Süleyman Erkam SULAK, Alperen Şükrü ÇAPANOĞLU

İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Dayalı Olarak Bütüncül Bir Yaklaşımla Değerlendirilmesi

Ders kitapları okullarda kullanılan en önemli eğitim-öğretim materyali konumundadır. Eğitimin temel seviyesi olan ilkokullarda kazandırılan becerilerin başında temel dil becerileri gelmektedir. Bu beceriler Türkçe dersi kapsamında Türkçe ders kitapları aracılığıyla kazandırılır. Dil becerilerinin gelişimde önemli bir yere sahip olan Türkçe ders kitapları çağın gerekliliklerine uygun ve nitelikli olmalıdır. Sınıf öğretmenlerinin ders kitaplarını bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirmesi, bu kitapların niteliğinin artırılmasında yol gösterici olacaktır. Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda ilkokul Türkçe ders kitaplarının bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Katılımcılar, amaçlı örnekleme türlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yönetimiyle belirlenen 2020-2021 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Ordu ili Altınordu ilçesindeki ilkokullarda görev yapan 43 sınıf öğretmenidir. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre kitapların genel olarak fiziki yapısının iyi tasarlandığı, kâğıtların kaliteli, görsellerin ve punto büyüklüğünün yeterli olduğu, öğretim programıyla uyumlu olduğu gibi olumlu görüşlere; metinlerin uzun ve sıkıcı olduğu, ana fikir üretimi için yeterli olmadığı ve etkinliklerin ytetersiz olduğu gibi olumsuz görüşlere ulaşılmıştır. Ayrıca sınıf öğretmenleri kitapların taşınabilir boyutta olması için fasiküller hâlinde veya iki dönemde iki kitap şeklinde olması, metinlerin daha sade, kısa, ilgi çekici olması ve dil bilgisine etkinliklerde daha çok yer verilmesi gibi önerilerde bulunmuşlardır.

Evaluation of Primary School Turkish Textbooks with a Holistic Approach Based on the Views of Primary School Teachers

Textbooks are the most important educational material used in schools. Basic language skills are at the forefront of the skills acquired in primary schools, which is the basic level of education. These skills are gained through Turkish textbooks within the scope of Turkish course. Turkish textbooks, which have an important place in the development of language skills, should be qualified and appropriate to the requirements of the age. Primary school teachers' evaluation of textbooks from a holistic perspective will guide in increasing the quality of these books. In this direction, the aim of the research is to evaluate primary school Turkish textbooks with a holistic approach in line with the opinions of classroom teachers. Case study, one of the qualitative research methods, was used in the research. Participants are 43 classroom teachers working in primary schools in Altınordu district of Ordu province in the fall semester of the 2020-2021 academic year, which is determined by the easily accessible sampling method, one of the purposeful sampling types. A semi-structured interview form developed by the researchers was used as a data collection tool. Content analysis was used in the analysis of the data. According to the results obtained in the research, positive opinions such as the physical structure of the books are well designed, the papers are of good quality, the visuals and font size are sufficient, and they are compatible with the curriculum; Negative opinions are reached such that the texts are long and boring, not sufficient for the production of the main idea and require additional activities. In addition, the classroom teachers suggested that the books should be in fascicles or in the form of two books in two semesters, the texts should be simpler, shorter, interesting, and the grammar should be included more in the activities in order to be portable.

