Öğretim İlke ve Yöntemleri. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
Marbach-Ad, G., Seal, O. and Sokolove, P. (2001). Student attitudes and recommendations on active learning. Journal of College Science Teaching, JO, 434-438.
Martinez, F. J. (2003). Learning and teaching styles of theory of flight students ed.d. Oklahoma State University. Proquest-Dissertation Abstract. AAT 3094065. s: 1-2.
Marzano, R. J., Pickering, D. and Pollock, J. E. (2001). Classroom instruction that works: Research-based strategies for increasing student achievement. ASCD.
McCombs, B. L. and Miller, L. (2007). Learner-centered classroom practices and assessments: Maximizing student motivation, learning, and achievement. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
McMillan, H. J. and Schumacher, S. (2006). Research in education evidence-based inquiry. (6th Ed.), Boston: Allyn and Bacon Inc.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (6-7. Sınıflar). Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2 ve 3. Sınıflar). Ankara. http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72, [Erişim tarihi: 11.03.2019].
Mendoza, S. (2008). Teaching styles of technological ınstitutes faculty in El Salvador. Doctoral Dissertational. Capella University. A Dissertation Presented in Partial Fulfillment of the Requirements Capella University for the Degree Doctor of Philosophy: El Salvador. UMI Number: 3127201.
Taşkaya, S. M. ve Muşta, M. C. (2008). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe öğretim yöntemlerine ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(25), 240-251.
National Council for the Social Studies. (2004). Program standards for the initial preparation of social studies teachers. Washington, DC: National Council for the Social Studies.
Neuman, L, W. (2004). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches. (7th Ed.). London: Pearson Education Limited.
Ocak, G. (2007). Yöntem ve teknikler. G. Ocak (Ed.) Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s. 213-282). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Ocak, G., Ocak, İ., Yılmaz, M. ve Mergen H. H. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin öğretim yöntem ve tekniklerine yönelik tutumları (Afyonkarahisar Örneği). İlköğretim Online, 11(2), 504,519.
Oh, P. S. and Kim, K. S. (2013). Pedagogical transformations of science content knowledge in Korean elementary classrooms. International Journal of Science Education, 35(9), 1590-1624.
Önen, F., Saka, M., Erdem, A., Uzala, G. ve Gürdal, A. (2008). HİE seminerine katılan Fen Bilgisi öğretmenlerinin öğretim tekniklerine ilişkin bilgilerindeki değişimin tespiti: Tekirdağ örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 9(1), 45–57.
Öztürk, Ç. (2004). Ortaöğretim coğrafya öğretmenlerinin öğretim yöntem ve teknikleri kullanabilme yeterlilikleri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 5(2).
Sakallı, M., Hürsen, Ç. ve Özçınar, Z. (2006). Öğretmen adaylarının gözlemlerine göre öğretmenlerin öğretim yöntemlerini kullanma sıklıkları. 6th International Educational Technology Conference: KKTC, Doğu Akdeniz Üniversitesi.
Saracaloğlu, A. S., Karasakaloğlu, N. ve Gencel, İ. E. (2011). Türkçe öğretmenlerinin tercih ettikleri öğretme stratejileri. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(4), 2425-2435.
Saracaloğlu, A. S., Yenice, N. ve Gencel, İ. E. (2011). Fen Bilgisi öğretmenlerinin tercih ettikleri öğretme stratejilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 63-76.
Sarıaslan, Y. (2005). Sosyal Bilgiler öğretiminde sınıf öğretmenlerinin öğretim yöntemleri ile ilgili bilgi ve becerilerini uygulama durumları. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara. (Tez No: 159016).
Savage, T. V. and Armstrong, D. (1996). Effective teaching in elementary social studies. New Jersey: Prentice-Hall.
Silver, H. F. and Hanson, J. R. (1996). Understanding myself as a teacher. Learning Styles & Strategies. Trenton: The Thoughtful Education Press, 77–107.
Skutil, M., Haclickova, K. and Matejickova, R. (2016). Teaching methods in primary education from the teacher’s point of view. SHS Web of Conferences, 1-7.
Soylu, Y. (2009). Sınıf öğretmen adaylarının Matematik derslerinde öğretim yöntem ve teknikleri kullanabilme konusundaki yeterlilikleri üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-16.
Sunal, C. S. and Haas, M. E. (2012). Social studies for elementary and middle grades a constructivist approach (2th Edition). Allyn and Bacon, Pearson Education.
Sutton, S. E. (2003). A study of elementary school teachers’ perceptions regarding the match between teachers’ teaching styles and students’ learning styles. [Doctoral Dissertational]. Seton Hall University.
Tan, Ş. (2005). Öğretimi planlama ve değerlendirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Yıldırım, E., G., Köklükaya, A., N. ve Aydoğdu, M. (2016). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının öğretim yöntem- teknik tercihleri ve bu tercihlerinin nedenleri. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 15-25.