Bilimkurgu Türünde Yapısal Kavramlar ve Değişim Arrival Filmi Örneği

Tür filmleri biçimsel ve tematik özellikleriyle benzerlik gösteren filmlerdir. Bilimkurgu filmleri, teknoloji, uzay, kontrolden çıkmış deneyler ve robotlar gibi temalarıyla izleyicisine ulaşmaktadır. Bilimkurgu filmleri , bilimsel gerçeklikten kurgusal evrenini oluşturmak için yararlanmaktadırlar. Dünya savaşları ile kültürel ve siyasi dönüşümler öncesi koşullardan içerik yönüyle etkilenmişlerdir. Kültürel ve siyasi göndermeleri olan ya da propaganda amaçlı bilimkurgu filmlerinden bahsetmek mümkündür. Tüm tür filmlerinin olduğu gibi bilimkurgu türü de diğer türlerle etkileşim içindedir. Bilimkurgu filmlerinin etkileşim içinde olacağı türler kültür endüstrisinin ticari bir tercihidir. Toplumsal koşullar ve yönetmenlerin özgün biçemlerinin de filmin hayata geçirilmesinde etkili olduğunu söylemek mümkündür. Bu çalışmada, Denis Villeneuve tarafından yönetilen Arrival (Geliş) (2016), bilim kurgu türünün diğer türlerle etkileşimi bağlamında değerlendirilmiş ve türün sosyal kültürel değişimin sürekliliğinde değişip değişmediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Arrival filminin tür analizinde metin çözümlemesi tekniğinden yararlanılmıştır. Türün yapısal değişiminin tespitinde Derrida’nın yapısöküm tekniği kullanılmıştır. Yapısökümün, metin düzeyinde mevcut olan alternatif anlamların tespitine imkân veren yaklaşımı yol gösterici olmuştur. Bu nedenle çalışmada, yapısökümdeki ‘differance’ kavramının öngördüğü kavramsal tanımlama pratiğinin bilimkurgu türündeki yapısal değişimi açıklamada kullanılması amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda, Arrival filminin yönetmeni Denis Villeneuve’ün biçemini içerik ve atmosfer boyutuyla yansıttığı değerlendirmesi yapılmıştır. Filmin, Derrida’nın yapısökümcü yaklaşımı ışığında yapılan analizi bağlamında; bilimkurgu türünün alışılagelmiş kabullerini yeniden tanımladığını söylemek mümkündür. Arrival filminin metinsel düzeyde, dünya ülkelerinin işbirliğinin, savaş ve çatışmadan daha değerli olduğu fikrini işlediği sonucuna ulaşılmıştır.

Structural Concepts and Change in Science Fiction The Sample of Arrival Film

Genre films have similar characteristics formally and thematically. Science fiction films have themes such as technology, space, scientific experiments and robots. They use science to form fictional reality. They’re affected by the context of the world wars and the circumstances formed before cultural and politic revolutions. There are science fiction films having cultural, political references or prepared for propaganda. They interact with other genres. The culture industry commercially decides which genres they interact more with. The social circumstances and the directors’ original style effect the production. In this study, Denis Villeneuve’s Arrival movie (2016) was evaluated in the context of science fiction genre’s interaction with other genres and it is aimed to find out if the genre changed in the continuum of social and cultural change. Text analysis technique was used in the genre analysis of Arrival. Derrida’s method of deconstruction was used to determine the structural change of the genre. The approach of deconstruction, which enables the identification of alternative meanings that exist at the text level is guiding. For this reason in this study, it is aimed to use the conceptual definition practice envisaged by the concept of differance in deconstruction to explain the structural change in science fiction genre. As a result of the study, it is concluded that Arrival film reflects the style of its director Denis Villeneuve in terms of content and atmosphere. In the context of the analysis of the film made according to Derrida's deconstructive approach; it is possible to say that Arrival’s approach to the science fiction genre has redefined its usual admissions. It is concluded that Arrival defends the idea that the cooperation of the countries of the world is more valuable than war and conflict at textual level.

PDF

___

Abisel, N. (1995). Popüler sinema ve türler. İstanbul: Alan Yayıncılık.
Acar, A. (2017). Sessiz sinema tarihi. İstanbul: Doruk Yayıncılık.
Adorno, T. W. ve Rabinbach, A. G. (1975). Culture industry reconsidered. New German Critique (6), 12-19.
Altman, R. (1984). A semantic/syntactic approach to film genre. Cinema Journal, 23(3), 6-18.
Altman, R. (2008). Tür Sineması. İçinde Nowell-Smith, G. (Ed.), Dünya sinema tarihi. Fethi, A. (Çev., ss. 342-352). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 368-388. DOI: 10.31592/aeusbed.598299
Beyazperde. Denis Villeneuve. http://www.beyazperde.com/sanatcilar/sanatci-27087/ adresinden 31.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Bould, M. (2015). Bilimkurgu. Okan, S. ve Genç, E. (Çev.) İstanbul: Kolektif Kitap.
Buckland, W. (2018). Sinemayı anlamak. Göbekçin, T. (Çev.) İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Calvin, R. (Mayıs, 2014). Science fiction film theory and criticism. (Oxford University Press) Oxford
Bibliographies: https://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780199791286/obo-9780199791286-0088.xml?rskey=LY0llv&result=1&q=science+fiction#firstMatch adresinden 26.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Corrigan, T. (2007). Film eleştirisi el kitabı. Gürata, A. (Çev.) Ankara: Dipnot Yayınları.
Çoker, N. B. (2016). Bilimkurgu sineması 1900-1970. İstanbul: Seyyah Kitap.
Erdoğan, İ. (2012). Pozitivist metodoloji ve ötesi. Ankara: Erk Yayınları.
Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2002). Öteki kuram. Ankara: Erk.
Fontaine, M. ve Mullen, P. (Ekim, 2017). Denis Villeneuve. (The Canadian Encyclopedia) The Canadian Encyclopedia: https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/denis-villeneuve adresinden 31.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Forrest, J. D., Barfield, K. E., ve Barbier, M. K. (Ağustos, 2013). Military science fiction. (Oxford Unversity Press) Oxford Bibliographies: https://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780199791279/obo-9780199791279-0091.xml?rskey=LY0llv&result=9&q=science+fiction#firstMatch adresinden 25.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Gianetti, L. (2001). Understanding movies. New Jersey: Prentice Hall.
Gomery, D. (2008). Yeni Hollywood. İçinde Smith, G. N. (Ed.), Dünya sinema tarihi. Fethi, A. (Çev., ss. 538-547). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Güven, Z. C., ve Serarslan, M. (2018). M. Butterfly Filminin Yapı Sökümcü Analizi. Sinefilozofi Dergisi, 3(6), 39-56.
Hunter, S. D. ve Smith, S. (2015). A Network Text Analysis of David Ayer’s Fury. Advances in Language and Literary Studies, 6(6), 29-38.
Ünal, Y. (2015). Dram sanatı ve sinema klasik anlatı yapısının kökenleri. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Internet Movie Database (IMDb). (2019a). Blade runner 2049: biçak sirti. (IMDb.com, Inc.) Internet Movie Database (IMDb): https://www.imdb.com/title/tt1856101/awards?ref_=tt_awd adresinden 31.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Internet Movie Database (IMDb). (2019b). Doroga k zvezdam. (IMDb.com, Inc.) Internet Movie Database (IMDb): https://www.imdb.com/title/tt0052138/?ref_=nv_sr_6?ref_=nv_sr_6 adresinden 28.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Internet Movie Database (IMDb). (2019c). Metropolis. (IMDb.com.inc) Internet Movie Database: https://www.imdb.com/title/tt0017136/?ref_=nv_sr_1?ref_=nv_sr_1 adresinden 27.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Internet Movie Database (IMDb). (2019d). Un 32 août sur terre. (IMDb.com, Inc.) Internet Movie Database: https://www.imdb.com/title/tt0156248/?ref_=nm_flmg_dr_17 adresinden 31.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Kabadayı, L. (2014). Film eleştirisi "kuramsal çerçeve ve sinemamızdan örnek çözümlemeler". İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Karadeniz, H. (2019). Feminist Edebiyat Eleştirisi ve Hatice Bilen Buğra'nın Mal Sahibi Adlı Hikâyesinin İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 284-298. DOI: 10.31592/aeusbed.589693
Metz, C. (2012). Sinemada anlam üstüne denemeler (Cilt 2). Adanır, O. (Çev.) İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Moran, B. (1999). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Morningbell. (2019). Denis Villeneuve biography. (IMDb.com, Inc.) Internet Movie Database: https://www.imdb.com/name/nm0898288/bio?ref_=nm_ov_bio_sm adresinden 31.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Newman, K. (2014). 2001: Uzay Macerası. Kemp, P. (Ed.), Sinemanın Tüm Öyküsü (E. Yılmaz ve N. Yılmaz, Çev.) içinde (ss. 290-293). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Nowell-Smith, G. (2008). Sonuç - Yeni Sinema Kavramları. G. Nowell-Smith (Ed.), Dünya sinema tarihi (A. Fethi, Çev.) içinde (ss. 851-861). İstanbul, Kabalcı Yayınevi.
Onur, N. (2011). Kitle kültürü sineması ve b filmi. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Özön, N. (2008). Sinema sanatına giriş. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Özön, N. (1985). Sinema uygulayımı sanatı tarihi. İstanbul: Hil Yayın.
Reeves, J. (2019). Just imagine. (IMDb.com, Inc.) Internet Movie Database (IMDb): https://www.imdb.com/title/tt0021016/plotsummary?ref_=tt_ov_pl adresinden 28.08.2019 tarihinde erişilmiştir.
Roberts, A. (2006). The history of science fiction. Hampshire: Palgrave Macmillan.
Rutli, E. E. (2016). Derrida'nın Yapısökümü. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi (5), 49-68.
Ryan, M. ve Lenos, M. (2012). Film çözümlemesine giriş. Sonat, E. S. (Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
Sartelle, J. (2008). Bir Hollywood Gişe Filminde Düşler ve Kabuslar. İçinde Nowell-Smith, G. (Ed.), Dünya sinema tarihi. Fethi, A. (Çev., ss. 584-596). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Sobchack, V. (2008). Fantastik Film. İçinde Nowell-Smith, G. (Ed.), Dünya sinema tarihi. Fethi, A. (Çev., ss. 362-371). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Stam, R. (2014). Sinema teorisine giriş. Salman, S. ve Asatekin, Ç. (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Villeneuve, Dennis. (Yönetmen). (2016). Arrival [Film]. Amerika Birleşik Devletleri: Lava Bear Films
Yanık, H. (2016). Yapısöküm Üzerine Birkaç Not. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), 1(2), 91-98.