PDF

___

Agrawal R., Gollapudi, S., Kannan, A. and Kenthapadi, K. (2011, 24 Ekim). Enriching textbooks with images. Proceedings of the 20th ACM international conference on information and knowledge management (pp. 1847-1856). Association for Computing Machinery. New York, NY, USA. https://doi.org/10.1145/2063576.2063843.
Alkış Küçükaydın, M. ve İşçan, A. (2017). İlköğretim 3.sınıf Türkçe ders kitapları ve öğretmen kılavuz kitabının yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına uygunluk düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 1-13. https://doi.org/10.16916/aded.268692.
Alpan, G. B. (2004). Ders kitaplarındaki grafik tasarımın öğrenci başarısına ve derse ilişkin tutumlarına etkisi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 3(6), 193-209.
Altbach, P. G. (1991). Textbooks: The international dimension. M. W. Apple and L. K. Cristian-Smith (Ed.), The Politics of the Textbook in (p.17). New York: Routledge Publisher.
Anılan, H. (2014). Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre Türkçe dil bilgisi öğretiminin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(5), 1893-1924.
Arslan, A. ve Engin, A. O. (2019). 5. sınıf Türkçe ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 67-94. https://doi.org/10.46778/goputeb.570245.
Baş, B. ve İnan Yıldız, F. (2014). İlkokul Türkçe ders kitaplarının resim-metin ilişkisi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 139-151.
Bondi, M. (2016). Textbooks. K. Hyland, & P. Shaw (Ed.), The Routledge Handbook of English for Academic Purposes in (p. 12). New York: Routledge Publisher.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Canlı, S. (2015). Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin belirlenmesinde çocuğa görelik ilkesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 98-123.
Coşkun, H. ve Çetinkaya, V. (2020). Öğretmen görüşlerine göre Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin edebi zevk ve hoşa giderlik açısından değerlendirilmesi. Türk Kültürü ve Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 1(1), 255-272.
Creswell, J. W. (2019). Nitel Araştırmacılr İçin 30 Temel Beceri (2. Baskı). (Çev. H. Özcan). Anı Yayıncılık.
Çağlar, M. Ç. (2019). Türkçe öğretim programının ve Türkçe ders kitabının dilbilim açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Çalışkan, G. (2016). Türkçe dersi öğretim programı ve Türkçe ders kitapları: 5. sınıf Türkçe ders kitabına yönelik bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(2), 200-214. https://doi.org/10.16916/aded.93425.
Çeçen, M. A. ve Çitfçi, Ö. (2007). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 173, 39-49.
Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272-286. https://doi.org/10.16916/aded.288848.
Çiçek, M. ve Alcellat, N. (2014). İlköğretim Türkçe dersi kitaplarındaki Türkçe yanlışları ve eksiklikler üzerine bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 120-134. https://doi.org/10.16916/aded.13793.
Delice, A., Aydın, E. ve Kardeş, D. (2009). Öğretmen adayı gözüyle matematik ders kitaplarında görsel ögelerin kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(16), 75-92.
Demir, S. ve Sinan, A. T. (2016). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin anlam yapıları üzerine bir inceleme. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1324-1342. https://doi.org/10.17556/jef.06998.
Demirhan Bal, F. (2019). 2018 Türkçe öğretim programı kazanımları ile 1. sınıf türkçe ders kitabı etkinliklerinin örtüşmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Dökme, K. (2019). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinlerin değerler yönünden incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Durukan, E. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 209-216.
English, R. (1980). The politics of textbook adoption. The Phi Delta Kappan, 62(4), 275-278.
Epçaçan, C. ve Okçu, V. (2010). İköğretim Türkçe ders kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 40(187), 39-51.
Erdost, I. (2012). İlköğretim üçüncü sınıf Türkçe ders kitaplarının resim(illüstrasyon) ve içerik uyumuna ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Esemen, A. (2020). 2019 İlkokul Türkçe öğretim programı ve türkçe ders kitaplarının eleştirel okuma becerisi açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
Gedik, M., Pesen, A. ve Tekin, B. (2016). Türkçe ders kitaplarına yönelik Türkçe öğretmenlerinin görüşlerini belirleme çalışması -Siirt ili örneği-. Akademik Bakış Dergisi, 58(0), 667-687.
Hutchinson, T. and Torres, E. (1994). The Textbook as agent of change. ELT Journal, 48(4), 315–328.
İnan Yıldız, F. (2015). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Issitt, J. (2004). Reflections on the study of textbooks. History of Education, 33(6), 683-696. https://doi.org/10.1080/0046760042000277834.
İşeri, K. (2002). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilköğretim programına uygunluğunun incelenmesi: Göstergebilimsel bir betimleme. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kabadayı, H. İ. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin Türkçe ders kitapları hakkındaki görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 42-50.
Kahraman, G. (2013). İlköğretim (1-5. sınıflar) Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin bilgi türleri yönünden incelenmesi. Yüksek Lisans Tez Önerisi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
Karadağ, K. (2019). İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyumunun incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Karataş, S. ve Ocak, G. (2021). 5. sınıf öğrencilerinin Matematik, Fen Bilimleri ve Türkçe Dersleri kazanımlarına ulaşma düzeylerinin incelenmesi: Veri madenciliği çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 118-137.
Kaya, M. ve Kardaş, M. N. (2019). Türkçe öğretmenleri ile Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe ders kitaplarındaki metinlerle ilgili görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi , 11(21), 323-342.
Kayırmaz Yavuz, Ö. (2019). Türkçe ders kitaplarında yer alan metin türlerinin 2018 Türkçe öğretim programına uygunluğunun incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
Kolaç, E. (2003). İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe ders kitaplarının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 105-137.
Kurudayıoğlu, M. ve Soysal, T. (2019). 2018 Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 483-496.
Lüle Mert, E. (2013). İlköğretim Türkçe programı ile Türkçe çalışma kitaplarındaki kazanım veetkinliklerin sözcük öğretimi açısından değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(5), 13-31.
Muradoğlu, Ü. ve Işık, A. D. (2019). İlkokul üçüncü sınıf Türkçe ders kitabı etkinliklerinin sınıf öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda incelenmesi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4(1), 19-39. https://doi.org/10.29250/sead.530039.
O'Neill, R. (1982). Why use textbooks? ELT Journal, 36(2), 104-111. https://doi.org/10.1093/elt/36.2.104.
Oral, B. ve Çoban, A. (2020). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
Oryaşın, U. (2019, 25-26 Nisan). Türkçe Ders Kitabına İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri. S. Karagül Ed. Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi. Türkçe eğitimi ve çocuk edebiyatı kurultayı içinde (s. 556-563). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi
Oryaşın, U. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin bütüncül bir anlayışla incelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özbay, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef-araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 59-69.
Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (3. Baskı). (Çev. Ed. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Peköz, B. N. (2018). İlköğretim (1-5) Türkçe kitaplarında ortak sorunlar ve uygulamalı öneriler. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 2(1), 79-91.
Richards, J. C. (2001). The role of textbooks in a language program. https://www.professorjackrichards.com/wp-content/uploads/role-of-textbooks.pdf adresinden 11.06.2021 tarihinde erişilmiştir.
Rose, C., Zimet, S. G. and Blom, G. E. (1972). Content counts: Children have preferences in reading textbook stories. Elementary English, 49(1), 14-19.
Saltık, O. (2018). Okuma kültürü edindirme sürecinde Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin niteliği üzerine öğretmen görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 281-296. https://doi.org/10.16916/aded.372844.
Seguin, R. (1989). The elaboration of school textbooks: Methodological guide. Unesco. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.107.238&rep=rep1&type=pdf adresinden 11.06.2021 tarihinde erişilmiştir.
Sewall, G. T. (2005). Textbook publishing. Phi Delta Kappan, 86(7), 498–502. https://doi.org/10.1177/003172170508600706.
Solak, M. ve Yaylı, D. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının türler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 2(9), 444-453.
Solar, B. (2010). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin çocuğa göreliğinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Sulak, S. E. (2009). ilköğretim okulları 1-5. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin türlerine göre yapılarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Susar Kırmızı, F. (2014). 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 217-259.
Şahin, A. (2008). İlköğretim birinci sınıf Türkçe ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 133-146.
Şahin, A. (2010). İlköğretim ikinci ve üçüncü sınıf Türkçe ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 40(185), 48-65.
Şara, E. (2015). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinin yapılandırıcı yaklaşıma göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazizosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Turan, M. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ders kitapları ve öğretim materyallerine yönelik görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(34), 1-16.
Türkben, T. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 508-526. https://doi.org/10.16916/aded.541659.
Tyson, H. and Woodward, A. (1989). Why students aren't learning very much from textbooks. Educational Leadership, 47(3), 14-17.
Westbury, L. (1990). Textbooks, textbook publishers, and the quality of schooling. Teachers College Record, 91(5), 1-22.
Yapıcı, M. (2004). İlköğretim 1. kademe ders kitaplarının öğrenci düzeyine uygunluğu. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 121-130.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık